Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalan sîstemê Îmraliyî zî sey perçeyêkê Komploya Mîyanneteweyîye vîneno. Ocalanî kitabê xo yê bi nameyê ‘PAWITIŞÊ MHMEYÎ – DEWLETA SUMERE YA RAHIBAN RA VER BI KOMARA ŞARÎ’ de prosesê komploye û rastîya Îmraliyî bi eşkerayî ano verê çiman. Ma qismê desinî pare kenê:

HER DI ROJÎ ZÎ BI ZANABÎYAYÎŞ AMEYÎ WEÇÎNITENE

Ez na bawerîye de ya ke ganî dewa hetê huqûqî ra nêro qebûlkerdene, la pîya bi na bawerîya xo zî serê cezaya mergî ya ke mi rê ameya dayene de wazena ke ercnayîşêk bikerî. Hemverê mi de qerarê mergî ame dayene, no 28ê Hezîrane 1999 de ame dayene. No tarîx (1925) serrgêra îdamkerdişê rayberê serewedartişê Şêx Seîdê Kurdî bi. Nê ra zî muhîmêrî 15ê Sibate yanî roja teslîmkerdişê mi roja destpêkerdişê serewedartişê Şêx Seîdî bi. Her di rojî zî bi zanabîyayîş ameyî weçînitene. Yanî waşt ke na yewe şarê Kurdî ra vajê: “Şima çiqas sere wedarê zî do netîce nêvurîyo!” Serekkomar Suleyman Demîrelî qiseykerdişêkê xo de wina vatêne: “Înan 28 reyî sere wedart heme ameyî binfînayene. Peynîya ya peyênî zî do bi heman hawayî bo.”

Eşkera yo senaryo verî ra amîya plankerdene. Dima ra ez pêhesîyaya ke Îsraîl, DYA û Yunanistan serra 1996 de tewrê na senaryo bi. Beno ke armancê înan cîya bê, labelê înan serê binfînayîşê mi de pêkerdibi. Mi tesîrê nê hêzan ê serê şarê Kurdî û Têgêrayîşê Azadîya Kurdan de xeylî kemî kerdibi. Naye ra heme hêrs bîbî. Sere de serê Berzanî û Talabanî de her çar perçeyanê Kurdistanî de mîyanê 40-50 serran de serdestî serê bi seyan kes û koman de viraştebî, la rîyê mi ra serdestîya înan bîbî kemî. No sebebo esasî yê komploya serê min o.

NÊEŞKAYÎ QEBÛL BIKERÊ KE ‘WESÎTEYÊ KURDÎ’ RA BÊPAR BIMANÊ

‘Wesîteyê Kurdî’ destê înan de tim sey îhtîyacîyêk cuye yo. Çirey qebûl nêkerdêne ke rîyê mi ra naye ra bêpar bimanê. Nê bingeyî de înan îdareyê Tirkan dir pêkerd. Binfînayîşê Apoyî faydeyê hemine rê bi. Sûrîye rê zî xeylî giran ameyêne. Hetkarê serekî Abdulhalîm Haddamî rojnameyêkê Tirkan rê vatibi, “Abdullah Ocalan Kurdanê Sûrîye, Iraq û Îranî ser o tesîr keno. Naye ra ma o vet teber, ma zî o nêwaştêne. Babeta PKKyî de ma heman xete ser o yê.”

Hukmatê Yunanî serra 1996an de Clîntonî dir pêkerd ke seba kontrolkerdişê Têgêrayîşê Kurdan binfînayîşê mi rayîro tewr saxlem o. Bi rastî zî hemkarê înan ameybî pûçkerdene. Nêeşkayêne ajanêkê Kurdî zî bixebitnê. Almanya tayê sebebanê bingeyênan ra hemverê mi de bi kîn û bihêrs bîye. Xurûrê Almanan xo hemverê şexsîyetê mi de nêeşkayêne xo ragîro. Ez hemverê amacanê înan ê tradîsyonelan yê Mezopotamya de bîya. Îngilîstan, Fransa, Swêd, Rûsya û êyê bînî zî wayîrê sebebanê bi heman hawayan bîyî. Zihnîyetê mi înan dir pê nêkerdêne.   

DO RAYÎRÊ VERÊ LENÎNÊKÊ DÎYINÎ A NÊKERDÊNE

Tena Îtalya tayê acemî bîye, seba ke newe nizdê meseleyî bîbî. Îtalya zî wextêkê kilmî ra dima qerar da ke şîyayîşê min ê tîya ra rayîro tewr saxlem o. Bi rastî zî pîlê dinya hetê sinife, neteweyî û mîyanneteweyî ra hemfikir bîyî ke ez hetê sîyasî û îqtîsadîyî ra seba înan giran a. Do rayîrê verê vejîyayîşê Lenînêkê dîyinî a nêkerdêne.

