Bayik: Îtîfaqê ereb-kurdan do rewşa Rojhelatê Mîyanênî bivurno

Hemserekê Konseya Rayberdişî ya KCKyî Cemîl Bayikî pare kerd ke îtîfaqê kurd-ereban do rewşa Rojhelatê Mîyanênî bivurno û vat: ''Têna îtîfaqê ereb û kurdan eşkeno verê xeyalanê Osmanîya newîye ya Tirkîya bigêro.''

Hemserekê Konseya Rayberdişî ya KCKyî Cemîl Bayikî cewab da persanê Rojnameyê al Naharî yê Misirî.

Beşo destpêk ê roportajî wina yo:

Şima xîretanê peyênan ê îstîxbarat û leşkerîyan ê Tirkîya yê vera Kurdîstanê Iraqî senî ercnenê? Tesîrê ney ê vera PKK û warê leşkerî çita yo?

Dewleta tirke raşta raşte hêrişê cayo ke ma tira vanê Herêmanê Pawitişî yê Medya kena. La nê pêro hêrişî pê îstîxbaratê MÎTî nêbeno. Yewinê îstîxbaratî yê PDKyî zî agahîyan danê yan zî MÎT pê îmkananê PDKyî ajanan xebitneno. Nê hêrişî bi hemkarîya Tirkîya û PDKyî yenê kerdene. La ma vera hêrişan tedbîranê xo gênê. Gerîlayî xo rê bi serran o vera teknîkê dişmenî şer kenê.

Dewleta tirke wina propaganda kena ke PKK hînî prosesê rijîyayîşî de yo. Na îdîa raşt a yan? Hûmara hêzanê PKKyî çendek a û eke no şer dewam bikero şima do bieşkê vera dewleta tirke ser bikewê?

Wezîrê Karanê Zereyî yê AKP-MHPyî 2017 ra nata vano ke PKK ho qedîyeno. Hukmatanê verênen zî wina vatêne. La Tirkîya çend mengî yo nêeşkaye serê sînorî de aver şora. Coka înan dest pê şuxilnayîşê çeka kîmyewîye û gazê jehrînî kerd. AKP bi nê hawayî wazeno payan ser de vindero. PKK têgêrayîşêkê azadîye yo û çar parçeyanê Kurdîstanî de zî teberê welatî de zî paştdayîşê zafanê kurdan gêno. Gerîlayî hpreyê asta çeka dişmenî taktîkanê xo vurnenê ke no zî normal o. Coka ma eyaletan de hûmara gerîlayan kêm kerde. La çalakîyêka pîle de ma eşkenê pêro yewinanê xo bîyarê pêser. Gerîlayî bi komanê qijkekan têgêrenê. Mîyanê sînoranê Tirkîya de tewr tay 1500 hezar embazê ma estê. Herêmanê bînan de zî tewr tay 2500 embazî estê. Ma têna têkoşînê leşkerî nêkenê. Ma armanc kenê ke polîtîkaya qirkerdişê kurdan çin bikerê, Tirkîyaya Demokratîke, Rojhelatê Mîyanênî yê demokratîkî û Kurdîstanê Azadî ser bivisnê.

Dûştgîrê HDPyî û blokê muxalefetî HDPyî wina sûcdar kenê ke basko sîyasî yê PKKyî yo. Şima têkilîya xo ya bi PKKyî senî pênase kenê? Heman îdîa Sûrîye de semedê PYDyî zî yena vatene. Şima têkilîya PYD, Îdareyê Xoserî yê bi Rûsya senî ercnenê?

HDP hetê serewedarnayoxanê şarê kurdî ra ronîyayo û armancê ma manenê pê. La Tirkîya de cara kam çareserîya meseleya kurdan biwazo pê terefgîrîya PKKyî yeno 'sûcdarkerdene.' PYD partîyêka winasên a ke xeta îdeolojî û felsefeya Rayber Apoyî tesdîq kerda. Xora çew nêeşkeno partîyêke rê vajo ke çira na îdeolojî qebul kerda. Îdareyo Xoser eşkeno pêro hêzanê sîyasîyan de ronişo, no xozayî yo. Ma zanenê ke PYD û Îdareyo Xoser Rûsya reyde dîyalogan kenê. Ma têna ziwanê hêrişker û sûcdarîye raşt nêvînenê. PYD yan zî Îdareyê Xoserî reyde têkilîyêka ma ya organîke çin a. La PYD têgêrayîşêkê kurdan o û xeylêk fermandarê QSDyî zî verî mîyanê PKKyî de bîyî. Şorişê Rojawanî ra înan waşt têkoşînê Rojawanî de ca bigêrê. Ma zî no tesdîq kerd. Têkilîya ma hendek a. Ma nînan rê qetî nêvanê ke wina bikerê yan zî wina mekerê.

