Îdiro ke wayîrê tarîxêkê qedîmî yo, bi serran o ke tede zaf medenîyetî awan bîyî. Îdir de Hûrîyan, Ûrartûyan, Med û Persan dewlete û împaratorîye ameyî awankerdene. Nê şarî tim pîya ciwîyayî. Naye ra Îdir bi cayê haştîye û biratîye.

Şarê Îdirî yo ke heybetê xo Koyê Agirî ra gêno, serewedaritişê xo zî Çemê Erezî û çêrîye ra gêno. Îdir de kurdî, acemî, çerkezî û şarê bînî pîya ciwîyenê. Ronayîşê Komara Tirkîya ra dima zî pirrengîya Îdirî vîn nêbîye. Partîyê ke Îdir de ser kewtî, nîjadperestîya mabênê şaran geş kerde û qetlîamî kerdî.

Îdir heta weçînayîşê serra 2009î hetê partîyanê nîjadperestan ê sey MHPyî ame îdarekerdene. Serra 2009î de Şaredarîya Îdîrî destê MHPyî ra kewte destê DTPyî. Dima wayûbiratîya mabênê şaran de newe ra ameye awankerdene. Îdiro ke tede 100 serran ra nata xizmetê şarî nêameyêne kerdene, reya verêne wextê DTPyî de şarî rê xizmet ame kerdene. 

Serra 2014î de BDPyî Şaredarîya Îdirî viste destî. BDPyî sey DTPyî xizmet kerd. Şarê Îdirî 31ê adara 2019î de zî vera blokê nîjadperestî yê AKP, MHP û ÎYÎPî reya xo daye HDPyî. Şarê Îdirî raya xo daye haştîye, edalet û demokrasîyî yanî HDP.

Seba her kesî xizmet

HDPyî wexto ke şaredarîye viste destî, xizmetê pêro kesan kerd. Şaredarîya Îdirî bîye keyeyê şarî. Pêro meseleyê şarî cade ameyî tesbîtkerdene û çareserîyê nînan ameyî dîyene. Şaredarîya Îdirî ya ke destê HDPyî de bîye, îqtîdarê AKP-MHPyî 15ê gulane de dest na ser û herinda hemşaredaran de qeyûm tayîn kerd. Dima zî hemşaredar Yaşar Akkuş ame tepiştene.

Seba ke Îdir de kaos bêro awankerdene û nîjadperestî bêra zêdêrkerdene dest nîya îradeyê şarî ser. AKP, MHP û ÎYÎPê ke nêeşkîyayî pê weçînayîşan îradeyê şarî bişiknê pê qeyûman dest na îradeyê şarî ser.