Labelê seba Îsabîyayîşêkê dîyinî zî înan ber heta peynî akerdêne. Tirkî resayêne a bawerîye ke mi sey dişmenê xo yê tewr pîlî yê tarîxê xo bivînê. Aya raste, şovenîzm û tradîsyono peydemende şexsê mi de îmkanê menfaatan bi dest fînaybî. Çepê Tirkan ramotibi ke demokrasî û seypêyîye ra dûr o. Hemkaranê Kurdan zî hîna zaf bawer kerdêne ke heme perçeyanê Kurdistanî de mabênê ma de çende koyî estê, ma hende yewbînan ra dûrî yê.

SERÊ TASFÎYEKERDIŞÊ MI DE PÊRUNE VATIŞÊ XO KERD YEW

Bi kilmî heme hêzanê zereyî û teberî yê bi sewîyeya berze yê sîstemê mewcûdî serê tasfîyekerdişê mi de vatişê xo kerdîbî yew. Teberê huqûqî û bi metodanê komplogeran zî bo, kerdêne ke fermanê kiştişê mi pîya binûsê. Tayê înan ra, tayê dostî û hemrayan ra beno ke şaş bimanê la ez nê cewabê pêroyîyî dana înan: “Hezretî Îsa nê halî de nêbi ke stratejî û taktîkan bikero.''

Hemverê Roma û fêlbazanê înan ê fermîyan ê Yahûda rayraşîyayîşê ê yê ver bi Qudsî layîqê tarîxî bi û tekane rayîrê çalakîye bi ke do xo reyde netîce biardêne. Dima ez ewnîyaya ke, nê erdan de qedere çiqasa manena yewbînan, şexsîyetêk gama ke sereyê xo hemverê dinyaya serdeste de hurzneno çiqas a dinya pêxemberan ser de şîyêne! Xora cuyêka mi ya hempare ya prosesê seypêyan esta, karakterêkê prosesî esto.

Nê halî şertanê cîyayan de, bi renganê cîyayan ê ke wareyanê ke manenê yewbînan ê tarîxî de xo tekrar kerdêne. Şertan bi lez û bezî ez zî ver bi nê netîce tehn dayêne. Zelal bi ke qerar serê mergî de bi û do biameyêne ca. Walîyê Romayî Pontîus Pîlatus zî babeta hezretî Îsayî de hetgêrê çarmîxkerdişî nêbi. Fêlbazanê xayînan ê Yahûdîyan naye ser o zor dayêne ci. Gilgamêşî zî nêwaştêne ke natorwanê daristanî Huvavayî (Humbaba) bikişo la xayîn Enkîdûyî o da kiştene.

RASTÎYA CUYE Û MERGÎ

Zelal o ke qerarê mergî bi temamî bi amacanê sîyasîyan dîyayo. Ez nê bi temamî sey perçeyêkê komploye nêvînena. Bi nîyetêkê rindî, bi zêdebîyayîşê merdimanê ke bi boya hîraye ewnênê meseleyan ra bîyêne ke no sey gamêka pêameyîşê demokratîkî biameyêne şuxulnayene. Êyê ke nê nizdîbîyayîşan sey kayêk vînenê, do bibo karê ê dormeyanê ke wazenê bi komploye biresê menfaatêk. Xora ê zî do vejîyê meydan.

Ganî ez biyarî ziwan ke mi bi xo zî rastîya cuye û mergî tam zelal nêkerda. Na nuqte zaf akerdî ya, eke bi rastî bîya karakterê kolektîvîzmî, qehremanîya şexsî a game merg nêbîyêne metodêkê çalakîye ke hema cade merdim muracatê ci bikero. Mehkema gama ke qerarê mergî da, dadger Turgut Okyayî qelema xo neşikite û mecbûr mendêne ke eşkera bikero o hemverê daliqnayîşî yo. Bi rastî zî hewna nêzalal o do mergê mi senî hawa bo. No hal bibi qozêko pîl o sîyasî. Tehlukeyan vatêne, ma ameyî.

