Vera gerîlayan gazê bi 'boya weşe' şuxilnayî-II

Metîna, Zap û Avaşîn de 6 menganê verênan de artêşa tirke 323 reyî vera gerîlayan çeka kîmyewîye şuxilnaye. Dewleta tirke her hêrişê xo yê bênetîceyî ra dima gazê cîya cîyayî şuxulnayî û mîqtarê înan zêdîna.

Îqtîdarê AKP-MHP-Ergenekonî yê dewleta tirke seba ke verê xoverdayîşê gerîlayan bişikno şewa 23ê nîsana 2021 de vera Zap, Avaşîn û Metîna hêrişê îşxalî dayî destpêkerdene. Artêşa tirke bi giranî pê çekanê konvesyonelan û hêzanê hewayî kewte şer û kutikê bi kamerayan ra heta gazo kîmyewî pêro enstrumanê şerî şuxilnayî. Rixmê ney zî artêşa tirke pê xoverdayîşî nêeşkaye û seba mendekerdişê îşxalê xo dest pê qirkerdişê xoza kerd.

Çimeyanê herêmîyan ê ANFyî da zanayene ke heta peyê hamnanî dewleta tirke hêrişanê îşxalî de 84 şewatî vetî, Başûr de 47 dewî veng kerdî, 60 erazîyan de darî birnayî, bi hezaran donim bax û baxçeyî vêşnayî. Rayaumûmîya dinya vera pê bombaya fosforî û madeya vêşnayîşî qirkerdişê xoza bêvenge mende û pê bêvengîya vera çeka kîmyewîye zî hemkarîya sûcî ya tewr pîle kerde.

24ê teşrîna verêne de HPGyî bîlançoya 6 mengan a şerê Metîna, Zap û Avaşînî weşanaye û pare kerd ke artêşa tirke 323 reyî hêrişê bi çeka kîmyewîye kerdî. Leşkeranê tirkan her hêrişê xo yê bênetîceyî ra dima çeşîd û mîqtarê çeka kîmyewîye zêdînayî. 16ê teşrîna verêne de tay gerîlayanê ke hêrişanê kîmyewîyan ra weş û war xelisîyayî ANFyî rê qisey kerd û derheqê şuxilîyayîşê çeka kîmyewîye de agahîyê girîngî dayî.

Gazo kîmyewî yo ke tamê ci sey şekerî yo

Artêşa tirke ya îşxalkere vera Girê Sorî yo ke sînorê Tirkîya de yo, bi her tewirî hêrişî kerdî la nêeşkaye netîce bigêra û coka ser na metodanê vera merdimîye. 3ê êlula 2021î de hêrişêk de ke bi bomnaya kîmyewîye ya bi tîpê neweyî amebi kerdene 6 gerîlayî şehîd bîyî. 3 gerîlayê ke destpêkî ra nata tunelanê şerî yê Girê Sorî de şer kerdêne nê bombardumanî ra weş û war xelisîyayî. Nînan ra gerîlaya YJA-Starî Mizgîne Dalaho wina qala na bombaya newîye kerde:

''Artêşa de tirke pê metodanê bêehleqan hêriş kena. Heme çîyê ke qedexeyê vera ma şuxulnayî. Xeylêk embazê ma pê nê gazanê jehrinan şehîd bîyî. Heta nika heme yew embazê/a ma zî pê guleyî şehîd nêbîyo/a. Ez bi xo tunelê şerî de bîya. Dişmen qet tunelan nêkewt.

Du û boya gazanêke şuxulnayî yewbînan ra cîya bî. Ge gazê îsotî şuxulnayêne ge-ge zî gazê kîmyewîyî yê cîyayî. Rengê nê gazan hewz bi. Tehmê ci sey şekerî bi û boya ci sey şekerê vêşnayî bî. Boya nê gazî zaf weşe bîye. Seba ke ma pê nê gazî qayîl bibê, boya ci biancê zereyê xo gazê winasênî şuxilnayî.

Boya nê gazî zaf weşe bî. Gazê ke bî sebebê şehadetê Hemra Bazî ( Gerîlayê HPGyî Şehîd Baz Gever-Firat Şahîn) sey awa kincanî bî. Merdimî ser o wexto derg tesîr kerdêne. Coka embaz Baz a hele nê roja bîne tewrê kerwanê şehîdan bi. Yew roje fekê hemra Bazî ra sey koyê çeqerî awe ameyêne. Gazanê cîya cîyayan şuxulnenê. Rengê înan zafanê grî bi.''

