Mexmûr: Rixmê her çîyî xoverdayîş-1

Hemwelatîyê Vakurê Kurdîstanî yê ke bîyê multecîyê Mexmûrî, rixmê şert û mercanê giranan ê multecîtîye, hêriş, gef, kiştiş, ablûqa û ambargoyî zî pê israr rayîrê azadîye de şîyî û înan xo ver da.

309 rojan ra nata Kampa Multecîyan a Şehîd Rûstem Cûdîyî ya Mexmûrî ser o ambargo û ablûqa estê. Nê multecîyî yê Vakurê Kurdîstanîyê ke herêma Botanî ra bîyê, tim bîyî hedefê hêrişan. Nê şarî 25 serrî verê cû vera şert û mercanê xiraban sere wedarit, xo ver da.

Dewleta tirke tim hêrişê kurdan kerd. Bi taybetî serranê 90an de vera herêma Botan û Behdînanî dest pê plananê gemarinan kerd. Nê hêrişan de bi seyan dewî ameyî vêşnayene û vengkerdene. şarê Mexmûrî zî netîceya nê sîyasetîyî de neçare mend ke warê xo biterikno.

Pêlo pîl ê koçberîye serra 1994î de qewimîya û beşêkê dewijan qezaya Zaxoyî ya Dûholî de ca bi, beşêk zî Şeraniş û Bihêrî yê Heftanînî de ca bi. Hemwelatîyî nêzdîyê 2 mengan nê cayan de mendî.

Serra 1995î de nê multecîyî herêma Etrûşî de ameyî cakerdene, beşêk zî Geliyê Qiyametê de ame cakerdene. Serra 1995î de PDKyî kampan ser o ambargo kerd û nêverda ke hewcedarîyê cuye zî derbazê kampan bibê û şîyayîş û ameyîşê înan zî qedex kerdî. Heman serre de hêzanê PDKyî pê waştiş û paştdayîşê dewleta tirke hêrişê her di kampan kerd.

Serra 1997î de multecîyî pê plananê dewleta tirke û hemkarîya PDKyî herêma Nînova de ca bîyî. Dima ke hêrişî bîyî giran multecîyî derbazê Kampa Nehdaran bîyî. Di mengan ra dima zî reyna rîyê hêrişan ra multecîyan tîya ra koç kerd û serra 1998î de Mexmûr de ca bîyî.

Hêriş, gef, ambargo û ablûqa qet nêqedîyayî

Nê prosesê multecîtîye de artêşa tirke ya îşxalkere hemkarîya PDKyî de tim hêrişê multecîyan kerd, înan rê gef wend, îşkence kerd û ê qetil kerdî. Tewr zaf zî Kampa Etrûşî maruzê nê keridşan bîye. 3 mengan şarî ser o ambargo ama kerdene.

Mamosta Kendal Karayî îfade kerd ke hêrişê tewr giranêrî serra 1994î de ameyî kerdene. Karanî ard ziwan ke hêrişê 12ê nîsana 1994î ra dima koçberîya Herêma Botanî dest pêkerde, herêma Cûdî û Gabarî de menga nîsane ra heta menga gulane pêro dewî ameyî vengkerdene.

Seba heqanê xo şarî dest pê grevî kerd

Mamosta Karayî eşkera kerd ke destpêk de herêma Zaxoyî ya Bihêrî de nêzdîyê 12 hezar kesî ca bibî. Karayî bale ante grevê vêşanîye yê multecîyan û vat: ''Komêka 50-60 kesan nêzdîyê dezgehê Neteweyan ê Yewbîyayeyan de seba heqanê xo yê multecîtîye dest pê grevê vêşanîye kerd. Grevî 29 rojan dewam kerd û pê serkewtişî qedîya.''

Karayî pare kerd ke dewleta tirke no qebul nêkerd û kampe ser o bombayî varnayî. Hêrişî ra dima nêmeşewe multecîyî Bêrsîv de ca bîyî. Karayî vat ke teşrîna peyêne ya 1994î de kampe ser di beşan ameye awankerdene û bi nê hawayî ame waştene ke şar parçe bibo.

Ambargo ama caardene û hêriş ame kerdene

Mamosta Karayî vist vîrî je hêrişî tim çetin bîyî û operasyonanê dewleta tirke yê 1995î de şar neçare mend ke bibo multecîyê Başûrî. Mamosta Karayî ard ziwan ke hêrişanê dewleta tirke û hemkarîya PDKyî ya vera PKKyî seba penaberan destpêkê sahaya newîye bi û vat: ''Dormeyê kampe hetê PDKyî ra amebi girewtene. Destpêk de dayêne heywanan ro û dima şiwanê kampe qetil kerdî. Ambargoyê 3 mengan dest pêkerd. Ma vera ney rayraşîyayîşêk kerd û rayraşîyayîş de cinîyêke ameye kiştene û 6 cinîyî zî birîndar bîyî.

Pê xoverdayîş serkewtiş

Karayî bale ante ser ke vera hêriş û tedayan her di kampan zî dest pê grevê vêşanîye kerd û na çalakîye qasê 15 rojan dewam kerd. Karayî îfade kerd ke netîceya çalakîye de Neteweyanê Yewbîyayeyan reyde pêvînayîşêk ame kerdene û vat: ''Reya verêne o çax înan erzaq da multecîyan û her di kampî bîyî yew.''