FIKARANÊ ŞEXSÎYAN RA ZAF WETA

PKKyî û Kurdan tarîxê serewedartişan goreyê netîceyanê qerarê îdamkerdişî hadre kerdêne. Dormeyanê peydemende û şowenan ê Tirkan zî bicaardişê qerarê îdamkerdişî sey firsendêkê nê weçînitişî dîyêne. Hîsanê qesasî her di hetan de zî sereyê xo wedartîbî. Heme hêzanê teberî netîceyanê muhtemelan ê bicaardişê qerarî ser o munaqeşeyî kerdêne. Eşkera yo, fikranê şexsîyan ra weta ganî ez bi mesuldarî tê bigêrayêne. Aya tewr raste bîye ke her roja ke ez ciwîyayêne goreyê îhtîyacîyanê aştîyêka birûmete û pêameyîşêkê demokratîkî biercnî.

HEMVERÊ MERGÎ DE TEWIRÊ SOKRATESÎ

Hem hetê sîyasî û hem zî hetê manewîyî ra do rast nêbîyêne ke mi menfaatanê şexsîyan bidayêne vernî. Bi nê amacî, ez nêeşkaya mesaj bidî tayê dormeyanê ma yê ke bi nê amacî paweyê îşaretan bî û nê mesajan do rayîrê netîceyanê şaşan akerdêne. Bi taktîkanê rêze ra zî ez nêeşkayêne ke PKKyî rayîr ra berî. Seba hesabanê winayênan ê tengan hem îmkanî çinbî û hem zî no do bibîyêne tewirêko şaş.

Hemverê mergî de, mi kerd ke bibî wayîrê tewirêk k ekes eşkeno ci ra vajo tewirê Sokratesî: Manîdarkerdişê mergî, dîyayîşê felsefeya mergêkê senênî û seba çiyî! Halê mewcûdî de, qaso ke mi texmîn nêkerdêne ciwîyena. La verê nê mergo ke sey şimşêra Demoklesî serê serreyê mi de têşanîyeno, ez weriştişê pîl ê cuye, weriştişê pîl ê manaye bi weşikî virare kena. Cuyêka winayêne le merdim nêeşkayêne çend hewteyan wegîro û kemere zî bîyêne do bihelîyayêne amîbî manîdarkerdene. Aya raste ez amîbîya werdîkerdene, mi zî aye kerdebî werdî. Qerarê mergî ez bêfayde nêkerdebîya, mi qerarê mergî bi metodê êyê bêyom û leyminî veng vetibi.

Ça ra û senî ameyêne wa biameyêne, wazena meşte biameyêne wazena serran ra dima, merg seba mi hendî babetêka hende cidîye nêbîye. Ser de zî ez resabîya hêzêkê wina manîdare ke ci ra vajî, bi xêr ameya, çiman ser ameya. Problem o bi ke ganî nê rastîyî ganî şarê ma, dostan, PKK û dewlete rê biameyêne qalkerdene. Mi kerd ke nê qal bikerî. Herinda felsefeya “bimire û bikişe” de ver bi felsefeya “biciwîye û bide ciwîyayene” şîyayîş bi hawayêkê hîrayî amebi rayraberdene. Eke hetî rind bixebitîyayêne, serfirazîya ci zî, mumkun bîyêne ke aşitîyêka birûmete bica biameyêne.         

MHME KEWTE HALÊ DADGERÎ

Nê qewimîyayîşê rindî bîyî. Nîyetê bêyomî yê komploye pûç bîyêne û vatişê, “her çîyî de xêrêk esto” rast vejîyayêne. Bêguman seke berhemêkê tecrubeyê pozîtîfî yê merdimîye, qerarê MHME yê vindarnayîşê cezaya mergî, ke seba hemverê madeyê 2inî yê eleqedarê heqê cuye yê PHME ser o vindertebî, keda xo nê prosesî de vêşî kerdebî. Nê qerarî hetêk ra berê pozîtîfî sîyaset û dewleta Tirkan rê zî akerdibi.

MHME hetêk ra kewtebî halê dadgerî. Vengê hetan dana ke goreyê huqûqê unîversalî tê bigêrê. Hetêk ra veng dana Kurdan û vana, “fek serewedartişî ra vera bidê” û hetêk ra zî veng dana Tirkan û vana, “seba çareserîya huqûqî û demokratîkî yê probleman beran akere.” Nê heme rastîyî, xusûsîyê sîyasî û tarîxîyî yê ke binê qerarê mergî de bî û bi hawayêkê zelalî ramojnenê ke mesele terorîzma ra wetêr o. Dewaya min û qerarê têkilîyê cezaya mergî, bîya yew tesîranê tewr muhîman ra yewe ke tirêm do têkilîyê mabênê Ewropa û Tirkîya de pîl bibê yan zî vinderê.     

