Kokpîtî ra fotografê şorişgêrê kurdî Erdal Aksuyî
Erdal Aksuyo ke têkoşînê şarê kurdî yê azadîye de pê çalakîya remnayîşê teyara tarîx de cayê xo girewt, seba çalakîya xo serrgêra 75. ya Komara Tirkîya weçînaye. Aksuyî waştêne teyara bero Lozan.
Erdal Aksuyo ke têkoşînê şarê kurdî yê azadîye de pê çalakîya remnayîşê teyara tarîx de cayê xo girewt, seba çalakîya xo serrgêra 75. ya Komara Tirkîya weçînaye. Aksuyî waştêne teyara bero Lozan.
29ê teşrîna verêne ya 1998î de bi wesîleya serrgêra 75. ya Komara Tirkîya Meydanê Teyerayan ê Adana pê alayanê tikan xemilîyabi. Teyaraya Beoing 737 ya bi nameyê Ayvalik do bişîyayêne Anqara. 18.30 de berî qefilîyayî. Dima ke teyara kewte hewa raywanê bi nameyê Mursel Pekerî ver bi verê teyara şi.
Hostesî pê hesîyayî ke no raywan ho zor dano berê kokpîtî. Hostesan waşt ke mudaxeleyê ci bikerê la raywanî çeka xo vet û vat: ''Na çalakîyêka sîyasî ya, teyare berê Lozanî.''
Pîloto ke verî artêşa tirke de 'binbaşi' bi, vat teyara nêeşkena şora Lozan ancax do şora Îstanbul yan zî Anqara. Pîlotî xîret kerd ke raywan îqna bikero.
La raywan zî isrardar bi: ''Na teyara emşo do şora cayê ronayîşê Komara Tirkîya Lozan.'' Pîlotî merkezî reyde têkilîye ronaye û pare kerd ke teyara de milîtanê PKKyî esto wazeno şoro Lozan. La sotementê înan heta Îstanbul yan zî Anqara qîm keno.
Pîlotî raywan îqna kerd ke ê do şorê Sofya û bi îngilîzkî seke selahahîyetdaranê bulgaran reyde qisey keno merkezî reyde qisey kerd. Çarçewa planî de seke teyara şina Sofya hewa de gêra û dima şîye Anqara. Meydanê Teyarayan ê Anqara seke Sofya yo amebi weçînayene. Polîsêkê Mudirîya Asayîşî ya Anqara xo sey swezîfedarê serserfîrîya Tirkîya yê Sofya mojna û waştişê Raywanî persa.
Raywan vat: ''Ez seba ke şexsê Rayberê PKKyî Abdullah Ocalanî de planê çinkerdişî yê dewleta tirke yê vera şorişgêranê zîndanan protesto bikera wazena wa teyara şora Lozano ke bingeyê na dewlete tede ronîya. Biciwîyo Serek Apo.''
Seba ke hêzê taybetî debikewê teyara polîsî xîret kerdêne ke raywanî reyde qisey bikerê. Polîsî vera vatêne o do Anqara û dewlete reyde qisey bikero. Raywanî zî wina vatêne: ''Ma do no teyara berê Lozan. Pîlotî wina soz da. Eke sozê xo nêaro ca netîceyê ci do bibê giranêr. Kabînê pîlotan de ma di kes ê. Ez hûrmetê înan kena. Tewirê ma vera dewlete û îdeolojîya fermî yo. Ganî şima naye fam bikerê. Eke fam nêkerê zî ma do şima rê vajê.''
Nameyo raştikên ê nê raywanî Erdal Aksu bi. Çîyo ke a roje o ecîz kerdêne 20 rojî verî qewimîya. Rayberê Şarê Kurdî Sûrîye ra bi komployêke ame vetene.
Rixmo ke kurdî şexsê Rayberê Şarê Kurdî de maruzê hende lîncan mendêne Erdal Aksu têgêrayîş û nêzdîbîyayîşê xo ra fek vera nêda. Aksuyî vatêne: ''Mi seba keyfê xo teyara nêremnaya, na çalakîyêka sîyasî ya. Seba ke şima fam bikerê ganî hînî çend leşker û gerîlayî bimirê. Na teyara do şora. Eke şima reyan pê komployan asteng bikerê do xirab bibo. Benzîn dekerê ma zî şorê bes o.''
Rixmê nê hîşyarîyan zî tîmê taybetî pê kincanê wezîfedaranê benzînî mîyanî ra dekewtî teyara û cayanê vengan de roniştî. Dewleta tirke bi bahaneya 'teyaraya ke sînoranê Tirkîya de remîyaye nêeşkena vejîya teberê sînorî' bira mudaxele zî dîye.
Saete 21.30 de ajansan sey 'deqayê peyênî' da zanayene ke teyaraya tirke ameye remnayene. Serekwezîrê Tirkîya Mesut Yilmazî saete 22.30 de eşkerayîyêke daye û seba dekerdişê benzînî şertê înan veradayîşê cinî û domanan o. Benzînê teyara hema nêqedîyabi, Aksuyî waştêne şoro Lozan. Dewleta tirke game bi game planê xo ardêne ca.
Saete 02.09 de qiseyê peyênî yê Aksuyî wina ameyî qeydkerdene: ''Na çalakîye qetî do ser bikewê. Seba ke ser nêkewê şima xîret kenê. Ez zanena se bikera.'' 02.25 de pîlotî pare kerd ke 'korsan ameyo bêtesîrkerdene.' Erdal Aksuyî wexto ke kokpîtî ra vejîya û raywanan rê derheqê çalakîye de zanayîşî dayêne tîmanê taybetan guleyî eştî. Goreyê dewlete çeka Aksuyî de 5 fîşekî estbî. Goreyê tay çimeyan zî çeka Aksuyî sexte bîye.
Erdal Aksu serra 1965î de Agirî de dadîya xo ra bi, domanîya ci Mersîn de derbaz bi û Sarkişlaya Sêwasî de mamostatîye kerdêne. Dima ey tayînê xo girewt qezaya Pasûrî ya Amedî. Uca de o pê tewrê xo yê şorişgêrîye şinasîyayêne.
Coka sibata 1995î de kamî ameybî qetilkerdene sucê ci erzîya milê Aksuyî û derheqê ci de bira tepiştişî gêrîyaye. Dima ke Aksu kişîya keyeyî ci maruzê hêrişan û propagandayan mend. Dadîya Erdalî Sultane Aksu wina qala lajê xo kerdêne: ''Çira nê sûcî erzîyenê milê lajê mi? O zerar nêdano morcaleyêk zî. Mi o mîyanê şertanê xiraban de pîl kerd la ey mi rê dîyarîyêke zî nêgirewte. Pêro pereyê xo da wendekaran rê kinc û solî girewtî. Derdê ey averşîyayîşê şarê ci bi.''