Kampa Holî de tehlukeyê DAÎŞî nêvînayîşî ra yeno

Xelisnayîşê Baxozî yê 2019î ra nata Kampa Holî kampa tewr tehlukeyin a Rojawanî ya. Rixmê nê qet dewletêke û sazgehêkê mîyannetweyî berpirsîyarî nêgênê.

Kampa Holî Hesekê de hetê Komîserîya Berze ya Neteweyanê Yewbîyayan  (UNHCR) ra 1991î de ameye ronayene. Verî wextê şerê korfezî de seba multecîyanê ke Iraqî ra ameyî, şuxulîyaye.

Bado ke Amerîka 2003 de raya diyîne hêrişê Iraqî kerd, Kampa Holî reyna bîye cayêmendişê multecîyan. Bi destpêkerdişê krîzê Sûrîye DAÎŞî Hol îşxal kerd û sey merkezêkî şuxulna. QSDyî teşrîna verên a 2015î de Hol kerd azad. Multecîyê ke DAÎŞ û îqtîdarê Şamî ra remayî înan na kampe de ca da xo. Bado ke 2016 de Musul destê DAÎŞî ra ame girewtene xeylêk multecîyî kampe de ameyî cakerdene. Eynî dewrî de xeylêk çeteyê DAÎŞî yê ke teslîm bîyî yan zî ameyî tepiştene, keyeyê înan zî kampanê Eyn Îsa, Roj û Holî de ameyî cakerdene.

Bado ke merdimê çeteyan kampe de ameyî cakerdene zaf probleman dest pêkerd. Naye sero kampan de semedê keyeyanê çeteyanê DAÎŞî beşê taybetî ameyî hazirkerdene.

43 hezarî ra zafêr kesî est ê

Wexto ke dewleta tirke 9ê teşrîna verêne ya 2019î de hêrişê Girê Sipî kerd û Kampa Eyn  Îsayî hedef girewt,  bi desan keyeyê çeteyan remayî. Dima ra nê kesî ameyî ardenê Kampa Holî û hûmara kampe resaye 80 hezarî.

Çarçeweya pêkerdişê Îdareyê Xoserî û Iraqî de bi hezaran multecîyê iraqijî agêrayî waranê xo û humare biney bîye tay. Inkey kampe de 43 hezar û 477 kesî est ê.30 hezarê înan doman ê.

Kampa Holî 6 beşan ra yena pê. Hîrê cayan de iraqijî, di cayan de sûrîyeyijî û cayêk de zî keyeyê çeteyanê ke welatanê cîyayan ra ameyî tede menanê. Keyeyê çeteyanê DAÎŞî 45 welatanê cîyayan ra ameyî Sûrîye.

Beşo ke cinîyê DAÎŞijî tede manenê semedê asayîşî û vergirewtişê rêxistinbîyayîşî sey kampêka cîyaye ameyo raameyene. Doktor, bazar û neweşxaneyê nê beşî cîya yê. Reyna şîyayîş û ameyîşê beşanê bînan çîn o. No beşo ke sey Mihaceratî yeno namekerdene tede cinî û domanî manenê. Semedê rêxistinbîyayîşê hucreyanê DAÎŞî û domanî bi zîhnîyetê DAÎŞî bibê pîlî, rolo tewr pîl yê nê beşî yo.

Kampa tewr tehlukeyin a herême

Kampa Holî kampa tewr pîle û tehlukeyin a Rojhelatê Mîyanênî ya. Cinîyê DAÎŞijê ke tîya manenê, hucreyanê rêxistinkerdişî yê DAÎŞî de ca genê. Domanê ke kampe de yê bi zîhnîyetê DAÎŞî yenê perwerdekerdene û gama ke biney benê pîl sey hucreyanê DAÎŞî wezîfe genê.Reyna kampe de domenê camêrdê ke serrê înan 14-15 ê  bi xeylêk cinîyan mareyê înan yeno birnayene û yenê zewijyene. Vanê ê wina eşkenê hûmara xo zêdîyêr bikerê, domanan bîyarê û DAÎŞî newera ganî bikerê û qesasê xo bîgêrê.  Cinîyî nê mîyan nêkenê, tim eşkera vanê. Heta sey tehdîtî vanê.

Xeylêk çeteyê DAÎŞî zî sey multecîyan kewtî kampe. Înan waşt ke kampe bikerê merkezê perwerdeyî yê DAÎŞî. Cinîyanê DAÎŞijan yewina El Hisbe naro ke kam ke goreyê şertanê înan têmegero yeno cazakerdene. Cinîyan ke waşt DAÎŞî  caverdê û yerim piray nêkerdî hetê El Hisbê ra ameyî tehdîtkerdene. Bitaybetî beşo ke cinîyê çeteyanê DAîŞÎ yê ke welatanê xerîban ra ameyî, tede manenê tîya de sey Eşbal El Xîlafê (Domanê Xîlafetî)  domanî sey kiştoxan yenê rêxistinkerdene. 2019î ra nata Kampa Holî de xeylêk înfazî ameyî kerdene û bi desan doman û cinîyî ameyî derbkerdene, raştê îşkence ameyî û ameyî tehdîtkerdene. Heta inkeyî 146 kesî kampe de ameyî înfazkerdene.Mîyanê înan de di kênayê misirijî yê 12-13 serrî zî est ê. Nê wird domanê kênayî bi îşkenceyî ameyî qetilkerdene û erzîyayî qoyîya kanalîzasyonî.

Hamleyê ke semedê asayîşê kampe ameyî kerdene

QSD, YPG, YPJ û Hêzê Asayîşê Zereyî yê ke hetêkî ra vera hêrişanê dewleta tirke têkoşîn kenê hetê bînî ra Kampa Holî de vera çeteyanê DAÎŞî têkoşîn kenê. Hêzanê Asayîşê Zereyî bi desan operasyonî kerdî.  Pîya bi hêzanê QSD, YPG, YPJyî  28ê adara 2021yî de Operasyonê Însanî û Asayîşî dîya destpêkerdene. Operasyono ke 2ê nîsane ya 2022yî de qedîya 125 çeteyê DAÎŞî ameyî tepiştene. Xeylêk teqaber û malzemeyo leşkerî ame destsernayene. Safhaya diyîne ya operasyonî 25ê tebaxa 2022yî de dîyaye destpêkerdene, 24 rojî dewam kerd û safhaya hîrêyine zî 26ê çeleyî de dest pêkerde. 31 endamê DAÎŞî ameyî tepiştene di kesan ser o yelegê bombaya ganî estbî û xeylêk malzeme ame destfînayene.

Dewletî berpirsîyarî nêgenê xo ser

Heme berpirsîyarîya keyeyanê çeteyanê DAÎŞî erzîyaya serê milê Îdareyê Xoserî, Hêzanê Asayîşê Zereyî û QSDyî ser. Îdareyo Xoser hetêkî ra Kampa Holî û zîndanan de bi endamanê DAÎŞî eleqedar beno hetê bînî ra zî raştê hêrişanê dewleta tirke yeno. Neteweyê Yewbîyayeyan û hêzê mîyanneteweyî û dewletî qet berpirsîyarîye nêgenê xo ser. Dewletî hemwelatîyanê xo zî nêgenê. Ganî merdimê çeteyanê DAÎŞî ya berê berdene welatanê xo ya zî mehkemeya mîyanneteweyî de bêrê muhakemekerdene. Heta inkeyî Rûsa 60, Zelandaya Newî 1, Tacikistan 30 keyeyî û dima ra 100 kesî, Kirgizistanî 50 keyeyî û 172 kesî girewtî.