Profesorê Zanistanê Komelkîyan û Pisporê Rojhelatê Mîyanênî Hamît Bozarslanî derheqê kokanê tarîxîyan ê meseleya kurdan û vengdayîşê Rayber Apoyî de ajansê ma rê qisey kerd.

Prof. Hamît Bozarslanî dîyar kerd ke meseleya kurdan meseleya înkarî ya û ganî estbîyayîşê Kurdîstanî bêro qebulkerdene. Bozarslanî vat: ‘’Kurdan hertim vera statuyo ke nînan rê ameyêne ferzkerdene têkoşîn kerd. Hema zî estbîyayîşê kurdan û Kurdîstanî yeno înkarkerdene. Seba çareserîya meseleya kurdan di kokê bingeyî yê meşrûyî est ê; şinasîyayîşê kurdan sey neteweyêke û qebulkerdişê Kurdîstanî sey raştîyêka herême. 

Meseleya kurdan serewedaritişanê kurdan ra verî zî polîtîkaya înkarî de têrî mendêne. Serewedaritişê Şêx Seîdî ra vetê zî Qanûnê Bingeyî yê 1924î de kemalîstan seba statuyî soz dabi kurdan la no soz ame înkarkerdene. Netîceya polîtîkaya înkarkerdişî de Qirkerdişê Dêrsim û Koçgirî ameyî kerdene. 

Meseleya kurdan meseleyêka bingeyîn a ke tesîrê pêro ameyoxê Tirkîya kena la na mesele tena bi Tirkîya sînordar nîya. Netîce de meseleya kurdan vilayê pêro Rojhelatê Mîyanênî bîya. Tirkîya her ca de na mesele înkar kena. 

Xora PKKyî ra verî zî xeylê rêxistinê kurdan ronîyabî. La proseso ke PKK ê bînan ra cîya kerdo şerê ci yê gerîlayan o. Darbeya 12ê êlule ra dima PKK hetê ciwananê kurdan ra ame paştîdayene. PKKyî 40 serrî yo merkezê serebûtan de rolê krîtîkî kay kerdî. Xêrê PKKyî ra mîyanê kulturê kurdan û bi taybetî mîyanê cinîyan de vurîyayîşî qewimîyayî. Kurdîstanê 1984î Kurdîstanê 2024î ra xeylê cîya yo. 

Meseleya kurdan qetî nêameye qebulkerdene la 5-6 mengan vurîyayîşêko qij qewimîya. Rejîm neçare mend ke Ocalanî meşrû bikero. Ocalanî zî mesajê xo de qalê meseleyêka seserrî kerd. Mesajê Ocalanî eşkera yo; ‘Ma rêxistinîyêka terorî nîyê. Meseleya kurdan se serrî ya, meseleyêka milî ya.’ Nê 6 mengan de qiseyê Bahçelîyî bîle vurîyayê. Bahçelîyî sey ‘lîderê rêxistinêka terorî’ ney sey ‘lîderê ronayoxê PKKyî’ qalê Ocalanî kerd. 

Erdogan û îqtîdarê ci prosesê haştîye yê mabênê 2013-2015î qebul nêkerd. Ewro ma eşkenê prosesêkê neweyî ser o qisey bikerê la hinî îxtîmalê zelalî çin ê. Ewro meseleya tewr krîtîke meseleya Rojawanî û caardişê statuyê ci yê. Yeno famkerdene ke vengdayîşê Ocalanî raşta raşte seba PKKyî û hêzanê ci yê çekdaran o. Nika meseleya tewr girîng a ya ke merdim raştîya Rojawanî bi Tirkîya bido qebulkerdene û derheqê ney de xerîtayêka rayîrî virazo.’’