Hemserekê Konseya Rayberdişî ya KCKyî Cemîl Bayikî cewab da persanê Sharpressî. Roportajê Bayikî bi kilmî wina yo:

Goreyê parekerdişanê çapemenîye pê pêşnîyaz û mabênçîtîya Amerîka qala projeyê haştîye yê mabênê Tirkîya û KCKyî yena kerdene. Labelê dewleta tirke dest pê operasyonêkê leşkerî kerd. Gelo binê nê şert û mercan de prosesê haştîye do dest pêbikero?

Xeber û agahîyê winasênî raşt nîyê. Amerîka seba ke Tirkîya weş bikera vera kurda polîtîkayêka girane ana ca, têgêrayîşê ma rê morê 'terorîzmî' dano piro û paştî dana polîtîkaya qirkerdişî ya Amerîka. 3 îdarekarê ma 2018 de vistî mîyanê lîsteya terorî. Eşkera yo ke Amerîka paştî dana Tirkîya. Dewlete û medyaya tirkan wina mojnenê ke seke Amerîka paştî dana Tirkîya. No serî ra heta binî zûr a. Amerîka vera DAÎŞî Rojawan de hetê kurdan girewt la dima seba îşxalê rojawanî destûr da Tirkîya, kurdan rê bêwefatîye kerde. Êyê ke paştî danê operasyonanê vera Zap, Metîna û Avaşînî Amerîka û Ewropa yê. Amerîkaya ke paştî dana tasfîyeya têgêrayîşê ma û qirkerdişê kurdan senî mabênçîtîya ma bikera? Wextê îqtîdarê AKP-MHPyî de merdim hînî nêeşkeno qala prosesê çareserîye bikero. No îqtîdar wazeno kurdan qir bikero û Kurdîstan vurnayo warê vilabîyayîşê neteweya tirkî. Seba ke Tirkîya de prosesêkê çareserîye yo demokratîk dest pêbikero ganî Ewropa û Amerîka hînî paştî nêdê Tirkîya. Seba çareserîya haştîyane û demokratîke verî ganî estbîyayîşê kurdan bi ziwan, kultur û nasnameyî bişinasîyo, ganî dezgehê ke îradeyê kurdan temsîl kenê; Rayberîya kurdan bêra qebulkerdene. Oyo ke 23 serrî yo vera Rayberê Şarê Kurdî yeno kerdene verê çiman de yo. Kurdê ke qala azadîye gênê xo fekî erzîyenê zîndanan. Heta ke na polîtîka nêra vurnayene wa kes Tirkîya se pabeyê çareserîya meseleya kurdan nêbo.

Mabênê KCK û Amerîka de têkilîyêka raşta raşte esta yan nê?

Ma nêm seserre yo têkoşîn kenê û têna Tirkîya rê nê pêro herême rê tesîr kenê. Normal o ke dewletî biwazê ma reyde têkilîyêke ronê. Amerîka reyde raşta raşte nêbo zî têkilîya ma esta. Labelê heta nika nê têkilîye ra netîceyêka pozîtîfe nêameye girewtene. Komployê Mîyanneteweyî yê 1999î ra dima ma pêro îdarekaranê neweyan ê Amerîka ra mektube erşawite. Ma nînan ra waşt ke neheqîya tepişîyayîşê Rayberîye wa bêra wedaritene.Ma tim anê ziwan ke tesîrê Amerîka esto ke Tirkîya de çareserîya meseleya kurdan de bikera. Eke Amerîka vera qirkerdişê kurdan têbigêra ma çira aye red bikerê?

Gerîlayan operasyonê Garê de serkewtişêko pîl vist destî. Medyaya tirka babeta binkewtişê Garê û teknîkê gerîlayan ra şoq bîye. Yeno vatene ke dewleta tirke warê leşkerî de bi taybetî babeta ÎHAyan de hetê teknolojî ra aver şîya. Na babete de fikrê şima çi yo?

Îqtîdarê AKP-MHPyî waştêne ke Garê de bi asanî ser bikewo, dima sere de Başûrê Kurdîstanî xeylêk dewletan û hêzan rê teda bikero û nê serkewtişî ra dima şêro weçînayîşî. La ê bî sebebê mergê polîs û leşkeranê xo yê esîran. Gerîlayî wayîrê ê çekan û teknîkî yê ke ser bikewê. La hêzo tewr pîl ê gerîlayan dewaya ci ya meşrû ya. Bêguman teknîkê Tirkîya ma ra zêdêr aver o. La teknîk vera şerê şar û gerîlayan de nêeşkeno ser bikewo. Raşt o dewleta tirke wayîra SÎHA û ÎHAyan a. LAbelê gerîlayî zî wayîrê metod û taktîkanê şerî yê. Garê de pê nê taktîk û metodan gerîlayî ser kewtî.

