Temsîlkarê derbeya sîyasîye: Qeyûmî

Îqtîdarê AKP-MHP’yî û Serokkomarê Tirkî Tayyîp Erdogan o ke weçînitişê 31’ê Adar a 2019’î de Kurdistan de şaredarîye ke hedef kerdî nêgirewtî  vizêr vera sibayî bi derbeyêka sîyasîye  şaredarîyê Bajaranê Pîlan ê  Amed, Wan û Mêrdînî xesp kerdî.

Bi talîmatê Wezîrîya Karanê Zereyî yê Tirkî şaredarîyê Bajaranê Pîlan ê Amed, Wan û Mêrdînî vizêr reyna hetê AKP’yî ra ameyî xespkerdene. Qeyûmanê ke 2016 de şaredarîyî xesp kerdî, vera şarê Kurdî poltîkaya dişmenîye bicaardêne û şaredarîye fînayî binê deynan.

Hêrişê qirkerdişî yê îqtîdarê faşîstî yê AKP-MHP’yî vera Kurdan dewam keno. Îqtîdarê AKP-MHP’yî û Serokkomarê Tirkî Tayyîp Erdogan o ke weçînitişê 31’ê Adar a 2019’î de Kurdistan de şaredarîye ke hedef kerdî nêgirewtî  vizêr vera sibayî bi derbeyêka sîyasîye  şaredarîye Bajaranê Pîlan ê  Amed, Wan û Mêrdînî xesp kerdî. Şaredarîye saetanê serê sibayî de hetê polîsan ra gerîyayî binê ablûqayan û Wezîrîya Karanê Zereyî yê Tirkî eşkera kerd ke înan hemşaredarê Bajarê Pîlî yê Amedî yê Partîya Şaran a Demokratîke (HDP) Selçûk Mizrakli, Hemşaredarê Bajarê Pîlî yê Mêrdînî yê HDP’yî Ahmet Turk û Hemşaredara Bajarê Pîlî yê Wanî yê HDP’yî Bedîa Ozgokçe Ertane wezîfeyî ra girewtî.

Dimayê xespkerdişî polîsan berê şaredarîyan şikitî û eşt ser. Derbeya sîyasîye ra dima nêzdê 500 kesan ameyî destbendkerdene. Şarê kurdî hemverê derbeya vera îradeyê xo de vejîya kuçeyan û protesto kerd. Xeylî partî û rêxistinanê sivîlî yê cimatî zî hêrişê vera şaredarîyan rê razînêbîyayîş ramot. Polîsan hêrişê şarî kerd û bi desan kesî destbend kerdî. Walîyî şaredaran de ameyî cakerdene. Valîyo xespkar Hasan Basrî Guzeloglû yo ke şaredarîya Amedî de ame cakerdene karê ey o verên karkarê ke newe ra wezîfeyê înan îade bibi, ê karî ra vetî.

Banê Şaredarîyan Açaryayî Qereqolan

Na derbeya sîyasîye ya verêne ya îqtîdarê AKP-MHP’yî ya vera îradeyê Kurdan nêbî. Bi destpêkerdişê demê OHAL’î 11’ê  Êlul a 2016’î de  10 bajar, 63 qezayî û 22 bajarekî pêro pîya 95 şaredarîyê DBP’yî ameyî xespkerdene. Pîya bi naye tewr tay 15 hezar memûr û karkerê ke Kurdistan de şaredarîyan û cayanê fermîyan de xebityayêne ameyî îxrackerdene. Reyna tewr tay 300 keyayî zî karê înan ra ameyî girewtene. Hemserekê Pêroyî yê HDP’yî Selahattîn Demîrtaş û Fîgen Yuksekdage û parlamenterî Selma Irmake, Îdrîs Balûken, Gulser Yildirime, Sabahat Tûncele, Ferhant Encu, Abdullah Zeydan, Çaglar Demîrel û  Sirri Sreyya pîya bi 93 hemşaredaran, bi seyan endamanê meclîsanê şaredarîyan melîsanê pêroyî yê bajarî û bi hezeran îdarekar û xebatkarê partîye ameyî tepiştene.

Qeyûmanê xespkaran ca de  polîtîkaya asîmîlasyonî viste dewre. Dimayê qeyûmî milkê şaredarîyano ke nêno kiriştene hemkaran rê ame serwîskerdene. Zereyê di serran de şarîdarîye kewtî binê deynanê giranan.Xespkarê ke semedê xizmetî nê semedê rantî şaredarîyan de ameyî cakerdene şaredarîye talan kerdî. Karê înan o verên tabelayê zaf biziwan nayî ro. Bado zî şaredarîye açarnayî qereqolan.  Zaf cayanê tarîxî û kulturkî yê ke semedê şarê Kurdî muhîm ê rê hêrişî ameyî kerdene. Heme mekanîzmayê paştdayîşê cimatkî yê ke hetê şaredarîyan û rêxistinanê sivîlan ê cimatkî ra ameyîbî akerdene, ameyî qefilnayene.

Hêrişê Vera Kultur, Ziwan û Tarîxî

DBP’yî  şaredarîyanê xo de ca dayenê zaf ziwan û kulturan. Xebatê şaredarîye bi  ziwananê cîya-cîyayan ameyêne kerdene. Kursê Kirmanckî û Kirdaskî ameyêne dayene. Heme karê ke bi zaf ziwanan ameyêne kerdene bi destê qeyûman bîyî Tirkî, yew ziwan. Kreşê zaf biziwan ameyî qefilnayene. Heme projeyê zaf biziwan ameyî îptalkerdene. Bi seyan kitabê ke kitabxaneyê şaredarîye de bî ameyî vêşnayene. Qeyûmanê xespkaran heme cayê ke nameyê kulturkî û tarîxkî yê Kurdan kiriştêne nameyê înan bedilnayî. Heme merkezanê kultur û hunerî de zerrîya xizmetî ameye bedilnayene.

Merkezê Cinîyan Ameyî Qefilnayene

Sîtemê cinîyan ê îdareyê cayîyî zî hedef ame girewtene. Dezgehê cinîyan ê ke serr a 1999’î  ra nata ameyî ronayene  ameyî tasfîyekerdene.  Qeyûmanê xespkaran hêrişê destkewteyanê cinîyan kerd. 43 merkezê cinîyan ameyî vindarnayene û cinîyan rê rolêko bîn ame fasilnayene. Amancê hêrişan cinîyan sîyaset ra dûrîfînayî û keye de hepskerdiş bi.

Şaredarîye Ameyî  Talankerdene

Qeyûman milkê şaredarîyan sey milkê xo şuxulna. Xespkaran perê şaredarîye semedê xizmetê şarî nê semedê xo û hemkaranê xo şuxulnayî û şaredarîye fînayî binê deynanê girdan. Şaredarîye açaryayî qereqolan. Dormeyê ci bi barîyeran ame giewtene û şaredarîye şarî rê bîyî qedexe. Îtîfaqê AKP-MHP’yî bi tepiştiş û îxracan kedkarî hedef girewtî. 4 hezar û 170 xebatkarê şaredarîyan ameyî îxrackerdene û herinda înan de merdimê qeyûman û brokratî, yê ke bajaranê Tirkîya ra ameyî û paştgêrê qeyûman sey mele polîsan ameyî bicakerdene. Qeyûman brokrat û Tirkî, teşkîlatê AKP’yî yo cayî zî hemkarî şaredarîyan de ca kerdî.’’