Uysale: MHME mekanîzmaya heqê hêvî wazeno

Avûkate Newroze Uysal vat: ''Mehkemeya Heqanê Merdiman a Ewropa semedê Raybarê Şarê Kurdî Abdullah Ocalan û tepişteyanê ke cezaya înan a muebedê giranî esta mekanîzmaya heqê hevî wazena ke tepişteyî rojêke vejîyê teber.''

Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalan 23 serrî yo Îmrali de binê tecrîdî de yeno tepiştne. Ge ge avûkatan û merdimanê xo bivîno zî 2007î ra nata binê tecrîdê giranî de yo. 2004 de preseso ke dewleta tirke semedê Yewîya Ewropa entegre bîyêne de cezaya ci ya îdamî wedarîyaye û herinda de ci de hepsê muebedê giranî ame.

Heqê hêvî çî yo?

Cezaya muebedê giranî heta mergî zîndan de mendiş o. Heqê serbestveradayîşê tepişteyan destê înan ra yeno girewtene. Huqûq de heqêko sey heqê hêvî esto ke şansê rojêke veradayîşî dano tepişteyan. Seba ke Tirkîya kena ke şertanê Yewîya Ewropa bîyaro ca ke tewrê ci bibo ganî no heq Tirkîya de zî bêro caardene la tepişteyê sîyasîyî nêeşkenê naye ra îstîfade bikerê. Pîya bi qerarê Mehmekeya Heqanê Merdiman a Ewropa (MHME) heqê hêvî  kewt rojdem. Tirkîya cewabê vera qerarê binpaykerdişî yê MHME de îdîa kerd ke nê heqî şuxulnena la nêvat ke a têna semedê tepişteyanê edlîyan şuxulnena. Naye ser o avûkatanê Buroyê Huqûqê Asrinî derheqê heqê hêvî de prosesêko newe da destpêkerdene.

Avûkatanê Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî ra Neroze Uysal heqê hêvî, tewirê Tirkîya, muracatê înan û qerarê binpaykerdişî yê MHME ANFyî rê ercnayî.

Uysale vat: ''Heqê hêvî serranê 1980yan ra Ewropa de yeno caardene. Goreyê nê qerarî ya badê demêkî otomotîk ya serrêka tepişteyan ra dima ya zî bi ardişê efû tepişteyî yenê tehlîyekerdene. No heq ganî semedê heme tepişteyan bêro caardene. 2004 de Tirkîya de qanûnê ceza bedilya. Herinda îdamî muebedê giranî girewt. No qanûn semedê birêz Ocalanî ame ardene. Çi heyf ke nika no qanûn tesîrê bi hezaran tepişteyan keno. MHME qerarê xo yê binpaykerdişê heqan ê vera Tirkîya de canêardişê heqê hêvî sey îşkenceyî name kerd. Herinda ke Tirkîya huqûqê ceza yê modernî de gaman bierzo çend şino bi tewirê polîtîkî huqûqê demokratîkî ra kewna dûrî.''

Uysale vîst vîrî ke qerarê binpaykerdişî yê MHME yo ke derheqê Abdullah Ocalanî de dayo semedê Tirkîya qerarêko verên ê heqê hêvî yo vat: ''Ewro vera Tirkîya bi seyan qerarê binpaykerdişî ameyî girwetene. Qerarê heqê hêvî yo ke MHME derheqê Abdullah Ocalanî de girewt qerarê diyînî yê komîte yo. Qeraro verên 2005 seba ke birêz Ocalan şertanê adîlan de nêame muhakemekerdene amebi dayene û newe ra muhakemekerdiş amebi waştene. Goreyê qerarê verênî ganî Abdullah Ocalan mehkemeyêka xoser de bê endamanê leşkerîyan, bi pêvînayîşanê avûkatanê xo yê qîmkerdeyan newe ra biameyêne muhakemekerdene la no nêame caardene. Tirkîya cade bi qerarêkê neweyî verê naye girewt. Xora nê tesîrê xeylêk tepişteyanê bînan zî kerd. 2013 de bi vetişê paketê hukmî yew sînor ame. Muracatê ke badê hezîrane 2012yî ameyî kerdene ameyî ercnayene. Derheqê 220 kesan berê newe ra muhakemekerdişî ame akerdene la Abdullah Ocalanî naye ra muaf tepişîya. Komîte zî no qebul kerd û dosya qefilyaye.''

Newroze Uysal vat: ''Tirkîya eşkera vana ke a qeraranê binpaykerdişî canêana la rixmê naye komîte nêşino aye ser. Qeraranê ke Abdullah Ocalanî teberê ci de tepişena û ana ca de komîte vengê xo nêvejêno. Coka paştê ma înan ra pêt nîya. Xora eşkera vanê ke 'Ma senî ke dosyaya Abdullah Ocalanî qefilnaye ma do dosyaya Demirtaşî zî biqefilnê.' Bêhuqûqîya ke kerda îtîfar kenê. Tewirê qefilnayîşê dosyaya Abdullah Ocalanî zaf yeno muneqeşekerdene. MHME bi qerarê xo vano qanûnê înfazî bibedilnê ke wa hêvîya tepişteyan ê rojêke veradayîşî bibo. Vano semedê naye ya yew serre ya zî yewna rayîr bivîne. Bi qala kilme MHME Tirkîya wazeno ke wa mekanîzmaya heqê hêvî rone. Gama ke tecrîd têna semedê rewşa Abdullah Ocalanî beno rojdem refleks nêbeno la gama kesanê bînan rê zî beno o wext refleks yeno. Dima ke binpaykerdişê pabesteyê tecrîdî zêdîyayî mehkeme û dezgehê mîyanneteweyî biney eleqedar bîyî. Muracatanê ma tim dewam kerd. Komîte badê 7 serran kombîyayîşê 30ê teşrîna peyêna 2021î de muracatê ma girewt rojdemê xo û 3ê kanûde zî gerar girewt. Qerar de ame vatene ke Tirkîya zanayîşê raştî nêdana û ganî qanûnê înfazî bêro bedilanyene. ''