Qezaya Gêxî ya Çewlîgî de madenî cuya merdiman tehdît kenê. Herêmê Gêxî pêşkêşê sermaye yenê kerdene. Madenî tesîrê panc dewanê Gêxî kenê. Awa ke madenan ra herikîyena Çemê Perî cuya merdiman herimnena. 

Gêxî de warê bi 500 hektarî de ke dewanê Eskîkavak, Îlbey, Maltepe, Aysakli û xeylê dewekan gêno mîyanê xo 2022 ra nata bi raporê ÇEDî tîya de madenê çînko û zîvî est ê. Herême de rîskê hezazî est o. Şîrketa madenan astengîya walîtîye ra dima karê xo vindarnabî. Dewijanê Arikî ard ziwan ke ocaxê madenî hem hewa hem zî erdê înan herimneno. Dewijan 1993 de tedaya dewlete ra koç kerdibi la dima agêrabi dewa xo.

Dewijan ra Gulşene Yaray îfade kerd ke awanbîyayîşê awbendî û xebatanê madenan ra nata zerar dîyeno înan û vat: ‘’Baxçeyê ma wişk benê. Bê mabênî ê madenan kenê a, dima erdlerz qewimîyeno. Ma hinî madenan nêwazenê. Karê madenan tesîrê ma, heywananê ma û baxçeyanê ma  kenê. Hîrê domanê min ê astengdarî est ê. Tîya dewa ma ya, çimeyê debara ma yo. Tîya ra ber ma nêeşkenê şorê cayêkî.’’

Îsmaîl Yarayî vat: ‘’Binê Gelîya Perî de karê madenan dewam keno. Awa gemarine raşta raşte herikîyena Gelîya Perî. Heywanê ma, ma û baxçeyê ma a awe wenê.  Awa pakîye nêmenda. Rîskê heyelanî tim virazîyeno. Çimeyê debara ma çin benê. Şîrketî tena menfaetanê xo fikirîyenê.’’