Qalkerdişê raywanê heqîqetî nêvejeno!

''Pêrodayîşo ke to emrê xo da ci bitaybetî seba pawitişê tradîsyonê tarîxî yê Dêrsimî, vera îmha, înkar û asîmîlasyonê ziwan û bawerî bi. No bi hawayêkê raştî do bêro famkerdene?''

Pêro embazanê to de to ra peçeyêk esto, ziwan û vate de aseno. Şîyayîşê to reyde zerrîyan de to ser o vîrameyîş û vateyî yew bi yew yenê ziwan, nusîyenê. Hîna zaf do to ser o bêro nuştene û qalkerdene. To cuya xo ya têkoşînî de zaf çîyî pêser kerdî. Çîyo ke mi de zî nimiteyo, ez zî do tim pê heskerdiş û minetî to bîyara vîrî. Kurmêkê to estbi ke her kesî ra cîya bi; to pê israrî ziwanê xo yê dayîke qisey kerdêne, bi kirmanckî yarîyî kerdêne, meseleyî vatêne. Tewr zaf zî wexto ke to embaze Sara rê vatêne 'kokum' û 'cigêra mi' ma pê kêf kerdêne.

Yê ke rixmo ke bawerî û ziwanê ci binê gefî de yê la seke wina nîyo pê israrî herinda ziwanê xo de sere de tirkî giranîye danê musayîş û qiseykerdişê bi ziwananê bînan, senî eşkenê bibê teqîbkerdoxê nê têkoşînê to. Yan zî seke bi serran o zerrî ra verê xo da ê do rayîrê asîmîlasyonî de şorê? Pêrodayîşo ke to emrê xo da ci bitaybetî seba pawitişê tradîsyonê tarîxî yê Dêrsimî, vera îmha, înkar û asîmîlasyonê ziwan û bawerî bi. No bi hawayêkê raştî do bêro famkerdene? La ez zanena ke ti pê bawerîya ke têkoşînê to qetî rojêke heqê xo bigêro rayîrî ra şîyî. Ez tim heyranê ci bîya û mi wereyê xo pê ardêne ke to rixmê pêro şert û rewşan embazanê ke ziwanê xo yê dayîke zanenê reyde bi israrî pê ziwanê xo qisey kerdêne.

Ez zanena ke ganî merdim têna nêbo vatoxê hîkayeya raywanê heqîqetî. Famkerdişê manaya ke raywanî heskerdişê xo, rindîya zerrîya xo û embazîya ci rê îlawe kerdî, heta qalkerdişî girîng o. Qalkerdiş zî nêvejeno, ganî merdim bibo embazê rayîrî û cigêrayîşê ci rê bibo rayîrêk. Heqîba cigêrayoxê heqîqetî de hendê Israrê xoverdayoxîya serewertoxe, yew zerrîya xorine û hîra  ser o zaf vateyî ameyî vatene û do bêrê vatene...

Beşêkê tarîxê Pilemurîye-Dêrsimî de ke embaz Sînan tede dadîya xo ra bi, ca dîyeno Hûrrîyan û qala Hîtît, Urartu û Medan zî yena kerdene. Yeno parekerdene ke babî û pîranê kurdan nê erdî de reya verêne zaf îcadî kerdî û aver berdî. Raştîya tarîxî wina nusîyena. Xora dima xoverdayîşê Dêrsimî yeno. Dêrsim erd o ke tede tarîx û cuya pîya ciwîyayîşî estê. Qulikan de, meseleyanê nimiteyan de zaf qala nê erdî ameyêne kerdene. Raştîya pîya ciwîyayîşî ya ê rojan goşan ra vila bîyayêne. La pê vengêkê recifîyaye û kilmî. Tim tersê eşnawitiş û vatişê nê raştîyan estbî. Ê tersayêne çîyo ke amebi ardene kalikanê înan ser beno ke do bêro ardene înan ser. Serebûtî tewr zaf dejê şiwaran de ameyêne hîskerdene. Kilaman û şiwaran de pîlîya dejî reyde tehlukeyê serê amyoxê tarîx, kultur, bawerî û ziwanî nimite bîyî. Coka vengê hîkayeyanê terteleyî sey tedbîrêk kilm bi. 'Ya eke cinî, doman, lajê nê erdî bikewê peyê nê hîkayeyanê dejinan û pêrodayîşêkê neweyî bidê destpêkerdene?' Qesawet-tedbîr seba ke verê Besê, Zarîfa, Seyîd Riza û Elîşeranê neweyan bêro girewtene estbî.