HER ÇÎ DO HETÊ MUCADELEYÎ RA BÊRO BEWLÎKERDENE

No xusûsîyet zî ramojneno ke tirêm prosesê medenîyetê demokratîkî yê hemdemî yê Tirkîya û tewrbîyayîşê ci kamcîn rayîrî de şino. Tebereştişê Kurdan, çinêkerdişê Kurdan, çinê hesibnayîşê înan yena manaya berê tewr muhîmî yê dinyaye înan ser o yenê girewtene. Sere de goreyê îhtîyacîyanê demî, Kurdî hendî qerarê mergî nêpersenê, heme rastîyî yê ke bi qerarêkê winayênî hurzê payan ser vetê meydan. Belkî zî tarîx de reya ewilên a ke problemêkê hende giranî de, qerarê mergî de, boyhîrayî û hişmendî serdestîya xo ramojnena, nê halî kena wesîteyê azadî, aşitîye û qerarê cuye.

Eke heme hetî meseleyî ser o bi xorînî bifikrê, do heme xirabîyan de berhemanê rindan bivînê. Tena do nîyetê xirabî yo ke xurt o do pûç bibo, do şansêk virazîyo ke umîdê hetê rindî zî bi ser bikewê. Qerarêkê mergî yê Îmraliyî, reya ewilêne, seke bi qerarê cuya aşte û azade bêrê sentene. Her çî do hetê aşitîye ra, pêameyîşê demokratîkî û mucadeleyê huqûqîyî ra bêro bewlîkerdene.

ÎNGILÎSTANÎ DI HETAN DIR ZÎ KAY KERD

Îdamkerdişê Şêx Seîdî û embazanê ê ra dima Komara de otorîterîzmî rê rayîr abi, têkilîyanê Kurd û Tirkan de rayîrê înkar û asîmîlasyonê bi zorî akerd. Têkilîyê di cimatanê ke mucedeleyê xelesîya neteweyîye pîya dayê xeylî zirar resa înan. Şansê demokratîkbîyayîşê Komare dest ra ame veradayene. Dima serewedartişê Dêrsim û Agirî virazîyayê. Sere de M. Kemal û Îsmet Înonu, tayê îdarekaran fam kerdo ke problem bi no qayde çareser nêbeno. Nê qewimîyayîşî de hêzo sereke yê emperyalîzmî Îngilîstanî polîtîkaya yewbînan fînayîşî bica ardêne. Îngilîstanî her di hetan dir zî kay kerd û polîtîkaya Mosil-Kerkukî berde sere. 

Îngilîstanî dimayê 75 serran, bi heman polîtîkayan seba ke hesabanê xo yê serê Iraqî bi ser bifîno Kurd û îdareyê Tirkan şuxulnayê. Mi mehkema de vatibi ke “Ez ganî 1925an ancî biyarî vîr” û mi ramotibi ke rayîro tewr rast o yo ke merdim tarîxî ra derse bigîro. Mi veng da ke na rey serewedartişê Kurdan û cezaya ke mi rê amîya birnayene, seba ke açarnî bi aşitîya birûmete ya Komare û biratîya manîdare, ganî her di hetî zî çîyo ke hewce keno bikerê. Deklarasyonê Aşitîye û Pêameyîşo Demokratîk ê 16ê Tebaxe ya 1999an hewna zî dewam keno. Tarîx, bi hawayêk seyr, ‘yan aşitî, yan şer’ ê mi dir têkildarî dir daliqnaye mendo.

TU AŞITÎ BÊ HÊZÎ NÊBENA

Hêzê PKKyî her wextî ra vêşêr o û eşkeno şerêkê hîrayî bikero. Eşkera yo ke no wayîrê nê potansîyelî yo ke eşkeno bi seserra 21ine zî bido vîndîkerdene.

Seba mi zehmetî na ya ke ez zaf xorî kewta mîyanê dibendîya aşitîye û şerî. Binê qerarê mergî de bi hawayêkê pozîtîfî netîcekerdişê nê dibendîyan rê sebir û fehmêko pîl lazim o. La rîskê pîlî estê ke hem PKK û hem zî dewlete polîtîkayanê xo yê serekeyan serê qerarê mergî yo ke serê mi de yo awan kenê. Ganî no biaçarîyo hêzêkê çendî û senênîye ke zor bido hêzanê pawitişê meşrûyî yê PKKyî ke bêrê serê rayîrê aşitîye û heman wextî de cimatê Tirkan zî biyaro serê bigeyêkê qenaetî.  

