Çaresernêkerdişê meseleya kurdan Kurdîstan û Tirkîya de bi sebebê zêdîyayîşê binpaykerdişanê heqanê merdiman. Îqtîdarê AKP-MHPyî yo faşîst xîret keno ke kerdişanê xo yê vera merdimîye binê nameyê 'têkoşînê vera terorî' de meşrû bikero.

Tirkîya de ke heta îqtîdarê AKP-MHPyî ra îdare bena binpaykerdişanê heqanê merdiman û heqê cuye serra 2020î de dewam kerd.

Goreyê raporê hemparî yê serra 2020î yê Weqfa Heqanê Merdiman ê Tirkîya (TIHV) û Komeleya Heqanê Merdiman (ÎHD) polîtîkayanê asayîşî yê îqtîdarî ra xeylêk kesî merdî.

Heqê Cuye

Binpaykerdişê heqanê merdiman raporê ÎHD û TÎHVî de wina ca gênê:

-Netîceya şerê çekdarî yê welatî de tewr tay 45 wezîfedarê asayîşî, 160 milîyanî, 20 sivîlî bi temamî 225 kesî merdî. Bi temamî 79 kesî zî birîndar bîyî.

-Netîceya hêrişanê nîjadperestan de tewr tay 10 kesî merdî û 22 kesî zî birîndar bîyî. Wekîl, îdarekarê partîyan, nuştox, rojnameger û hunermendî zî tede 14 kesan rê gefê kiştişî ame wendene.

-Netîceya şerî Herêma Kurdîstanî de 21 wezîfedarê asayîşî yê Tirkîya, 12 sivîlî û 116 milîtanî merdî û 18 kesî zî birîndar bîyî. Sûrîye de zî 82 leşkerê Tirkîya merdî.

-Goreyê doneyanê fermîyan heta 30ê teşrîna peyêne 13.746 kesî Korona ra merdî, goreyê Yewîya Tabîban ê Tirkîyan zî 185 xebatkarê weşîye Korona ra merdî.

-Zîndanan de 1605 tepişteyê nêweşî estê û înan ra rewşa 604 tepişteyan giran a. 49 tepişteyî nêweşîyan ra merdî. 8 tepişteyî Korona ra merdî. Avûkate Ebru Tîmtîk, avûkat Mustafa Koçak, endamê Grup Yorumî Hêlîne Bole û Îbrahîm Gokçek grevê vêşanîye de merdî.

-Tirkîya de 79 rojnamegerî tepişte yê û derheqê 253 rojnamageran de 132 dewayî ameyî akerdene.

Wan de qedexe dewam keno

-Goreyê raporî serra 2020î de zî çalakî û aktîvîteyî bi hawayêkê keyfî ameyî astengkerdene. Şaristanê Wanî yê Vakurê Kurdîstanî de 21ê teşrîna peyêne ya 2016î ra nata qedexeyê tebervejîyayîşî bi hawayêkê sîstematîkî yenê îlankerdene. Çalakîya roniştişî ya Mayanê Şemeyî zî hewteyê 800.ra nata yena astengkerdene.  3 avûkatê heqanê merdiman û merdimê tepişteyan ameyî destbendkerdene.

-Çarçewa tehqîqatanê vera PKK-KCKyî de 42 şaristanan de operasyonî ameyî kerdene û 641 kesî ameyî destbendkerdene. Bi bahaneya ke bi qerarnameyan wezîfe ra ameyî dûrvistene mazbata nêdîyaye 40 hemşaredaran. Vera 7 bînayanê partîye hetê kesanê nenasan ra hêrişî ameyî kerdene.

-Polîtîkayanê asayîş, şer, nîjaperest û cîyakeran ê îqtîdarî ra hêrişê nîjadperestî yê vera kurdan zêdîyayî. Tirkîya de serra 2020î de 14 hêrişanê nîjadperestan de 7 kesî merdî, 32 kesî birîndar bîyî. 9 hêrişanê nîjadperestan ê vera kurdan de zî 2 kesî merdî û 7 kesî birîndar bîyî.

260 cinîyî ameyî qetilkerdene

-Serra 2020î de şîdetê camêrdan ê vera cinîyan zî zêdîya. 11 menganê serra 2020î de 260 cinîyî ameyî kiştene, 92 cinîyî bîyî hedefê tecawuzî, 136 cinîyî maruzê tacîzî mendî û 731 cinîyî zî maruzê şîdetî mendî.

-Goreyê doneyan netîceya qeza/kişîyayîşî serê karî de tewr tay 84 multecîyî merdî. Temamîya Tirkîya de zî 2032 karkerî serê karî de merdî.