Dêrsim de dewêke. Çirr û zinarê dewe de dejê 82 serran esto. Rêçê qirkerdişê tewr pîlî hema asenê. Dewa Halvorî ya Dêrsimî de bi hezaran merdimî tede ameybî qetilkerdene, pîzeyê cinîyan ê diganan  ameyî qelişnayene, cinîyî vera tecawuzî  xo zinaran ra eştî. 

Goreyê hûmaranê fermîyan Terteleyê Dêrsimî de 13 hezar û 160 kesî ameyî qetilkerdene û 12 hezar kesî zî surgun bîyî. La hûmara raştikêne zêdêr a.

Dewa Halvorî de dejê Terteleyî teze yê. Dewe de doman û cinîyî zî tede 478 merdimî hetê leşkeran ra ameyî qetilkerdene.

Hatîce Bîlmeza 87 serrîe Terteleyê Dêrsimî de hema doman bîye. Hatîce wina qala Terteleyî kerde: "Wextê Terteleyî de ez qije bîya. Keyeyî ez girewta û berda. Waya mi hema mi qijêr bîye, hema şit werdêne. Ez xelasîyaye la a nêxelisîyaye. Ma 12 serrî erdê xo ra dûr mendî. Ma serrêke Mûş de mendî. Dima ke qedexe ame wedaritene, ma agêrayî dewe. Ez dewe de zewijîyaye. Mi rê des domanî bîyî. Rîyê tedayan ra kênaya mi şîye koy. 2 lajê mi mecbûr mendî ke şorê Ewropa. Ma zaf çî dîyî. Nika têna lajêkê mi verê mi de yo."

Hatîce wina dewam kerd: "Ez êdî pîr bîya. Pîlanê ma derheqê Terteleyê Dêrsimî de zêde qalî nêkerdêne. Têna ez zanena ke ma qirkerdişî ra remayî. Dadî, pî, wayê û birayê ma pêro merdî. Ma înan ra mendî. Têna dej mend. O wext heme remayîbî şikeftan. Wina xelasîyayê. Coka ez zinaran ra tersena, nêefterana şora uca. Ma wazenê wa her kes biciwîyo û wa haştîye bêra."

Fatma Akkayaya 82 serre ke serra 1938î de dadîya xo ra bîya û goreyê vatişê ci, o wext her kes tersî ra remayo. Fatma vat: "Hem domanî û hem zî pîlî o wext tersayê. Ma zî wina a roje ra heta na roje ameyê. Qirkerdişî ra dima her kes erşawîya surgun. Nêverdayê kes agêro dewe. Mi dadî û babîyê xo nêdî. Waya mi ma kerdî pîl. Ma bîyî feqîr. Ma zaf çî dîyî. Îmkanî zî zaf kêmî bîyî. 4 leşkerî şîyî dewe û dewijan ra vat 'şima rê meaşe bêra dayene.' Pêro dewijî xapînayî. Dewijî şîyê cayo ke leşkeran vato. Verê tîya pêro daristanî bîyî. Leşkeran xo daristan de nimnayê. Wexto ke dewijî ver bi daristanî şinê, leşkeran vînenê û fam kenê ke do bêrê kiştiş. Pêro dewijî erdî ser o kerdî rêze. Cinîyan seba ke leşkerî înan nêberê, rîyê xo padayê. Leşkeran ê kerdê rêze û guleyî eştî ser. Dima ra zî eştê zinarê 38ine. Eke zinaran ra nêameyêne eştene, do xeylêk dewijî biciwîyayêne. Xeylê dewijî zî bi îşkence ameyê kiştene."

Fatma pare kerde ke dima ke dewijî zinaran ra erzîyê, di cinîyî kewenê şikeftan û vat:'' Ê cinîyan vatêne, her kes bi çekan kişîyabî. Dima ra zinaran ra erzîyayê. Cêrê zinaran de şikeft estbî. Di cinîyan xo uca de nimito. Bi rojan uca de mendê. 12 rojî verê merdan de rakewtê. Dima ra vejîyayê û xelisîyayê. Domanî zî remayê û wina xelisyayî. Bi rojan daristan de mendê."

Perîhane Donmeza 72 serre rojê qirkerdişî pîlanê xo ra eşnawitî. Perîhane vat: "Leşkerî dewijan ra vanê, dewijî do bierşawîyayî surgun. Bi nê hawayî leşkerî dewijan kom kenê. Leşkerêk bi linganê xo cinîyêke zinarî ra erzeno. Cinî kewena û şikefte vînena û vînena ke cinîyêke zî şikefte de ya. Şona verê aye û verê yewbînan de manenê. Goreyê vatişê înan her ca bibî gola gonî. Marêke sîya vejîyeno teber û cinîyî zî bi kerrayêk qij marî xo ra dûr fînenê. Ê cinîyî wina xelisîyenê. Ma her serre rayêke zinar  zîyaret kenê. Zinar de pirrî  estê. Wa Heq reyna ê rojan nêmojno ma. Her kesî dejêko ant. Her kes mecbûr mend ke şoro cayêkê bînî."