Endamê Komîteya Şaran û Bawerîyan a KCK’yî Cîhan Erenî Mela Evdilayê Timoqî sey nimûne ramot û vat, “Seba Kurdêkê Muslumanî ewro rayîrê bicaardişê exlaqê Îslamî hemverê kolonyalîzmê Tirkî de mucadele kerdişî ra ravêreno. Çi çîyo ke teberê nê de yeno vatene xo û şarê xo xapênayîş o.”

Endamê Komîteya Şaran û Bawerîyan a KCK’yî Cîhan Erenî derheqê xeta zanayo welatperwer ê Kurdan Mela Evdilayê Timoqî yo ke 30’ê Adare 1992 de Sûrîye de wefat kerdibi û lazimîyanê Muslumanîya welatpere ya Kurdan de ANF'yî rê qisey kerd.

Erenî ard ziwan ke terzêkê cuya Îslamîye ya Kurdan ê xasê înan esto, labelê dimayo ke înan Tirkan dir dayo girewto, xusûsen zî Osmanîyan ra nata leyminbîyayîşêk virazîyayo. Erenî vat no hal bîyo sebeb ke ver bi 1800’an Kurdan mîyan de di xetî vejîyê werte û ê xetî wina îzah kerdî:

* Perro ke bîyo leymin, ercanê şarê xo ra visîyayo, edalet, wijdan û exlaqê Îslamî ra dûrî kewto bîyo hemkarperwer û xayîn.

* Perro ke xeta welatperwerîye îfade keno ke qismêk bi Şêx Ubeydullahê Nehrî dest pêkeno, dima ra Şêx Mehmûdê Berzencî, heta Şêx Ehmed Berzanî de xo ramojneno û tewr peynî zî Şêx Saîdî de reseno sewîyeya tewr berze.

Xeta Kurdê Welatperwerî Ya Îslamîye

Erenî nê vatî: “Ma eşkenê Mela Evdilayê Timoqîyî sey tîtikê na xeta dîyine biercnê.  Xeta Kurdê welatperwerî ya Îslamîye xeta medreseyan a.  Na xete medreseyan de vejîyaye werte, aver şîye û ziwan û edebîyatê Kurdan rê xeylî xizmetê ci yê pîlî virazîyayî. Timoqî zî tradîsyonê medreseyan ra yeno. Mesela Qazî Muhammedo ke Komara Kurdistanî ya ke merkezê ci Mahabad bi rê serkêşîye kerdebî zî heman wextî de xeta Îslamê welatperwerî ser o yo.”

Seydayo Ke Ocalanî Qîmet Dayêne Ci

Cîhan Erenî Mela Evdilayê Timoqî sey tîtikê na xeta dîyine ya seserra 20’ine pênase kerd û nê vatî: “O seydayêk o ke bi hîs, cigêrayîş û mucadeleyê xo xo dayo welatperwerîye ser. Rayberîye serranê 90’an de seba ê vatêne ‘Mi hendeyê ê yewna welatperwerê Kurdî yê kokimî ra hes nêkerdo.’   Seydayo ke Kurdistan de temsîlkarê xeta Îslamîya welatperwere bi emrê xo yê 90’an de PKK nas kerd û vat seba ke ê PKK’yî ra zaf hes kerdo bîyo ciwan.  Mela Evdilayê Timoqî wayîrê nê tewirî bi û şexsîyetêko winayên bi.”

Bi Meseleya Teke û Hucrayan Derbe

Endamê Komîteya Şaran û Bawerîyan a KCK’yî Cîhan Erenî ard ziwan ke Kurdan de xeta welatperwere xeta medreseyan a û îdareyê Kemalîstî bi meseleya “Girewtişê Teke û Hucrayan” di dormeyî xo rê kerdê hedef: Elewîyî, Kurdê Elewîyî ameyî mecbûrkerdene ke ocax, dergah û zîyaretanê xo ca verdê.  Kurdê Sunîyî yê ke xo rê xeta medrese esas girewtêne û waştêne dînê xo medreseyan ser o bidê ciwînayene zî ameyî mecbûrkerdene ke camîyan de mehkûm bimanê.

Tehrîbatê Kemalîzmî, Îstîsmarê AKP’yî

Erenî bale ante ke AKP bi têmîyankerdişê dîn û miletperwerîye wazeno serê tehrîbatanê Kemalîzmî ra Kurdanê dîndaran bianco xo het û vat, “Mesela, AKP Kurdistan de nizdê se ra 40 ray gêno. Nê heme rayan serê vatişanê dînîyan ra gêno la ma pêro zanê ke hêzo ke Kurdistan de camî û cemxaneyî vêşnayê AKP yo. Rixmê nê de tayê Kurdî binê nameyê hesasîyetê dînîyî de nizdê AKP’yî de ca gênê. Sebebê nê derbewerdişê tradîsyonê medresyan o ke înan ra Evdilayê Timoqî zî vejîyayo.

Hemverê Kolonyalîzmê Tirkî De Serewedartiş

Endamê Komîteya Şaran û Bawerîyan a KCK’yî Cîhan Erenî peynîya qiseykerdişê xo de nê vatî: “Kurdan de medrese merkezêko bikok ê perwerde, kultur, zanist û hunerî yo. Medreseyê Kurdan wayîrê xusûsîyetêkê winayênî yê.  Ê medreseyan de tena perwerdeyo dînî nêame girewtene. Bi destê AKP’yî tayê herêman de, Amed û dormeyê ci de, Mêrdîn û dormeyê ci de û qismêkê herêma Serhedî de hemverê medreseyan de mudaxeleyê zaf pîlî yenê kerdene. Dimayo ke rîyo miletperwer ê AKP’yî hetê Kurdan ra ame dîyene AKP na rey wazena nê serê Huda-Parî ra bica bîyaro. Nê wextanê peyênan de bi destê Huda-Parî wazenê ke medreseyanê ke Kurdistan de yê organîze bikerê û înan dewlete rê girê bidê.  Ganî Kurdî hemverê kolonyalîzmê Tirkî de hurzê û sere wedarê. Hemverê hêzêk ke cayanê pîrozan vêşneno teberê serewedartişî de fermanêkê Îslamî çinyo. Hemverê hêzo ke ziwanî înkar keno de teberê cîhadî de yewna ferman çinyo. Nê heme Îslam de kerdişê salih ê ke dereceya ferz û şertî de ameyê fermankerdene.  Ewro rayîrê Kurdêkê Muslumanî ke bieşko goreyê exlaqê Îslamî biciwîyo hemverê kolonyalîzmê Tirkî de mucadele kerdişî ra ravêreno.  Çi çîyo ke teberê nê de yeno vatene xo û şarê xo xapênayîş o.”