Amed de vera polîtîkayanê qeyûmî eşkerayîya hempare ameye dayene. Eşkerayîye de ame vengdayene ke wa vera bêhuqûqîya qeyûmî nêrazîbîyayîş bêro mojnayene û paştî bidîyo ronayîşê ameyoxêkê demokratîkî.
Amed de rêxistinanê heq û huqûqî, rêxistinanê bawerî, kede û karî, partîyanê sîyasîyan û baroyan vera qeyûman eşkerayîya hempare daye.
Eşkerayîye de veng dîya îdarekaranê dewlete ke wa berpirsîyarîya xo bîyarê ca, qeyûmê ke tayîn kerdî peyser binacê û sere de kesê ke ameyî vîjnayene heme sîyasetmedaran serbest veradê. Reyna heme partîyanê sîyasîyan û dezgehanê komelê sîvîlî ra ame waştene ke wa vera qeyûman têkoşînî xurtêr bikerê.
Eşkerayîye de ame vîrvistene ke Serekkomarê Tirkî Tayîp Erdoganî 2016 de bi Qerarnameyê Hukmê Qanûnî (KHK) yê hûmara 764. madeyê 45. yê Qanûnê Şaresarî bedilna û nê ameyî vatene: ''2016 de hemşaredarê 95 şaredarîyan ê DBPyî karî ra ameyî girewtene û herinda înan de qeymeqamî sey qeyûmî ameyî cakerdene. Îqtîdarê ke waşt bi bêhuqûqîya xo bi vatişê 'teror' binimo verê vînayîşê 31ê adare ya 2019î vat 'eke ê newe ra bêrê vîjnayene ma do reyna qeyûmî tayîn bikerê.' Dima mazbatayê 6 hemşaredaranê HDPyî nêameyî dayene û pêra Hemşaredarê Bajaranê Pîlan ê Amed, Wan û Mêrdînî wezîfe ra ameyî girewtene û herinda înan de qeyûm ame cakerdene. 50 şaredarîyanê HDPyî de qeyûm ame cakerdene. No yeno no mana ke îqtîdarî îradeyê 4,5 mîlyon kesan qebûl nêkerd. Konseya Ewropa zî vat tayînkerdişê qeyûmî goreyê huqûqî nîyo. Pîya bi xespkerdişê şaredarîyanê DBP û HDPyî xestkerdiş welat de bi vila. Unîversîteya Bogaziçi de zî qeyûm ame cakerdene. Kenê ke qeyûmî sey çîyêke fermî ramojnê.''
Rêxistinanê ke eşkerayîye îmza kerde wina yê:
Komeleya Hiqûqnasên Hevdem (ÇHD), Komeleya Rojnamegeran a Dîcle Firatê (DFG), Komeleya Şopandinê ya ji Mafên Wekhev (ESHÎD), Komeleya Înîsiyatîfa Heq (HÎD), Komeleya Hiqûqnasan a ji bo Azadiyê (OHD), Komeleya Rojeva Mafê Mirovan (ÎHGD), Komeleya jinan Rosa, Federasyona Elewiyên Bektaşî, Konfederasyona Sendîkayên Kedkaran (KESK), Yekîtiya Bijîşkên Tirk (TTB), Hewildana 78’an, Federasyona Federasyona Şoreşgerên 78’an, Platforma Komeleyên Rojhilat-Başûrê Rojhilat (DGD), Yekîtîya ji bo Azadiyê, Partiya Azadî, Partiya Heremên Demokratîk (DBP), Partiya Şoreşger, Partiya KED’ê, Partiya Sosyalîst a Bindestan (ESP), Partiya Demokratîk a Gelan (HDP), Partiya Mirov û Azadiyê, Partiya Komunîst a Kurdistanê (KKP), Partiya Sosyalîst a Kurdistanê (PSK), Platforma Piştevaniyê ya Sosyalîst (SODAP), Federasyona Meclisên Sosyalîst (SMF), Partiya Avabûna Jinûve ya Sosyalîst (SYKP), Partiya Demokrat a Kurdistanê ya Tirkiyeyê PDK-T), Partiya Kesk a Çep, Baroya Amedê, Baroya Îzmîrê, Baroya Wanê.