Aşitîyê manîdarî girêdayeyê cidîbîyayîşê hêzan, bimewzîbîyayîşê înan û potansîyelê înan o. Merdim metodêkê şerî yo ke serkewtiş û binkewtişê ci wayîrê manayêk nêyo, gama açarno serê aşitîye no seba her kesî serkewtiş o. Aşitîyêka mabêna dibendîya têkilîyanê Kurd û Tirkan, kewtişê serê rayîrê rotaya biratîya tarîxîye, ganî amacê her kesî bo. Ganî merdim ro yewîye, aşitîya birûmete û bicaardişê demokrasîye bigêro. No tewir hetêk ra zî goreyê ruhê Quwayî Milîye yê serranê 1920an o ke Komare ronayê. Kurdî hêzê stratejîkî yê na serfirazîye bîyî. Goreyê xozaya awankerdişî û deynêk o ke komare cayo ke Kurdî heq kenê bido înan.   

KOMARE WA ŞAŞÎTÎYA TARÎXÎYE RA AGÊRO

Halêkê winayênî de ke Lozan de Komare amî qebûlkerdene, Îsmet Înonu zî mesele munaqeşe keno û vano, “Ma Kurd û Tirkan pîya komare awan kerde,” nê halî de çîyo xozayî o yo ke tewr tay waştişê kulturkî yê Kurdan ganî nêrê peygoşakerdene. Bi nê hawayî do komare şaşîya xo ya tarîxîye ra agêro. PHME, demokratîkbîyayîşê Tirkîya û tewrbîyayîşê ci yê YE mendiş û nêmendişê mi rê girêdaye yo. Serêko hîra ê Kurd û Tirkan zî nê qerarî dir eleqedar o. Heme qewimîyayîşê pozîtîfî û negatîfî netîceyê nê dir eleqedar ê.

Qewimîyayîşêkê pozîtîfî de ke no hal hemverê ruhê awankerdişê Lozanî de yo zî, YE û PHME ke çarçiwaya huqûqî yê sereke yê, eşkenê bibê dadger. Bi temamî wedartişê tehlukeyê şerî girêdayeyê nê yo ke no rol bi serkewtiş bêro bicaardene. Komara Tirkîya zî goreyê huqûqê xo yê hemdemî ganî hetê xo ra cewabêk bido na çareserîya bidade.

AŞITÎYA KURDAN Û PÊAMEYÎŞO DEMOKRATÎK

Kurdan tarîx de xizmeto tewr zaf Tirkan rê kerdo. Rixmê nê de zî ganî cewabê nê înkar û înan heqanê hemdeman ra bêparverdayîş mebo. Qe nêbeno ke merdim qerarê mergî sey şimşêra Demoklesî serê serreyê înan de têşano. Bi biratî, çi hewce yo, ganî pîlîya ci wegîro û bibo wayîrê tewirêkê çareserîye. PKK zî bi qaso ke aşitîye biyaro ganî hêzê xo yê eskerî û sîyasîyî vejo meydan. Heman wextî de ganî îspat bikero ke yewparîya welatî û yewîya dewlete senî binê ewleyîyêka saxleme de ya. Her çend no sey xîlafêk biaso zî ganî nêro xovîrrakerdene ke her yewîye sentêzê yewîyan a. Ganî hendî bêro qebûlkerdene ke awankerdişê Komare serê bingeyanê demokratîkan de, tena bi çarçiwaye, bi aşitîya Kurdan û bi pêameyîşê demokratîkî mumkun o. Ganî bêro dîyene ke seserra 21ine bi opsîyonêkê bînî nêna destfînayene.

ŞERÊKO BIRÛMET Ê AZADIYE

Şerê cuye û mergî yê serê karakterê min o ke no 40 serrî yo dewam keno ameyo verê merheleya peyêne. No proseso ke hêzanê neteweyî û mîyanneteweyîyan pozîsyonê xo bewlî kerdo, seba ke, qencîya yewîya bihêze ya demokratîke ya dewlete de bica bêro, heme cimat, sîyaset û dewlete ganî serê aşitî û demokrasîyêka temame de qerar bidê. Her çend tercîhê mi zî aşitî û demorkasî bo, eke hêzê şerî bi israr serê mi de bêrê û rijnayîşî bidomnê, eşkera yo ke peynîya nê karî do şerêko birûmet ê azadîye bo.

Do dewam bikero…