Armancê hêrişan ê leşkerîyan ê vera Zap, Metîna û Avaşînî çita yo? Gerîlayî vera nê hêrişan senî xo ver danê? Şima sîyasetmedar û şarê Başûrî ra çi pawenê?

Armancê dewleta tirke tasfîyeya têgêrayîşê ma û qirkerdişê kurdan o. Eke ser bikewa a do Başûr zî îşxal bikera û tede qirkerdiş bikera. Gerîlayî Başûrê Kurdîstanî reyde pêro parçeyanê Kurdîstanî pawenê. Dewleta tirke hêrişanê Zap, Metîna û Avaşînî de çekê kîmyewî û giranî xebitnayî, tay noqtayan de leşkerê xo ardî war la nêeşkaye ser bikewa. Dewleta tirke şer, gerîlayan zî xoverdayîş pîl kerdo. Nika cografyaya Kurdîstanî dîyena bombayan ver û serûbin bena. La hêzê sîyasî yê Başûrê Kurdîstanî vera ney tewirêk nêmojnenê. Gerîlayî ewladê kurdan ê, felo hêzê sîyasî yê Başûrî do wayîrê ewladanê xo nêvejîyê? No wezîfeyê înan o. Gerîlayî fedayîyê Kurdîstanî yê û qetî do ser bikewê.

Têkilîyê KCKyî yê bi Îran û Sûrîye kamyew asta de yê?

Heta tepişîyayîşê Rayber Apoyî nînan reyde têkilîya ma estbî.. Şorişê Rojawanî ra dima têkilîya ma ya bi Sûrîye zêdêr xeripîyaye. Ma wazenê wa Sûrîye meseleya kurdan pê demokrasî çareser bikera.Na çarçewa de Sûrîye rê bi hawayêkê nedîrektî mesajê ma benê. Ma 2011 de Îranî reyde adirbirnayîşêk îmza kerd. Nika pozîsyonê ma nê adirbirnayîşî ser o yo. Adirbirnayîşî ra ber mabênê ma de qet yew têkilîye nêvirazîyaye.

Yeno îdîakerdene ke PKK Rojawanî ra xo apey anto, mabênê KCK û QSDyî de nakokîyî estê û sebebê ney zî no yo ke petrolê Rojawanî hetê Amerîka ra yeno îdarekerdene. Nê îdîayî raşt ê?

Wextê hêrişanê DAÎŞî d tay endam û gerîlayê ma seba pawitişê Rojawanî şîyî uca. Nînan ra tayî agêrayî tayî zî uca de yê. Naye ra ber apeygirewtişê xo yo winasên çin o. Tay hêzî wazenê Şorişê Rojawanî binê tesîrê Rayber Apoyî ra vejê la şar pê wayîrvejîyayîşê Rayberîye cewabê înan dano. Mabênê KCK û QSDyî de nakokîye çin a. Ê pê biranê xo têgêrenê û biranê xo anê ca. Ma meseleya petrolî de têna vanê petrolê Sûrîye ê şaranê Sûrîye yo. Naye ra ber petrolî ser o ma fikrêk nêanê ziwan.

Mabênê KCK û PDKyî de çi nakokîye esta?

Vera PDKyî nêzdîbîyayîşê ma yo negatîf çin o. Semedê têkilîya PDKyî ya bi Tirkîya ge ge meseleyî vejîyenê. Semedo ke PDK hêrişkarîya dewleta tirke nêano ziwan, keno meşrû û gerîlayan sûcdar keno ma pê dejenê. Ma nêvanê PDK wa Tirkîya reyde têkilîye nêvirazo. Ma vanê wa pê vateyê Tirkîya vera ma tênêgêro. Tirkîya şerê vera PKKyî de PDK şuxilnena. Ma 40 serrî yo Herêmanê Pawitişî yê Medya de yê. Ma nêeşkenê qebul bikerê ke PDK pê waştişê Tirkîya ma rê vajo 'tîya ra vejîyê.' Nê babetî mabênê ma de benê mesele.

Derheqê Peymana Bexdad-Hewlêrî ya serê Şingalî de fikrê KCKyî çita yo?

Mîyanê na peymane de êzidîyî çin ê. Iraq pê tedaya dewleta tirke û PDKyî Şingalî rê gefan waneno. Eke Iraq û PDKyî bivatêne 'êzidîyî şima ameyî qirkerdene, heqê şima esto ke xo îdare bikerê, meclîsanê xo awan bikerê, asayîşê xo ronê' ma do se bivatêne? Ma wazenê wa waştişê xoserîye yê êzidîyan bêro qebulkerdene.

PDK vera Îdareyê Xoserî yê Şingalî yo. Dewleta tirke Şingalî rê gefan wanena. Goreyê cenabê to meseleya Şingalî senî çareser bena?

