Tirkîya de hêrişê nîjadperestî tim rojdem de yê. Nê hêrişî ge ge hetê dewleta tirke ra ge ge zî hetê hêzanê paramîlîtaran ra yenê plankerdene. Qirkerdişê Armenîyan, Serebûtê 6-7ê Êlule, Qirkerdişê Maraş, Çorum û Madimak. Tewr zaf zî vera kurdan hêrişê nîjadperestî yenê kerdene.

Nê hêrişî weçînayîşê 7ê hezîrana 2015î ra dima resaye astêka berze Mabênê 5 mengan de vera 400 bînayanê HDPyî hêrişî ameyî kerdene. Bînayê partîye ameyî vêşnayene, dîyayî kerrayan ver, eşyayê bînayî ameyî serûbinkerdene.

Hêrişanê nîjadperestan ê vera kurdan de goreyê serebûtanê ke çapemenîye de ca girewt, 7 serranê peyênan de nê hêrişan de 5 kurdî kişîyayî û tewr tay 10 kurdî zî birîndar bîyî. Nê hêrişê ke çapemenîye de weşanîyayî wina yê:

-Qezaya Kagithaneyî ya Îstanbulî de 2015 de Sedat Akbaşo 21 serre wexto ke otobus de bi kurdkî qisey kerdêne hetê 6 nîjadperestan ra kişîya. Seba ke Şaredarîya Kagithaneyî ya AKPyî wesayît nêda cenaza bi otobusî ameye berdene bi Êlihî.

-16ê kanûna 2018î de qezaya Hendekî ya Sakarya de Kadîr Sakçiyo 43 serre û lajê ci B.S.yo 16 serre bîyî hedefê hêrişan. Kadîr Sakçiyî şi rehm lajê ey zî bi giranî birîndar bi. H.U. babî û lajî ra ke kurdkî qisey kerdêne persa 'Şima kurd ê, şima Sûrîye ra yê?' û ke babî û lajî vat: 'Heya ma kurd ê.' H.U. zî vat: 'Xora ez şima ra hes nêkena.' û çeka xo verdaye înan. Babî cade merd û laj hema zî tedawî beno.

-23ê tebaxa 2019î de Şîrîn Tosuno ke Sakarya de karkerê zîretî bi, hedefê hêrişê 6 nîjadperestan bi. 6 kesan Şîrîn Tosun lînç kerd û guleyî verdayî sereyê ey. 54 rojan ra dima nêweşxane de Şîrîn Tosunî dinyaya xo bedilnaye.

-31ê gulana 2020î de qezaya Etîmesgutî ya Anqara de ciwanê bi nameyê Bariş Çakan seba ke muzîkê kurdkî goştarî kerdêne bi kardî kişîya.Serebûtî ra dima Wezîrê Karanê Zereyî Suleyman Soyluyî keyeyî reyde têkilîye naye ro û vat: 'Hêriş hêrişêko nîjadperest nîyo.' La şahîdan wina nêvatêne.

-13ê êlula 2020î de (vizêr) qezaya Dînarî ya Afyonî de karkerê înşaatî yê erdîşijî bîyî hedefê hêrişê çekdarî. Ozkan T. dinyaya xo bedilnaye. Firat T. û Emrah O. birîndar bîyî û wedarîyayî nêweşxane.

Kerdoxanê nê serebûtan ra yew zî nêame cezakerdene.

Xeylêk kurdî zî hêrişanê nîjadperestan de birîndar bîyî. Ê zî wina yê:

-Serra 2013î de Îstanbul de Ridvan Îşler bi bahaneya ke wesayîtê servîsî de kurdkî qisey kerd bi hedefê hêrişê nîjadperestan. Îşler wedarîya nêweşxane labelê wextêkê dergî Îşler û keyeyê ci rê gef ame wendene.

-10ê teşrîna peyêne ya 2018î de leşkerêko kurd maruzê hêrişê nîjadperestî bi. Fîkret Aydemîro ke Agirî de leşkerîye kerdêne seba ke kurdkî qisey kerd leşkeranê nîjadperestan ci rê gef wend û vat: 'Ma do nêverdê ke leşkerîya to biqeda.' Nîjadperestan hêrişê Aydemîrî kerd û Aydemîr wextêkî ra nata nêweşxane de tedawî beno.

-Teşrîna peyêne ya 2019î de kurdêko 71 serre bi hedefê hêrişî. Ekrem Yaşliyo ke Nêweşxaneyê Zanîngehê ÇAnakkale de çimanê xo ra amelîyat bi, seba ke cinîya xo reyde kurdkî qisey kerd bi hedefê hêrişan. Kesêkî verê nêweşxaneyî de hêrişê Yaşliyî kerd. Serebûtî rayaumûmîye de xeylêk veng vet.

Reyna Sakarya!

Tewr peyên keyeyê Demîro ke dewa Kelekî ya qezaya Şemrexî ya Mêrdînî ra seba karkerîya serrewextî şibi qezaya Ortakoyî ya Sakarya bi hedefê nîjadperestîye. Hêrişî ra dima keyeyê Demîrî 4ê êlule de neçare mend ke abigêro dewa xo.

Keyeyî derheqê hêrişî de nê zanayîşî dabi çapemenîye: ''Ma 17 karkerî şîbî. Wayîranê baxçeyan ma rê geq wend û heqaret kerd. Coka ma waşt kar war verdê. Înan zî xebere daya dewanê dormeyan û hêrişê ma kerd. Seba ke ma kurd ê hêrişê ma kerd.''

Nîjadperestî çita ya?

Tirkîya de derheqê babeta nîjadperestî de pênaseyê cîyayî estê. Hetê huqûqî ra nîjadperestî sûcê merdimîye yo. Nîjadperestî sey 'nêweşîye', 'tercîh', 'metodê îdare-rejîmî' yena pênasekerdene. Ma do dosyaya sibayîne de tarîx, pênase û nîşaneyanê sosyolojîkan ê nîjadperestî biercnê.

Siba: Sosyologe û endama komîsyonê vera cîyakerî û nîjadprestî Gullîstane Yarkin reyde roportaj