Amed  hem kurdan rê hem zî dewlete rê merkezêko girîng o. Cuntaya 12ê Êlule armanc kerdbi ke Têgêrayîşê Azadîye û hişyarbîyayîşê kurdan çin bikera. Bi nê hawayî xeylek kadro û sempatîzanê PKKyî Zîndanê Amedî de arê dîyayî.  Eke PKK nê zîndanî de biameyêne teslîmgirewtene hînî estbîyayîşê kurdan qedîyayêne.

Dewleta tirke pê planêkê pîlî hêrişê Zîndanê Amedî kerd. Semedê nê planî Fermandarê Baskê Artêşe Kemal Yamak Qibisî ra ame ardene ke o serekîya Dayîreyê Şerê Taybetî kerdbi û qirkerêk bi. Esat Oktayo ke Qibris de rûman rê her tewir sûcî kerdbi tîma ey de bi.

Tîma Esat Oktayî Zîndanê Amedî vurna merkezê îşkenceyî. Tepişteyî tîya sey 'barbarî' pênase kenê. Zîndanê Amedî de sey fabrîkaya îşkenceyî her kerdiş bi hawayêkê sîstematîkî ameyêne kerdene. Waştêne bawerî, weşîye û erjê merdiman çin bikerê. 

Tepişteyî vera nê kerdişan adara 1981î de kewtî rojeyê mergî. Grevê vêşanîye, xoverdayîşo fîîlî pêro ameybî ceribnayene la zulmî dewam kerd. Xoverdayîşê Zîndanê Amedî bi nê hawayî pê vatişê 'Ti eşkenî cuya mi mi ra bigêra la nêeşkenî fikr û bawerî mi mi ra bigêrî' vejîya werte. Semedê Kemal Pîr û embazanê ci hînî nameyo bîn ê xoverdayîşî merg bi. Mumkîn nêbi ke bi hawayêkê cîyayî xo ver bidê û netîce bikerê. Xoverdayoxan cuya xo sey çeke naye dişmenî ro. Înan wina vatêne: 'Wa bedenê ma ê to bo, labelê zerrî û mezgê ma ê embazanê ma û şarê ma yo.'

Êyê ke no îradeyo pîl mojna şagîrt û embazê Rayber Apoyî Mazlûm Dogan, Hayrî Durmuş, Kemal Pîr, Akîf Yilmaz û Alî Çîçek bîyî. Dîma Çaran bedenê xo da adirî ver. Xoverdayîşo tewr pîl 14ê Temmuza 1982î bi, rojeyê mergî yo pîl bi. M. Hayrî Durmuşî 14ê temmuze de mehkeme de pê eşkerayîyêke dest pê çalakîye kerd. Qiseykerdişê ci kilm bi la bitesîr bi. Çalakîya Rojeyê Mergî yê Pîlî 14ê temmuze de dest pêkerd û êlule de şehadetî qewimîyayî. 7ê êlule de Kemal Pîr, 12ê êlule de M. Hayrî Durmuş, 15ê êlule de Akîf Yilmaz û 17ê êlule de zî Alî Çîçek şehîd bîyî.

Xoverdayîşê 14ê Temmuze îradeyo şorişgêr aste tewr berz de temsîl kerd. Netîceya nê xoverdayîşî de Cuntaya 12ê Êlule neçare mende ke polîtîkayanê xo yê îxanetan û îtîrafkerîye ra fek vera bida. Cunta pêro welat teslîm girewtbi la nêeşkabi komêka tepişteyan teslîm bigêra. No îrade semedê kadroyanê PKKyî, semedê şorişgêran û semedê şarî bi çimeyêkê pîlî. Pê nê xoverdayîşî milîtanîya PKKyî pratîk de ameye ceribnayene, taybetmendîya ci ameye îsbatkerdene. Kokê xeta fedayîya ke heta nika dewam kena bi nê hawayî ameyî ronayene, milîtanîye bi nê hawayî ameye afernayene.