Gazê qedexekerdeyî tesîrê sîstemê mezg û sînîran kerd

Gerîlayê HPGyî Armanc Simkoyî zî wina qala ê hêrişî kerde: ''Nê gazî tesîrê xo cade nê dima ra ramojna. Ez bi xo pê nê gazî xora şîya çar saete xoraşîyaye menda û a hele nîna mi vîr. Ez vana no gaz sîstemê sînîrî rê tesîr keno û mezgî mirmeno. Coka vîraşîyayîş qewimîyeno. Di mengî ravêrtî hema mi ser o tesîr keno. Ez zaf çîyan xo vîra kena û refleksanê wucudê xo rê hekîm nîya.''

Gerîla Têkoşîne Devrîma ke a zî hêrişê Girê Sorî ra xelisîyabî wina vat: ''Hêrişê 3ê êlule de ma nobete tepiştêne. No gaz sey gazanê verênan nêbi. Erd lerza. Rixmo ke tunelê ma zaf dergo zaf gaz kewt zere. Boya nê gazî sey ê bînan weşe nêbî, boyêka berbate bî.Tay mend ez bifatisîye. Cenazayanê embazan ra bewlî bi ke gazêko newe şuxulnabi. Cenazayî bîyî bî sûr û mor. Lingê tay embazan bîbî peykî. Nê gazê neweyî ma ser o ceribnayî. Hemra Botan Ozgur fermandarê nê xoverdayîşî bi û tim vatêne 'şarê ma peyê ma de yo. Şar do miheqeq nê têkoşînî rê bibo cewab û wirzo payan ser.' Şarê ganî raştîyan bivîno vera nê hêrişan bivejîyo.''

Artêşa tirke 5 çekê kîmyewî yê cîyayî şuxilnayî

Nê qalanê gerîlayan sey belgeyêkî îsbat kerd ke dewleta tirke 2021 de vera têgêrayîşê azadîye yê Kurdîstanî senî sûcê şerî kerdî. 27ê teşrîna peyêne de Endamê Konseya Rayberdişî ya PKKyî Murat Karayilanî roportajêk da ANFyî û bale ante qiseyanê Wezîrê Pawitişî Hulusî Akarî ke vatbi ''Ma têna gazê îsotî şuxilnenê.'' Karayilanî îfade kerd ke înan tesbît kerd ke artêşa tirke ya îşxalkere 5 tewirê çeka kîmyewîye şuxilnena û nê agahîyî dayî:
 

''Nînan ra yew gazê sînîrî yo. No gaz hucreyanê sînîrî dekeno, merdimî bêhareket verdeno û wextêkê kilmî de ganê merdimî gêno.Madeyo esas ê nê gazî 'tabun' o. Na çeke boya meywe dana la ge ge tira tewr boye nêna.

Çeka înan a diyîne zî merdimî xeniqnena. Na çeke de gazê kloropînî esta û pa 'Green Cross' zî vajîyeno. Formulasyonê na çeke hetê almanan ra wextê Şerê Dinya yê 2. de virazîyayo. O çaxî ra nata destê tirkan de no formulasyon esto. Beno ke tirkî nika bi xo zî na çeke virazenê la bi îxtîmalêkê pîlî almanan reyde virazenê. Na çeke kamca de bişuxilîya merdimî xeniqnena.

-Gazo bîn gazo vêşnayox o. No gaz merdimî vêşneno û wişk keno. Ti bierzî kamca no gaz dormeyê uja gêno. Nameyê nê gazî 'Dulfur Mustant' o. No gaz zî hetê almanan ra virazîyayo. Nameyê ci yo bîn 'Yellow Cross' o. No gaz wexto ke şuxilîyeno rengêkê çeqerî gêno. La kamca de bişuxilîyo o ca vêşneno.

-Gazo çarin merdimî bêhal verdeno, beno sebebê vîrakerdişî û hişê merdiman beno. Merdim pê felç maneno. Seke mîsalê Girê Qertalî de dîya no gaz xeylêk cayan de şuxilîyeno.

-Gazo pancin gazê îsotî yo. Yanî o gazo ke nika serebûtanê komelkîyan de şuxilîyeno. Xora wexto ke no gaz cayêkê tengî de yan zî yew tunelî de şuxilîyeno hînî merdimî nêeşkenê tede biciwîyê. Yanî no gaz zî eşkeno merdimî bikişo.''

Siba: Rixmê pêro çekanê kîmyewîyan zî gerîlayî heta peynî xo ver danê...