Mabênê Şam û PKKyî de rixmê hişyarîya şerî ya Anqara serranê 90an ra nata têkilîyêka xurte esta. Şima na têkilîye senî ercnenê? Şima têkilîya Îdareyê Xoserî yê bi Şamî senî ercnenê?

Têkilîya PKKyî ya bi Sûrîye wayîra bingeyêkê tarîxî ya. Heta serebûtanê Rojawanî ra dima zî ma nêzdîbîyayîşê Esadî yo serdin fam nêkerd û ma heman nêzdîbîyayîş nêmojna ci. Ma qetî têkilîya xo ra bi Şamî nêbirnaye. Ma tim waşt Îdareyo Xoser pê dîyalogan Şamî reyde meseleyan çareser bikero, ma semedê ney xîret kerd. La Şamî nêwaşt. Ganî Şam Îdareyê Xoserî qebul bikero. Pê têkoşînê hemparî yê kurd, ereb û sûryanîyan DAÎŞ ame binvistene, Şam payan ser de vindert.

Yeno vatene ke Amerîka hêzanê xo do Iraqî ra bianca û Herêma Kurdîstanê Iraqî de baregehêkê pîlî yê leşkerî virazena. No zî yeno a mana ke têkilîya Washington-Hewlêrî bena xurtêr. Na têkilîye şima rê mesele bena yan nê? No nêzdîbîyayîş do senî şima rê tesîr bikero?

Awankerdişê nê baregehî beno ke ma rê tesîrêkê xirabî bikero ke warê PDKyî de yo. PDK hemkarîya tirkîya keno, gerîlayan gêno binê ablûqa, verê hêrişan akeno. Amerîka û tirkîya hêzê NATOyî yê la PDK do nê baregehî vera PKKyî bixebitno. Raşt nîyo ke merdim vajo Celal Talabanî ra dima Hewlêr xurtêr bîyo. Eqsê ci qels bîyo. Nika mîyanê YNKyî de tay nîqaşî estê. La lîderê pîlî nê nîqaşan ra dima vejîyenê werte.

Tedayanê Tirkîya yê vera Bexdad û Hewlêrî ra dima PKKyî tay herêman ra hêzê xo apey antî, tay hêzê xo zî bi pêşmerge û Haşdî Şabî vurnayî. No yeno a mana ke PKK Qendîl û herêmanê koyîyan ê serê sînorî yê Tirkîya û Îranî de qels bîyo?

Ma tedayanê Tirkîya ra semed hêzê xo apey nêantî. Gerîlayanê HPGyî azadîya Şingalî ra dima hêzê YBŞ-YJŞyî perwerde kerdî û Şingal terikna. Gerîlayan yew ca zî pêşmergeyan yan zî Haşdî Şabî rê nêverdo. No propagandaya PDKyî ya. Gerîlayan wextê hêrişanê vera Hewlêr, Mexmûr û Kerkûkî de vera DAÎŞî şer kerd û dima zî game bi game xo apey ant. Ma hema 6 mengî verî Garê de derbêka girane daye artêşa tirke ro. Hêzê ma yo xurt ê Qendîlî hetê her kesî ra zanîyeno. Cara serê sînoranê Îranî de hêzê ma çin ê. Hêzê PJAKî pabesteyê ma nîyê.

Sîyasetê Bidenî hema eşkera nêbi la Moskova û Şam wazenê pêro hêzanê xerîban wa Sûrîye ra vejîyê. Ma zanenê ke PKK zî uca de yo. Gelo şima do Sûrîye ra vejîyê?

Sûrîye de hêzo tewr xerîb Tirkîya ya ke xeylêk herêmî îşxal kerdî. Wextê hêrişanê DAÎŞî yê vera Kobanê û cayanê bînan ê Rojawanî de ma tay hêzê xo şawitî Rojawan. La çinkerdişê DAÎŞî ra dima ma hêzê xo apey antî la tayînan waşt uca de bimanê. Rojawan erdê kurdan a. Hêzanê HPGyî cara xo apey girewto. La ma nêeşkenê ê bînan pê zorî Rojawanî ra vejê. Îradeyê her kesî esto.

Şima verî pêşnîyaz kerdbi ke Amerîka mabênê şima û Tirkîya de mabênçîtîye bikera. Dima ke Amerîka Murat Karayilan û Duran Kalkan kerdî lîsteya 'kesê ke cigêrîyenê' û semedê tepişîyayîşê înan xelate naye ro nê pêşnîyazê şima hema zî dewam keno?

