Goreyê endeksê aşitîye welatê tewr bitehlukeyî

Goreyê raporê bi nameyê Endeksê Aşitîye yê Globalî, welatê ke aşitî ê dormeyan de halêkê bitehlukeyî de ya Afrîka û Rojakewtena mîyanêne de yê, Rûsya zî mîyanê des rêzanê sereyî de ya.

Raporê Endeksê Aşitîye yê Globalî (GPI) de daneyê 162 welatan goreyê 23 parametreyan cîya ameyî ercnayene.

Rapor de ke serra 2007’î ra nata yeno weşanayene, tesîrê aşitî û aramîya welatan ê sere ekonomîya înan yeno ercnayene. Mîyanê peymeyanê ke ameyê ercnayene de şer, sûcê organîzekerdeyî û yê şidetî zî yenê ercnayene. Bi heman hawayî şertê merdiman ê seba peydakerdişê sîlehan, herînayîş û rotişê sîlehan yenê ercnayene.

Welato Tewr Bitehluke Afganîstan

Goreyê raporî serra 2019 de pêroyîya dinya de welato ke aşitî tewr zehf halêkê bitehlukeyî de ya Afganîstan o. Par rêza sereyî de Sûrîye estbî. Rojakewtena mîyanêne de Yemen û Iraq sey welatê ke tewr zaf şer tede virazêno vernî de yê.

Mîyanê welatanê Afrîka de Komara Kongo ya Demokratîke, Lîbya, Somalî, Komara Afrîka ya Mîyanêne û Sûdan a Başûrî ê welat ê ke tewr zaf şer înan de qewimîyeno û şer merdiman ser o tesîr keno.

Rûsya zî ke Ewropa û Asya de ya, ê welatan ra yew a ke krîterê aşitîye û huzûrî tede xeylî kemî yê.

Komara Kongo ya Demokratîke de rîyê şewbeyê Ebola ra zêdeyê hezar kesan cuya xo vînî kerde û bi mîlyonan mîyanê rîskî de yê. Pîya bi nê qirkerdiş û hêrişê grûbanê cîyayan zî dewam kenê. Lîbya de zî ke serra 2011 ra nata mîyanê şerî de ya endeksê aşitîye de rêza heştine a peynî de ca gêna.

Komara Afrîka ya Mîyanêne de zî ke bi serran o mabênê grûbanê Musluman û Xirîstîyanan de şer esto, yeno texmînkerdene ke şerî nizdê nîmeyê ameyeyê nê welatî raste ra wedarto. No nisbet bi Afganîstanî ya heman nisbetî de yo ke Afganîstan de par nizdê 3 hezarî kesan cuya xo vînî kerdebî.