Girê Şêra qezaya Stewrê ya Mêrdînî ra qasê 30 kîlometreyan dûr a û mabênê dewanê Berman, Kinifir û bajarekê Ewêna de ya. Goreyê vatişan tîya de verî şêrî ciwîyayêne coka nameyê ci Girê Şêra yo.

Girê Şêra û Stewrê 1980an de seba gerîlayanê Artêşa Xelisnayîşê Şarî ya Kurdîstanî (ARGK) cayêko stratejîk bîyî. O çax gerîlayî Koyê Mazî ra heta Dêrik, Kerboran, Cizîre û Nisêbîn de ameyêne û şîyêne. Gerîlayan ê serran de bi taybetî 1988 de gerîlatîya şaristan û koyan ceribnayêne. Gerîlayî hem tewrê çalakîyan bîyêne hem zî seba şîyarkerdişê şarî dew û qezayan ra gêrayêne.

Peynîya 1989î de fermandarê gerîlayan Suleyman Aslan (Sari Huseyîn) Eyaletê Mêrdînî de mesuldarê rêxistinîya şaristanan bi. Gerîlayanê ey sibata 1990î ra dima hem çalakîyê bêmabênî kerdêne hem zî 'Komîteyê Serewedaritişî' îdare kerdêne. 28ê sibata 1990î de Cizîre de bi morê Sari Huseyînî şarî rê vilawekî ameybî vilakerdene ke tede wina nusîyayêne: ''Şarê Kurdîstanî dewleta tirke ya faşîst do bidejno.''

13ê gerîlayê Sari Huseyînî

Newroze ra verî Girê Şêra de yewînê gerîlayan ê fermandaranê abdullah Avci (Salah), Abdulkerîm Temel (Zinar) û Suleyman Aslanî (Sari Huseyîn) hetê leşkeran ra gêrîyaye mîyanê çemberêkî. Artêşa tirke pê helîkopteran leşker û tîmê taybetî erşawitî herême. Gerîlayî wexto ke pê leşkeran hêsîyayî nêeşkê bileqê, bêhal kewtbî. Çunke milîso ke gerîlayî îxbar kerdbi û 6 mengan ra dima hetê ARGKyî ra amebi înfazkerdene dermanê hewnî eştbî mîyanê werdê gerîlayan. Gerîlayê ke nêeşkayêne şer bikerê 14ê adara 1990î de hewn de yew bi yew ameyî qetilkerdene.

Cenazayî Mêrdîn de yê

3 fermandaran ra ber gerîlayî Abdulkadîr Alptûg (Bedran), Zekî Dogan (Îsa), Mahsûm Tepe (Haşim), Diyan Oso (Îbrahîm), Kamûran Dundar (Zana), Omer Kavak (Necdet), Cesûr Şahîn (Dogan), Hidir Yalçin (Şervan), Galîp û gerîlayêko bîno ke nameyê ci nêzanîyeno seke pîya şehîd bîyî cenazayê înan zî pîya wedarîyayî morgê nêweşxaneyê Mêrdînî. Reya verêne cenazayî ameybî berdene bi şaristanî. Verî cenazayî ya Gelîya Qeseban a Sêrtî de yan zî cayêkê nimiteyî de erzîyayêne.

2 şaristanan de dikanî anêbîyî

Şehadetê 13 gerîlayan ra verî Girê Şêra de nêdayîşê cenazayanê gerîlayan, parçekerdişê cenazayanê înan (4ê kanûna 1989î de Ava Mezin) Nisêbîn û Cizîre de zemînê tofanêkî amade kerdbi. 14ê adara 1990î de wird şaristanan de zî dikanî qefilîyayî. Selahîyetdaranê dewleta tirke heman roje soz da keyeyan ke cenazayan bida. Nîyetê înan meşxulkerdişê şarî bi.

Kamûran Dundar (Zana)

Wext vîyartêne, alozîye qewimîyayêne û Mêrdînî ra derbazê pêro herême bîyêne. Xora 13 şehîdan ra 5 tenî nisêbînij bîyî û nînan ra yew zî lajê Endamê Meclîsê Şaredarîya Nisêbînî Yusuf Dundarî Kamûran Dundar bi. Kamûran 1988 de tewrê PKKyî bi û şibi Akademîya Mahsum Korkmazî.

Dadîya ci Fehîme wina qala Kamûranî kerdêne: ''Ma kewtî peyê Kamûranî, wextêkî ra dima ma musayî ke şîyo hetê Serek apoyî. Mi mêrdeyê xo rê vat ez Serekî rê mektubêke binusa û vaja '5 domanê mi estê yew lajê mi esto, ey açarnê.' Mi mektube resnaye Serekî. Dima ma musayî ke Serekî mektube perwerde de wende û Kamûranî ra persa ke ey bierşawê keye yan nê. La Kamûranî Serekî rê vato 'Dadîya mi raşt nêvana, yew birayê mi zî Îzmîr de yo.' Axir mektube ser nêkewte. Wexto ke o şehîd bibi ez Îzmîr de bîya. Dima ez pê otobuse ameya Nisêbîn. Zerrîya dadîyan hîs kena. Ciwanêkê kurdî otobuse de verê mi de rojname wendêne. Mi tira vat 'lajê mi tede çi xebere esta hela biwane.' Ey vat gerîlayêkê bi nameyê Kamûran Dundar kişîyayo û Nisêbîn de alozîye qewimîyaya. Fekê mi ra çîyêk nêvejîya. Ez wina resaya Nisêbîn.''

