Roja awanbîyayîşê Taxa Gazîyî ra heta serranê 1990an zaf şaristananê cîyayan ra, grub û şaranê cîyayan koçê Taxa Gazîyî kerdo. Nê koçî serra 1950 ra tepîya dest pêkenê. Bitaybetî sera 1970an de Sêwas, Dêrsim, Erzingan ra kurd elewî Taxa Gazîyî de yenê pêser û  der û dore Gazîyî de koxbanî zî yewer bene rêzî. Verê no ca sey Çewlîgê Atatirkî  û Taxa Çewlîgî yeno zanayene û tîya de estor û heywanê bînî yenê weyekerdene. 

Serra 1990an de zî sebebanê polîtîk talkerdişê dewan ra kurdanê şaristananê bînan koçê Taxa Gazîyî kerd. Nê serran ra tepîya dewlete zî ver çarna ra Taxe û operasyon, destbendkerdiş, înfaz û vîndîkerdişî dest pêkerdî.

12 Adare 1995 de şanê roja yewşemeyî de Taxe de 4 qewexaneyî û yew pastexane, eynî wext de hetê çar kesan ra yê ke taksîyêk de yê, bi çekanê otomatîkan guleyî varnayî nê mekanan ser. Netîceyê nê hêrişî de yew kokimê (Dede) elewîyan merd, 5 giranî, 25 panc kesî bîyî bîrindarî. Hedîseyî ra dima galekarî cayê hedîseyî ra bi taksîyî remanyî, badê ramitoxê taksîyî kîşt û taksî zî veşna.

Hedîseyî ra dima hemwelatî Taxa Gazîyî de ameyê pêser û  seba ke hêzê asayîşî erey mudaxaleyê hedîseyî kerdo, ver bi qereqolê taxe rayraşîyîş kerd. Polîsan bi çekan guleyî varnayî şarê rayraşîyîşî ser û hemwelatî yo bi nameyê Mehmet Gunduz uca de ame kiştene. 

13 Adare 1995 de seba protestokerdişê hedîseyî her cayê Îstanbulî ra nêzdîyê 15 hezarî kesî, ver bi qereqolî rayraşîyayîş viraşt, polîs, tîmê taybetî û hêzanê gansivikan defêna şarî ser o guleyî varnayî û pêkewtiş dest pêkerd. Netîceyê pêkewtişî de 15 kesî hetê hazanê dewlete ra ameyî kiştene. Eynî roje Walîyîya Îstanbulî di taxan (Zubeyde Hanım û Esentepe) de qedexe yê kuçevejîyayîşî îlan kerd.  Polîsan dekewtiş û vejîyîşê Taxa Gazîyî girewt binê kontrolê xo.

14 Adare 1995 de şar reyna verê cemxaneyê Gazîyî de ame pêser, yew komîte awan kerde, nê komîteyî yew lîsteya ke çar madeyan ra yenê pê kerde amade û ard ziwan ke eke nê waştişê ci bêrê ca ê do protestoyanê xo biqedênê.

Waştişê komîteyî wina bî.

* Dayîşê cenazayan

* Betalkerdişê qedexeyê kuçevejîyayîşî

* Kesê ke ameyê destbendenkerdene bêrê verdayene

* Taxa ra vejîyayîşê esker û polîsan

Labelê nê waştişê şarî hetê îdarekaranê dewlete ra ameyî redkerdene. Eynî roje rexme qedexeyê vejîyayîşê kuçeyî şar Taxe de ame têhet û nê semedî ra dewlete yewîyê eskeran sewkê Taxe kerdî. Reyna eynî roje Meydanê Kizilayî yê Ankara de, protestoyan de 36 kesî bîyî birîndarî. 15 Adare 1995 deqezaya Îstanbulî ya Umranîye de 5 kesî ameyî kiştene û 20 ra zêdeyî kesî bîyî birîndarî. Hedîseyê Taxa Gazîyî de nêzdîyê 40 kesî merdî û bi sedan kesî zî bîyî birîndarî.

Semedê nê hedîseyan ra îstîfayê walîyê Îstanbulî Hayrî Kozakçıoglu, amirê asayîşî Amîrî Necdet Menzîr, Mehmet Agar û wezaretê karanê zereyî Nahît Menteşeyî ame waştene. Eksê îstîfakerdişî nê kesan, nê kesî badê dewlete ameyî cayanê berzan.

Nameyê îdarakarê pêroyî yê ê wextî wina yê:

* Serekkomar: Suleyman Demîrel

* Serekwezîre: Tansu Çîllere

* Wezaretê Karanê Zereyî: Nahît Menteşe

* Mudirê Asayîşo Pêroyî yê Îstanbulî Mehmet Agar

* Walîyê Îstanbulî: Hayrî Kozakçıoglu

* Amirê Asayîşî yê Îstanbulî: Amîrî Necdet Menzîr

Wextêko derg dawaya Taxa Gazîyî dewam kerd labelê nê kesê sucdarî ameyî dîyayene û nêzî kesê ke o taw îdarekarê hukmatî bî caza ameye dayene.

Nameyê kesanê ke hedîseyanê Taxa Gazîyî de ameyê kiştene:

* Halîl Kaya

* Mehmet Gunduz

* Zeynep Poyraze

* Fadîme Bîngole

* Îsmîhan Yuksel

* Alî Yildirim

* Dîlek Sevinçe

* Reîs Kopal

* Fevzî Tunç

* Mumtaz Kaya

* Genco Demîr

* Îsmaîl Baltaci

* Hasan Pugan

* Hasan Sel

* Sezgîn Engîn

* Dînçer Yilmaz

* Hasan Gurgen

* Hakan Çabuk

* Yaşar Aydin

* Dîlek Şîmşeke