Hemserekanê HDPyî destpêkê hewteyî de ''Dokumentê Tewirî yê Demokratîkî'' eşkera kerdbi û venga komelê Tirkîta dabi ke ''têkoşînê hemparî û yewîye'' bikero. Îqtîdarî pê batalkerdişê wekilîya Leyla Guven û Musa Farisogullariyî cewab da naye.

AKPyî 2015î ra verî binê nameyê operayonanê KCKyî de operasyonê qirkerdişê sîyasî kerdî û netîce de bi des hezaran kesî tepiştî. HDPyî weçînayîşê 7ê hezîrana 2015î de kewt Meclîs û AKPyî îqtîdarê parîyêke ra ard war. Coka AKPyî bire daye ke weçînayîş newe ra bêro kerdene. Weçînayîşê 1ê teşrîna peyêne de atmosferê şerê vera kurdan û qirkerdişî ameyî ferzkerdene. HDP dekewt Meclîs la AKP bi sereyê xo bi îqtîdar.

Îqtîdarî şerê zereyî yê 15ê temmuza 2016î ra dima bi bahaneya Rewşa Îstîsnayîye dest pê tayînkerdişê qeyûman kerd. 3 şaristanê pîlan, 10 şaristanan, 63 qezayan û 22 bajarekan bi temamî 95 şaredarîyanê DBPyî rê qeyûmî ameyî tayînkerdene. 93 hemşaredarî ameyî tepiştene. 15 hemşaredaran rê ceza ameye dayene.

Darbeya 4ê teşrîna peyêne

AKPyî 12ê nîsana 2016î de seba ke heqê destpanêdayîşê wekîlan bêro wedaritene Meclîsî rê vernîyazêk da û CHPyî zî paştî da AKP. 20ê gulana 2016î de heqê destpanêdayîşê wekîlan wedarîya û şewa 4ê teşrîna peyêne ya 2016î de hemserekê HDPyî Fîgene Yuksekdag û Selahattîn Demîrtaş zî tede 12 wekîlî sey esîr ameyî tepiştene. Heman prosesî de tewr tay 10 endamê HDPyî zî ameyî destbendkerdene.

31ê adare û prosesê peyê ci

Weçînayîşê 31ê adare de HDPyî 3 şaristanê pîlî, 5 şaristanî, 45 qezayî û 12 şaredarî bi temamî 65 şaredarîyî vistî destî. Heyetê Weçînayîşî yê Berzî Weçînayîşê 31ê adare ra dima bi bahaneya qerarnameyî mazbata nêda 6 hemşaredaranê HDPyî û endamê ci yê meclîsê şaredarîye. Nê şaredarîyî teslîmê AKPyî ameyî kerdene. Pê qerarê Wezaretê Karanê Zereyî verê 26 şaredarîyanê HDPyî de Amed û Mêrdînî zî tede polîsan bendê kontrolî ca kerdî. Endamîya meclîsê şaredarîye yê HDPyî ameye batalkerdene. Vera hemşaredaran û endamanê HDPyî destbendkerdiş û tepiştişî dîyayî destpêkerdene ke hema zî dewam kenê.

Kerdişê qeyûmî yê 19ê tebaxe ra dima

Dima ke Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî vat dewlete seba çareserîye xîret nêkena, şer xo rê esas gêna, nê vatişî ra 3 rojan dima 19ê tebaxe de 3 şaristananê pîlan rê qeyûmî ameyî tayînkerdene. 29 şaristanan de 500 kesî ameyî tepiştene. Berê şaredarîyan şikîyayî û bendê polîsan newe ra ameyî cakerdene. Înternet birîya û medyaya komelkîye nê şaristanan de ameye astengkerdene. Şarî vera qeyûman çalakîyî kerdî û nameyê nê çalakîyan bi ''Nobeta Demokrasîyî'' ke her roje ameyêne kerdene. AKPyî nê çalakîyan de 18 rojan de 600 kesî destbend kerdî. Çalakîyan 3 şaristanan de 53 rojan dewam kerd. ''Nobeta Demokrasîyî'' pê qerarê walîyan ameye qedexekerdene.

Jano global zî nêeşkîya asteng bikero

19ê tebaxa 2019î de bi nê hawayî tayînkerdişê qeyûman newe ra dest pêkerd. Prosesê janê globalî de zî 13 şaredarîyanê HDPyî rê qeyûmî ameyî tayînkerdene. Tewr peyêne, Hevşaredarê Îdirê Yaşar Akkûş û Eyleme Çelîk, Hevşaredarê Sêrtî Berîvane Helen Işik û Dara Tûrhan, Hevşaredarê Misircî Baran Akgul û Esmere Baran, Hevşaredarê Hawêlî Ramazan Sarsilmaz û Hevşaredarê Vartînisê Casim Bûdak ameyî destbendkerdene. 5 şaredarîyî de ablûqa ameye caardene. Bi nê hawayî 65 şaredarîyanê HDPyî ra têna 12 şaredarîyî mendî. 28 hemşaredarî prosesê mehkeme de yê û 21 hemşaredarî zî zîndanan de sey esîr yenê tepiştene.

Mabênê 1ê teşrîna verêne ya 2019î û 23ê nîsana 2020î de pê waştişê wedaritişê destpanêdayîşê wekîlan 346 fezlekeyî ameyî amadekerdene û pêşkêşê Meclîsî ameyî kerdene. Înan ra 320 fezlekeyî vera HDPyî bîyî. Tewr peyêne 21ê nîsane de derheqê 19 wekîlanê HDPyî de 31 fezlekeyî pêşkêşê Meclîsî ameyî kerdene.

Pê nîşanê Bahçelîyî 4ê hezîrane de dest pêkerd

Îqtîdarê AKP-MHPyî xîret kerd ke prosesê vîrusê Korona bivurno firsendêk. Bahçelîyî 17ê gulane de vat: ''Seba ke rewşa xirabe ya vera cuya sîyasîye bêra weşkerdene ganî cewab bêro dayene waştişê wedaritişê heqê destpanêdayîşê wekilîye.''

AKPyî cewabêko pozîtîf da Bahçelî û 4ê hezîrane de wekilîya Leyla Guven û yê Musa Farisogullariyî ameye batalkerdene.

Prosesê destbendkerdişî

Wekîlê HDPyî yê Amedî Musa Farisogullari vizêr hetê Şubeyê TEMî yê Mudirîya Asayîşî ya Amedî ra ame destbendkerdene. Hemsereka KCDyî û Wekîla HDPyî ya Colemêrgî Leyla Guven zî vizêr hetê xeylêk polîsan ra keyeyê xo de ameye destbendkerdene. Guvene semedê cezaya 2 mengan a mende ameye destbendkerdene û ameye berdene bi Edlîyeyê Amedî.

Heyetê Îdareyê Merkezî yê HDPyî derheqê babete de na eşkerayîye kerde: ''Nê hêrişî do pê ma nêeşkê ke ma çeperanê demokratîkan ra fek vera bidê. Ma sereyê xo nêard war û ma do nêarê war. Darbekerî do şorê, ma do biminê!''

*Raporanê MA, JINNEWS, ANF û HDPyî ra îstîfade ame kerdene.