Têkilîya Amerîka û Tirkîya hol a. Pêşnîyazê ma zî derbazdar o. La eke Amerîka na mabênçîtîye bikera no yeno a mana ke ewnîyayîşê ci yê bi PKKyî vurîyayo. Amerîka eşkera mabênê Rayber Apoyî û Tirkîya de zî biba mabênçî. La verî ganî Amerîka şarê kurdî ra uzrê xo biwaza.

Goreyê şimma Sûrîye de qederê Rojhelatê Firatî do senî bibo? Waştişê PKKyî nê warî de çita yê?

PKK terefgîrê yewparetîya Sûrîye yo û îdareyê xoserî yê kurdan o. Qebulkerdişê perwerdeyê bi kurdkî do meseleya demokrasî çareser bikero. Sûrîyeya Demokratîka ke tede erevb, kurd, sûryan, armenî, elewî, durzî û şarê bînî pîya ciwîyenê do Rojhelatê Mîyanênî rê biba mîsal. Tarîx û raştîya komelkî ya Sûrîye wayîra nê potansîyel û hêzê rolêkê winasî yê.

Eke Tirkîya nêzdî de eşkera bikero ke agêrena prosesê çareserîye şima senî tewir bimojnê ney? Şima semedê kurdanê Tirkîya çareserîyêka senîne wazenê?

A raşte Tirkîya cara heta nika nêkewte prosesêkê raştikênî yê çareserîye. AKPyî prosesê çareserîye o çax semedê menfaatanê xo xebitna. Dima ke înan dî kurdî bîyî hêzê Planê Çokdayîşî amade kerd. AKP nika xîret keno pê şerî payan ser de vindero coka do prosesêkê neweyî medo destpêkerdene. La eke prosesêko winasên bibo ganî tepişteyê sîyasî bêrê veradayene, semedê çareserîya meseleyan dîyalogî dest pêbikerê. O çax ma cewabêkê pozîtîfî danê. Ma dewletêke nêwazenê ka xoserîya demokratîke ya kurdan wazenê. Rayber Apoyî zî çend reyî no ard ziwan. Ganî nasnameyê kurdan bêro şinasnayene.

Yeno vatene ke mabênê kadroyanê çepgîranê mîyanê partîye û kdaroyanê lîberalan ê sempatîzananê Rojawanî û Amerîka de têkoşînêk esto. Hetê bînî ra wina vajîyeno ke mabênê endamanê Komîteya Hemserekîye de cîyatîyê pîlî estê. Sebebê nê cîyatîyan çi yo? Na rewşe çend şima rê tehlukeyîn a?

Çimeyê xeberan ê winasênan dewleta tirke ya. Têgêrayîşêkê sîyasî yê xeta Rayber Apoyî de bêvengkerdişê fikran ê cîyayan yan zî yewvengîye çin ê. Bêguman xetêka îdeoloj û sîyasî esta. Rewşêka winasêne çin a ke ma Rojwanî îdare bikerê. Şarê Rojawanî perwerê Rayber Apoyî yo. Beno ke mîyanê tay kadroyan de meylê şaşî estê la nê meylî tesîrê înan nêkenê.

Komîteya Rayberdişî ya PKKyî, Konseyê Rayberdişî ya KCKyî,PAJK û KJKyî, ê ciwanan û Merkezê Pawitişê Şarî hêzê ma yê rayberdişî yê. Nê dezgehî rêxistinkerde yê, wayîrê mesuldarî yê. Goreyê xebatanê xo bi xo bire gênê. Birê sîyasî hetê KJK û KCKyî ra gêrîyenê û pratîke benê. Mîyanê ma de her embaz/e girêdayeyê xeta îdeolojîk û polîtîkî yê Rayber Apoyî yo/a.

Polîtîkayê peyênî yê 10 serrî yê AKPyî kenê ke tay paytextê ereban û Anqara bibê dişmen ke nê payextan verî PKK red kerdbi. Gelo PKK semedê dekerdişê na vengîye eşkeno nê paytextan reyde têkilîye rono?

Ma xo rê îtîfaqê kurd û ereban xo rê kerd armanc. Semedê ney zemînêko tarîxî zî esto Rayber apo bi serran Lubnan, Sûrîye û Rojawan de mend û zemînê nê îtîfaqî amade kerd. Ma xo rê dewletêke nêgêrenê. Çareserîya meseleya kurdan ra ber yew ajandaya ma ya bîne çin a. Ma xo rê cuyêka azade û demokratîke esas gênê. Ma wazenê Iraq û Sûrîye de semedê xurtkerdişê yewîya kurdan û ereban aktîf bibê. Îtîfaqê kurd-ereban do rewşa Rojhelatê Mîyanênî bivurno. Têna îtîfaqê ereb û kurdan eşkeno verê xeyalanê Osmanîya newîye ya Tirkîya bigêro.Îqtîdarê 19 serrî yê AKPyî na raştîye mojnaye kurd û ereban.