Qesawetî raştikên bîyî la nêeşkayî verê raywananê heqîqetî bigêrê. Ya reng û cîyatîyê nê erdî kokê xo ser de pê bawerî, kultur û ziwanê xo biciwîyayêne û bêkokîye qebul nêkerdêne yan zî do bibîyêne wayîrê ê welatî ke şêrê ça wa şêrê do abigêrê tede û kokê xo bironê. Bêwelatîye û bêkokîye hîsêk o ke do qetî nêameyêne qebulkerdene. Ters, vengê kilmî nêeşkê verê ci asteng bikero ke, raywanî pê na raştîye bihesê, bigêrê ci bivînê û nê oxirî de pêrodayîş bikerê

Vengê kilmî û nimiteyî yê meseleyan û şiwaran nêeşkê vindarnê ke raywanî bikewê peyê eşqê tewr raştikênî. Sînan Dêrsim (Dalokay Şanli) zî kewtbî peyê nê sirî. O bêteredut serê rêçê Mazlûm, Sara, Şukrî, Şîyar, Besê, Yilmaz û Îmanî de şi. Pîya, bi hawayêkê hemparî û wayûbiratî ciwîyayîş raştîya nê erdî bîye û ganî na raştîye zîl bida. Ganî merdim bibiyêne embazê ê kesanê ke no sir eşkera kerdo, raştîye newe ra dîya û pawita. O sey kitiştoxê kultutê pîya ciwîyayîşî hînî hende takîpkarê ci, raywananê rayîro ke semedê cuya azade ameyo muntene ra yew o.

Rayraşîyayîşê ver bi wextê azadîye de çend derwîşî estbî ke to ruhê xo bêteredut tewrê nê rayîrî kerd. Nê derwîşan seba ke bara milê xo bi layîqî biresnê cayê ci xirqeyê serê xo û pironê heqîba xo tewrê nê pêrodayîşî kerdbî. Ti zaf mendêne ê kesanê ke to ra verî resabî sirê rayîrê heqîqetî. Ti zaf mendêne ê çîyanê ke embazan Sara, Atakan, Armanc, Yilmaz, Agît Civyan Erdalî ser o ameybî nuştene...

Heya, mi to de tim zêdêr embaz Atakan û Erdal dî. Têkoşînê şima hetê teorîk-felsefîk û îdeolojîkî ra mendêne yewbînî û şima pêrodayîşê awankerdişê ameyoxê têdûştî û azadî de bêteredut bîyî. Şima vernîyan de bedelo pîl, giran, dejin û derg ê rayîrê heqîqetî kiriştêne. Embazîya ke şima pê rindîya ruh û bedenê xo reyde kerd yewe sey cîyatîya şima ya tewr pîle tim do biciwîya.

Sipîyê ke rew kewtbî qijikê to derwîşî ra bîyî. Nê sipîyî seke nîrvana de yê, persayêne, cigêrayêne, xîret kerdêne ke bivînê, kewtêne peyê zanayîşî, manayêka şîîrkî dayêne vate û vengî. Nê sipîyî keda xorine û pîle ya yewkerdişê tarîx û rojane bîyî. Derwîşîye, şaîrîye û embazîye zerrîya to ya rinde senî bi hawayêkê weşî ameybî yewca. Roşnîya rîyê to naye ra bîye.

Nîşankerdoxê rayîrê ciwananê Kurdîstanî; Sînan, Baz, Mordem, Baran, Mahîr û Axînî. Paradîgmaya azadîwaştoxa cinîyan, ekolojîke û demokratîke nê erdî de rayberîya şima de do bêrê caardene. Şima bîyî hêvîya pîle ya ciwanan ê kurdan û înan rê ameyoxêk aferna. Ciwanî têkoşînê nê rayîrî de do teredut nêkerê. Seba vîrameyîşê to sozê ma yo; azadîya cinîyan, raştîya nê erdî, Kurdîstano azad û pê ziwan, bawerî û kulturêci Dêrsim do bêrê caardene û pawitene. Têna bi nê hawayî heqê keda têkoşînê şima yê pîlî layîqê xo vîneno.