Serekê Egitim-Senî yê Wanî Murat Atabayî ard vîrardene ke termîno newe yê perwerde û musnayîşî de perwerdeyê ziwanê dayîke nêyeno dayene û problemî dewam kenê. Atabayî dîyar kerd ke, nêdayîşê perwerdeyê ziwanê dayîke yê seba gedeyanê kurdan, seba serkewtişê akedemîkî xobawerî û averşîyayîşê komelî û zanayîşî rê astengîye virazeno.

Atabayî ANFyî rê qisey kerd û bale ante polîtîkayê perwerdeyî yê yew ziwanî ser o ke şarê kurd û şaranê bînan ser o ameyo ferzkerdene û vat, ‘‘Perwerdeyî de problemo tewr gird no yo: Maye û pîyî zî zanê ke bêçare manenê ke do bi ziwanêkî xerîbî reyde gedeyanê xo perwerde bikerê. Seba ke ziwano resmî ameyo ferzkerdene, meylê keyeyan zî çi heyf ke bedilîyayo. Cayê ziwanê dayîke de çi heyf ke hewl danê ke ziwanê resmîyî banderê gedeyanê xo bikerê.’’

‘D bibo sebebê problemanê psîkolojîjan’

Atabayî bale ante problemanê psîkolojîkan ê gedeyan ke bi ziwanê dayîke nêyenê perwerdekerdene û vat, ‘‘Gedeyî xo ra bawer nêkenê, nêeşkenê bi asanî xo bidê îfadekerdene, çîyo ke înan ra persêno fam nêkenê, nêeşkenê cewabê xo bibê. Sere ra tesîrê ameyoxê gedeyan keno. Hetê kêmanîyê psîkolojîkî de yê akademîkî vejîyenê meydan. Nê problemî pêroyê cuya înan de dewam kenê.’’

'Perwerdeyê zafziwanî hîna baş o'

Atabayî ard ziwan ke sewbîna nimuneyê Finlandya, Swêd û Norveçî de yeno vînayîş ke, gedeyî wexto ke bi di ziwanî pîl benê, serkewtişê înan ê perwerdeyî hîna zaf beno û vat, ‘‘Wexto ke bi no hewa nêbo gedeyî hetê psîkolîjîkî ra xo gedeyanê bînan ra kêmêr vînenê. Nîyadayîşê ‘ma înan ra kêmêr ê’ înan de peyda beno. Coka hemverê ziwanê xo de nerazî benê û vanê ‘seba ke ez bi nê ziwanî pîl bîya, ez nêeşkena  bi ser bikewa’. Beno ke no nerazîbîyayîş bizanayîş ameyo afirnayene. May û pîyan de no çî ameyo ferzkerdene; eke şima bi nê ziwanî xo pîl bikerê mîyanê dewleta tirke de cayo ke şima bieşkîyê xo biresnê çin o’. No çî prosesê otoasîmîlasyonî xurtêr keno. Otoasîmîlasyonêko biwaştişê xo yeno ferzkerdene.’’

‘Bi nîyadayîşanê şaşan mexapîyê’

Atabayî vat, ‘‘Ma venga maye û pîyan danê, fek nîyadayîşê ‘eke gedeyê ma ziwanê fermî nêbizanê, nêeşkenê bi ser bikewê’ ra verdê. Ziwanê dayîke yê gedeyanê xo bidê gedeyanê xo ver. Gedeyî xora verê dibistanan de ziwanê fermîyî musenê. Beno ke cuya ma pêroyînan wina vîyarta ma zî wexto ke dest bi dibistane kerd ma qet tirkî nêzanayêne. Hêvî kena sey komelê kurdan, ma do ameyoxî de nê probleman nêvînê.’’