Seke zanîyeno muzîkê kurdî her hetî ra standartanê dinya de wayîrê cayê girîngî yo. Kurdê ke bi kulturê fekkîyî nasnameyê xo ardo heta ewro, opera ra heta rapî pêro formanê muzîkî ceribnenê. Kurdî siwarê kamcayî bibî înan tede muzîkê xo zî berd; netîce de muzîkê kurdkî Amerîka de 'vîral' bi, Îspanya de tesîrê kinc û kulturê pakîye yê şarî kerd, Îngilîstanî de qesra Elizabethe de wanîya ûsn.

Hunermendê kurdî pêro dîyalektîkanê kurdkî de bi hawayêkê profesyonelî hunerê xo anê ca. La ma vînenê ke her hunermend/e albumê xo de eke 10 deyîran vajo/a 9ê înan cara deyîrê verênî yê. Hunermendê kurdî deyîranê verênan cover kenê, muzîkê ci yê bingeyî vurnenê; mîsal deyîra şenike bi melodîyanê rockî wanenê û seke karê neweyî kenê vejenê ma verî. Mavajîmê Vakurî ra heta Başûrî, Rojawanî ra heta Rojhelatê Kurdîstanî û uca ra zî heta Diasporayî hema hema pêro hunermendanê kurdan deyîra 'Koyê Dêrsim Zaf Berz o' wenda. Yewê înan bi formê rockî, yewa bîne bi formê opera wendo.

Goreyê felsefekaran huner beno ke xo teqlîd bikero la xo tekrar nêkeno. Eke ma na qayde biewnê muzîkê kurdkî ma eşkenê vajê se? Muzîkê kurdkî xo teqlîd keno yan tekrar keno? Hunermendê kurdî çira deyîranê neweyan nênusenê, kilaman nêvirazenê la tim coveran ser o vindenê? A meseleya bîne zî gelo no kerdişê înan etîk o, raşt o? Wexto ke ma vanê 'muzîkê kurdkî' qastê ma têna 'çekuyê kurdkî' yê? Gelo Mihemed Şêxoyî waştêne deyîra 'Ay lê Gulê' bi tenbûrî nê bi elektrogitar bêra vatiş?

Her netewe wayîrê ensturmananê xo yê taybetan o û her netewe wayîrê formêkê muzîkî yo. Muzîkê kurdkî seba ke têna tede qiseyê (çekuyê) kurdkî estê muzîkê kurdkî nîyo. Muzîkê kurdkî de ensturmanê taybetî yê se bîlur, tembûr, neqra, saz ûsn estê. Eke ma bingeyê muzîkî (melodî) yê deyîra bi serran bivurnê û 'qurbanê kulturê populerî' bikerê ma hînî eşkenê tira vajê 'muzîkê kurdkî'?

Na mesele de mezgê komelî zî têmîyan bîyo. Heta nika ma vajîmê tay deyîrê zerrzîzî yê sey 'Bîngol Şewtî' bi formê govendî ameyêne wendiş. Ma benê şahîdê ci ke komel û hunermendî hînî vera naye tewirêk gênê. La na zî nakokîyêka bîn a. Nê tay deyîrê ke vurîyayê formê govendî zî bîyî kulturê populerê ê çaxî. Nika heman çi deyîranê bînan rê zî yeno kerdiş. La herinda ke hunermendî deyîranê bînan biafernê û xo rexne bikerê, ancî verê xo danê deyîranê verênan.

Heta key mesele do wina dewam bikera eşkera nîyo. La gereka hunermendê kurdî afernayoxîye ser o vinderê û deyîranê verênan na qayde binî ra xerc mekerê. Bêguman teqlîd berheman aver beno, tede kede zî heq zî neheqîye zî asenê. La tekrar apey beno. Çunke aîdê verênî yo.