Dewaya Cizîre ya MHME: Hukmatî cewabê remokî dayî

Roniştişê dewaya Cizîre ya MHME de ke di muracatê muracatkeran gîrîyayî dest, ame vînayene ke hukmatê tirkî îzahatê qirkerdişî de û dayîşê hesabê ci de xo seperna ‘cewabanê remokan.’

Dewaya ke serê nameyê Omer Elçî û Orhan Tunçî yo ke qirkerdişê xoverdayîşanê xoserîye yê Cizîre de amebi kiştene Mehkemaya Heqanê Merdiman ê Ewropa de amîbî akerdene ewro amî dîyene. Roniştişî ra dima eşkerayîyêka çapemenîye amî viraştene.  

Kîşta avûkat Ramazan Demîr û Newroz Uysale de cinîya Mehmet Tûnçî Zeynep Tûnçe û cinîya Orhan Tûnçî Guler Tûnçe zî eşkerayîye de cayê xo girewt. Parlamentera HDPyî Ayşe Acar û parlamanetero verên ê Şirnexî Faysal Sariyildiz zî kîşta keyeyan de cayê xo girewt.

AVÛKAT DEMÎR: HUKMAT NÊEŞKA ÎZAHAT Û HESABÊ ÇÎYÊ KE AMEYÊ CIWÎYAYENE BIDO

Avûkat Ramazan Demîrî vat ke qirkerdişê Cizîre ra dima 30 dosyayan ra vêşêrî muracatî resayê înan û muracatê keyeyê Elçî û Tûnçî sey muracatê pîlotî gîrîyayê dest. Demîrî vat: “Îdîaya ma na ya ke hêzanê asayîşî yê dewlete operasyonanê Cizîre de cayê sivîlan de wesayîtê şerî şuxulnayê û no zî teberê huqûqî de yo. No hemverê maddeyê 2. yê Muqaweleyê Heqanê Merdiman ê Ewropa de yo zî.”  

Demîrî da zanayene ke: “MHME derheqê senênîya operasyonan de, tirêm tedbîrî seba vîndîbîyayeyê sivîlî nêvirazîyê ameyê girewtene yan nê û mergê Orhan Tûnçî senî virazîyo de persî kerdî. La hukmatê Tirkîye pawitişê xo de nê persan rê cewabê raşte raştî nêdayî. Ma nêheqîyê ke Cizîre de virazîyayî ardî ziwan. Seba ke wext kilm bi ma nêeşkayî her çîyî vajê.”   

Demîrî vat: “Roniştiş de ma dî ke dewleta tirkî nêeşka îzahat û hesabê qirkerdişanê xo yê Cizîre bido. Înan cewabê remokî dayî û mehkema do qerarê xo tarîxêkê ameyoxî de bido.”

MHME BICAARDIŞ YAN BICA NÊARDIŞÊ HUQÛQÊ ZEREYÎ PERSA

Hekemanê mehkema her di hetan ra zî tirêm huqûqo zereyî ameyo bicaardene yan nê persa. Heyetê pawitişî yê tirkî îdîa kerd ke rayîrê huqûqê zereyî hewna nêxetemîyayê û îdîa kerd ke AYM (Mehkemaya Qanûnê Bingeyênî) rayîrêko bitesîr ê huqûqê zereyî ya.

Avûkatanê keyeyan bale ante qedexeyê tebervejîyayîşî yê ê wextî goreyê Qanûnê Îdareyê Şaristanî bi. La ê qanûnî de selahîyetê walî çinyo ke qedexeyê tebervejîyayîşî îlan bikero, tenya vatişê “walî îhtîyacî bivîno eşkeno tedbîranê laziman bigîro” esto. Avûkatanê keyeyan na yewe ra ard ziwan ke ê qedexeyî hemverê huqûqê mîyanneteweyî yê û “tu huqûqî de zî cayê nê çinyo.”    

EKE ÎNAN BIWAŞTÊNE  ORHAN TÛNÇ AMEYÊNE XELESNAYENE

Avûkatan ard ziwan ke seba ambûlanse nêamîya şirawitene bi cayê qewimîyayîşî Tûnçî cuya xo vîndî kerda û eke înan biwaştêne eşkayêne ê bixelesnê. Avûkatan vat îdîaya ma “sebebê asayîşî ra” ambûlanse nêşirawita zî raştîye ra dûrî ya. Orhan Tûnç birîndar bibi, la seba ke şîyayîşê ambûlanse hetê hêzanê dewlete ra amebi astengkerdene cuya xo vîndî kerdebî.       

QIRKERDIŞÊ KE DEWAYE RÊ BÎYÎ BABETE

Qedexeyê tebervejîyayîşî yê Walîtîya Şirnexî ke 14ê Kanûne 2015 de îlan kerdibi 79 rojî dewam kerdibi. Ablûqaya ke 79 rojî dewam kerde de 259 kesan cuya xo vîndî kerde. Zafê 177 kesanê ke rîyê bombardûmananê dewleta tirkî ra kewtîbî bodruman hetê hêzanê tirkan ra ameyî vêşnayene. 92 kesî bê ke nasnameyê înan bêro eşkerakerdene goristananê bêkesan de ameyî definkerdene.

PROSESÊ DADGERÎYE

Serra 2015 û 2016 de rîyê îxlalkerdişê ke nê şaristanan de virazîyayî xeylî keyeyan muracatê Mehkemaya Qanûnê Bingeyênî (AYM) û Mehkemaya Heqanê Merdiman ê Ewropa kerd. MHME seba nê muracatan Tirkîye ra pawitişî waşt.

Mehkema Temmuze de eşkera kerd ke a do hem hetê esasî ra hem zî hetê qebûlbîyayîşî ra roniştişêk virazo. La seba heme muracatan roniştişanê cîya-cîyayan nê, mîyanê ê muracatan ra di dosyayan bivîjno û wina munaqeşeyanê usul û esasî bikero. Goreyê qerarê ê dosyayan ra seba êyê bînan zî qerar bido.

Yeno pawitine roniştişo ke esas û qebûlbîyayîşî ser o virazîyo rê do Ewropa û Tirkîye ra xeylî temsîlkarê heqanê merdiman û avûkatî tewrê ci bibê.