Amed de Meclîsê Kirmanckî ame ronayene

Amed de Meclîsê Kirmanckî ame ronayene. Hemsereka MED-DERî Şukrane Yakut vat ê do vera tehlukeyê çînbîyayîşî xebetan rayra berê, bi ruhê vengdayîşê Rayber Apoyî xo rêxistine bikerê û xo xurtêr bikerî.

MECLÎSÊ KIRMANCKÎ

Komeleya Cigêrayîşanê Ziwan û Kulturî yê Mezopotamya (MED-DER) bi eşkerayîyêke ronayîşê Meclîsê Kiramanckî îlan kerd. Eşkerayîya ke Heyeta Konferansî ya Tahîr Elçî ya Baroyê Amedî de ameye kerdene Hemşaredarê Bajarê Pîlî yê Amedî Dogan Hatun, hemşaredarê qezayan, Wekîla DEM Partî ya Wanî Salîha Aydenîz û temsîlkarê xeylê dezgehanê ziwanî, rêxistinanê komelê sîvîlî û partîyanê sîyasîyan tewrê ci bîyî. Heyata eşkerayîye de pankartê ''Statuyê Kurdkî, Perwerdeyê Kurdkî'' ame daliqnayene.

Hemsereka MED-DERî Şukrane Yakuta ke eşkerayîye wende  vîstvîre ke goreyê raporê UNESCOyî yo ke pabesteyê Neteweyanê Yewbîyayeyan o, rîyê polîtîkayanê asîmîlasyonî ra serê dinya de 40î ra zafêr ziwanî çînbîyayîşî de rî bi rî yê. Şukrane Yakut ard ziwan ke Tirkîya de 18 ziwanî çîn bîyî û bale ante tehlukeyê serê lehçeyê kirmanckî yê kurdkî ser. Şukrane Yakut seba ke semedê averberdişê kurdkî xebatê dezgehê ziwanî qîm nêkenê, xorexnêkerdiş da û vat tehlukeyo esasî vera lehçeya kirmanckî yo.

Yakute nê vatî: ''Gerek kirmanckî ser o xebeto cîdî û hîra bêro kerdene. Çunke lehçeyanê şîrinan ê kurdkî ra kirmanckî çînbîyayîşî de rî bi rî ya. Seba ke verê nê bêro girewtene gerek perwerdeyê ziwanê dayîke bêro kerdene. Têna wina merdim eşkeno serê qoqê xo de bibo zergûn. Kirmanckî têna ziwanê ware û koyan nîyo, dîyalektêko zengîn o. Coka kirmanckî gerek perwede û sîyaset de bêro şuxilnayene. Eke ma nêwazenê kirmanckî çîn bibo, gerek ma kirmanckî qisey bikerê, biwanê û binûsê.''

Vengdayîşê Haştîye û Komelê Demokratîkî

Şukrane Yakut bale ante vengdyayîşê Rayber apoyî yê 27ê sibate ser û nê vatî: ''No vengdayîş heme rengan geno mîyanê xo. No vengdayîş sere de şarê kurdî semedê şaranê Rojhelatê Mîyanênî ame kerdene. No vengdayîş eynî wextî de seserra 21ine de Tirkîya û Rojhelatê Mîyanênî rê beranê komelê demokratîkî akeno. Ma sey heskerdoxanê lehçeya kirmanckî paştî danê nê vengdyaîşî, ma do berpirsîyarîya nê vengdayîşî bigîrê xo ser û bîyarê ca. Ma do bi ruhê Vengdayîşê Haştîye û Komelê Demokratîkî yê Rayber Apoyî xo rêxistine bikerê û xo xurtêr bikerê. Ma kirmancî ( kird, zaza, dimilî) yanî heskerdoxê lehçeya kirmanckî bi nameyê Meclîsê Kirmanckî ronayîşê meclîsê xo îlan kenê.''

Perwerdeyê ziwanê dayîke

Şukrane Yakut veng da hukmatî û wina dewam kerd: Gerek semedê perwerdeyê ziwanê dayîke şertê xebeta azade bêrê caardene. Semedê nê zî gerek tay gamê lezabezî bêrê eştene. Ma kirmancî bi des serran o vera zextanê serê nasname, ziwanê xo têkoşîn kenê. Ma wazenê ke seserra newî wa bibo seserra kurdkî, wa kirmanckî tehlukeyê çînbîyayîşî ra bixelisîyo.Ma do bi xurtkerdişê xebatanê xo hemleya xo ya newî ser bifînê. Ma veng danê heme heskerdoxanê kirmanckî ke wa semedê xelisnayîşê lehçeya xo binê Meclîsê Kirmanckî de bêrê têhet.

Ma polîtkayanê aslîmîlasyonî qebul nêkenê

Şukrane Yakut veng da heme kurdan ke wa wayîrê ziwan û nasnameyê xo vejîyê û nê vatî: ''Aslîmîlasyon û otoasîmîlasyon ronayîşê komare ra nata bêmabênê vera şarê ma yenê rayraberdene. Ma nê poltîkayanê asîmîlasyonî qebul nêkenê û vanê 'Hinî bes o.'  Ma do na seserre de heqê xo yê xobîyayîşî bîfînê dest. Şarê kurdî bitaybetî ma kirmanc/zazayî gerek xo vîra mekerê ke ziwan rûh û beden o, nasnameyê xobîyayîş o. Ziwan vîr, fam û anorê ma yo. Qîrayîşê ziwanî qîrayîşê anorê ma yo. Sere de cinî, ciwan û extîyarî heme şarê ma wa vera sîstemê asîmîlasyonî vengê xo berz bikero. Seba ke statuyê kurdkî bêro naskerdene ma do xebetanê xo hîra bikerê. Ma hetêkî ra semedê haştîye hetê bînî ra semedê înşayê kurdkî bitaybetî semedê kirmanckî têkoşînê xo bidomnê.''

Ma do têkoşînî xurtêr bikerê

Şukrane Yakut derheqê xebetanê înan de nê vatî:

 ''*Ma do wayîrê perwerdeyê ziwanê dayîke bivejê.

 *  Ma do teşfîk bikerê ke eserê kirmankî bizêdîyê.

 * Ma do teşvîk bikerê ke kirmanckî her warî de bêro şuxilnayene.

 * Ma do xebatanê averşîyayîşê famê ziwanî,vilakerdişê şuxilnayîşê kirmanckî rayra berê.

* Ma do sey Meclîsê Kirmanckî welatanê cîya cîyayan de semîneran de bêrê têhet û têkoşînê xo xurtêr bikerê.''

Komelo demokratîk komelo ke ziwanê xo qisey keno, o yo

Salîha Aydenîza ke badê eşkerayîye qisey kerd, vat: ''Komelo demokratîk komelo ke ziwanê xo qisey keno, o yo. Coka no meclîs zaf qiymetin o û ma do zereyê nê meclîsî de çîyo ke destê ma ra bêro, bikerê.''

Hatun Dogan zî ard ziwan ke na xebete zaf qiymetin a û vat ê do berpirsîyarê xo bîyarî ca.