PDK deyndarê êzidîyan o coka ganî waştişê înan qebul bikero. Dewleta tirke xo ra qetî ferasetê kurdan ê azadan qebul nêkena. Semedo ke vera DAÎŞî ê pawitî êzidîyî gerîlayan ra zaf hes kenê. La gerîlayan 1ê nîsana 2018î de Şingalî ra vejîyayî. Çareserîya Şingalî xopawitiş û xoserîya êzidîyan a ke nasname û bawerîya înan cîya yê û 74 fermanî dîyî. Ganî Îdareyê Xoserî yê Şingalî rê hûrmet bêro mojnayene. Wa Şingal xoser bibo kam ey îdare keno wa bikero. Ma do ney qebul bikerê û ci rê hûrmet bimojnê.

Têkilîyê KCKyî yê bi YNKyî senîn ê?

Ma wazenê PDKyî ra heta Goran û YNKyî pêro partîyanê kurdan reyde têkilîyêka başe ronê. YNKyî reyde Celal Talabanîyî ra nata têkilîya ma dewam kena. Ge ge tedaya PDK û Tirkîya ra mabênê ma de meseleyê qijî vejîyenê la dewam nêkenê. Yeno vatene ke meseleyanê mabênê PDK û YNKyî de ma tim hetê YNKyî gênê. No bi xo povakasyon o. Ma dûştê hêzêk û partîyêka kurdan nîyê. Tay hêzî wazenê mabênê ma û partîyanê sîyasîyan ê kurdan de alozîye vejîya. Bêguman nê dişmenê kurdan ê. Wezîfeyê ma yo ke ma kêfê dişmenî nêyarê.

Dîmenê kesanê ke tirkan rê ajanîye kenê xeylêk reyî medyaya kurdan de weşanîyayî. Ame vatene ke mabênê mesuldaranê partîyan ê sîyasîyan ê Başûrê Kurdîstanî û MÎTî hol o. Tesîrê îstîxbaratê Tirkîya û Îranî Başûrê Kurdîstanî de zêdîyenê. Cenabê to na babete de se vano?

Ajanîya dewleta tirke ra pîlêr xayînîyêke çin a. Dewleta tirke Başûrê Kurdîstanî de pê rêzefîlman îdeolojîya xo vila kena, pê îmkananê xo yê madîya şarê Başûrî xapînena, madeyanê kundoxan vila kena û nînan kena ajan. No şerm o. Ganî pêro kurdî vera ney wurzê payan ser. Îran zî bi heman kerdişan ano ca. Labelê netîceyê ê Tirkîya giranêr ê. Bi seyan gerîlayî hetê îstîxbaratê Tirkîya ra kişîyayî. Dewleta tirke Vakurê Kurdîstanî de zî vera ciwanan tecawuz sey hacetê şerî xebitnena. Ganî sere de PDK û YNK partî, dezgeh, sazgeh, roşnvîr û hunermendê kurdî vera nê ferzkerdişê ajanîye tewirêk bigêrê. Ma waranê PDK û YNKyî de heta nika xeylêk ajanî tepiştî. Nê kerdişanê ajanîye ra Qendîlî ra embazê ma ameyî qetilkerdene.

Zîyaretê Wezîrê Pawitişî yê Tirkîya Hulusî Akarî ra dima cenabê to roportajêk de bale antbi îxtîmalê şerî yê vera PDK û Tirkîya ser. Gelo mumkîn o ke mabênê şima û PDKyî de şer biqewimîyo?

Dewleta tirke amadekarîya şerêkê winasênî kerdêne, xebera ci ameye ma. PDKyî zî ablûqaya vera gerîlayan zêdînabî. Coka îxtîmalê şerî qewimîya. Wexto ke Tirkîya hêrişê Xakûrkê kena PDK û dewleta tirke heman reaksîyonî mojnenê. PDK raşta raşte mîyanê şerî de nîyo la hetkarî dano artêşa tirke. Başûr de 15 baregehê Tirkîya estê. Verî zî Mesrûr Barzanîyî pê vateyê 'Dewleta tirke vera kurdan nê vera PKKyî yo' hêrişê Tirkîya kerdî meşrû. Nîyetê ma çin o ke ma vera PDKyî şer bikerê. Rixmo ke Zînî Wertê de înan da embazanê ma ro ma bi mesuldarî têgêrayî. Wexto ke warê Biradostî de fermandarkê ma ameyî hedefkerdene ma reyna bi mesuldarî têgêrayî. Dewleta tirke wazena ma vera PDKyî hêriş bikerê. La heta ke PDK raşta raşte hêrişê ma nêkero û bi hawayêkê eşkerayî paştî nêdo Tirkîya ma do vera PDKyî şer nêkerê. Ganî PDK zî vera hêrişanê îşxalî tewirê xo bimojno. Eke wina nêbo dewleta tirke Başûr îşxal bikera û zor bida PDKyî ke hetê ci de cabigêro. Eke hêrişê vera Zap, Avaşîn û Metîna dewam bikerê û vila bibê PDK do bibo parçeyêkê nê şerî. Naye ra ber qet yew nîyetê ma çin o ke ma vera PDKyî şer bikerê.