Pawitişê cenazayan

Dezayê Kamûranî Halîl Dundarî zî wina behsê ê rojan kerd: ''Wext vîyartbî la cenazayî nêdîyayî ma. O çax şan Wekîlê Mêrdînî ahmet Turko ke sey apê mi Yusuf SHPyî ra amebi îxraçkerdene kewt dewre. Pê şerto ke cenazayî serê sibayî pê bêvengîye bêrê definkerdene soz dîya. La reyna cenazayî nêdîyayî. 15ê adare de 05.00 de wexto ke ez û apê mi ma zereyê wesayîtî de kewtêne ra tîmanê taybetan da pencera ro û vat: 'Bêrê cenazayanê xo bigêrê.' Ma klube ra merdimanê şehîdan rê telefon kerd û xebere daye.''

Terorê dewlete û serewedaritiş

Girseyê qijî saete 07.00 de goristanê Nisêbînî de Kamûran defin kerd û dima ke girse goristanî ra vejîya hûmara înan bîye hezar kesî. Girseyî waştêne keyeyê Dundarî ra serweşîye biwazo la provakasyon û hêrişkarîya dewleta tirke dewam kerdî. Saete 10.00 de hûmara merdiman bîye 10 hezar kesî. Hêzanê dewlete girse dayêne guleyan ver. Ciwanê bi nameyê Şemsettîn Çîftçîyo 19 serre pê guleyan kişîya. Ney ra dima sebir nêmend. Şarî pê çû û kerrayan dest pê xoverdayîşî kerd û leşker û polîsan xo ant qereqolan. Nêmroje ra dima tîmê taybetî Sêrt û Mêrdînî ra ameyî û înan dest pê terorî kerdêne.

Mîyanê şarî de ters çin bi

15ê adara 1990î de Nisêbîn de bi desan kesî birîndar bîyî, bi seyan kesî ameybî destbendkerene. Anqara verê rewşe de mat mendbi. Kurdîstan de hîkayeya serewedaritişê Newroze nusîyayêne. 13 gerîlayan xora serewedaritişê Newroze rêxistin kerdêne. 13 gerîlayan tersê şarî çin kerd.

Hewteyo krîtîk

Panaromaya nê hewteyê krîtîko ke 'ruhê 1990î' Kurdîstanî ra pêl bi pêk vila kerd wina bîye:

16ê Adare: Qamişlo, Cizîre, Silopî, Hezex, Mîdyat û qezayanê bînan de bi des hezaran kurdî vejîyayî kuçeyan. Zanîngehanê Firat, Çukurova, Înonu û Dîcle de çalakîyê yadkerdişê Helebçe vurîyayî nawnayîşanê paştdayîşê Nisêbînî.

17ê Adare: Nisêbîn de çalakîya qefilnayîşê dikanan dewam kerde, Merasîmê cenazaya Şemsettîn Çîftçîyî ame astengkerdene. Hêzanê dewlete tersê serewedaritişî ra mîyankî ra cenaza defin kerde.

18ê Adare: Rixmê xîretanê dewlete çalakîya qefilnayîşê dikanan dewam kerde.Tepişteyanê dewaya PKKyî seba paştdayîşê Nisêbînî dest pê grevê vêşanîye kerd.

19ê Adare: Esnafanê Cizîre zî dikanê xo qefilnayî. Şarê Cizîrî vejîya kuöeyan û paştî daye Nisêbîn.

20ê Adare. Şayîyê Newroze yê Cizîre vurîyayî serewedaritişî. 10 hezar roniştoxî vejîyayî kuçeyan. Hêzanê dewlete girse da guleyan ver û Salîh Elçîoglû, Mehmet Yilmaz, Yûsûf Şahîn, Emîn Gun û domanê bi nameyê Abîdîn Tûncerî qetil kerdî. Dayîreyê dewlete ameyî vêşnayene. Serewedaritiş derbazê Silopî û Hezexî bi.

21ê Adare: Rixmê qedexeyê tebervejîyayîşî Cizîre de serewedaritiş dewam kerd. Îstanbul, Anqara, Ege, Eskîşehîr, Çukurova, Amed, Erzirom û şaristananê bînan de zanîngehan de wendekaran reya verêne bi girseyan Newroze fîraz kerde. Heman roje seba ke terorê dewlete protesto bikera wendekaran Fakulteyê Tipî yê Zanîngehê Dîcle Zekîye Alkan Amed de Berê Mêrdînî de bedenê xo da adirî ver.

22ê Adare: Xeylêk şaristananê Vakurê Kurdîstanî de reya verêne bi hawayêkê komkî dikanî ameyî qefilnayene, wendekaran çalakîyê boykotî kerdî û şarî zî qirkerdişî vera şermezar kerdî.

Tewirê medyaya tirkan

Nê serewedaritişî Anqara şok kerdbi. Serekwezîrê ê çaxî û hukmatê ci bêçare bibî. Rojnameyê Gunaydinî 24ê adara 1990î de pê manşetê 'Gelo Tirkîya rayraşîyayîşê winasênî zî bidîyêne?' spotê xebera xo de wina nuştbi: ''Vizêr neteweya ma qehirîyaye. Tarîxê komare de reya verêne qezayêka ma de bi hezaran hemwelatîyî sloganê 'cîyakerîye' qîrayî. ''

Eqsê medyaya tirkan medyaya dinya pê nê serrnameyan serewedaritiş pê hesna:

* Serewedaritişê kurdan dest pêkerd (TAZ, 22.03.1990)

* Kurdîstan de serewedaritiş (Frankfurter Rundschau 22.03.1990)

*Tirkîya de nerehetîya kurdan bena pîlêr (The Independent, 22.03.1990)

* Kurdîstanê Tirkîya de Serewedaritiş (Folket i Bild, 22.03.1990)

* Kurdîstanê wehşî de serewedaritişo gonîn (Kölner Stadt Anzeiger, 19.04.1990)

* Serewedaritişo gonîn (Le Monde, 06.04.1990)