Dengbêj Selahattîn Ûçûrûmî vat ke kulturê dengbêjî tena qehremanîya tarîxî ya Kurdistanî nêresnayo heta bi ewro, heman wextî de hemverê qirkerdiş, asîmîlasyon û çinkerdişê kulturê Kurdî zî yew wareyê vîr, heş û pawitişê ercan afernayo.
Xeylî neteweyê Rojakewtena Mîyanêne hetê kultur, ziwan û muzîkê şarî ra wayîrê zengînîyêka bêhempa yê. Nê neteweyan ra yew zî bêguman Kurd ê. Kurdê ken a coxrafya ser o bi hezaran serran o estê, tu hêriş û polîtîkayê qirkerdişî nêmendî ke înan ser o nêameyî bicaardene.
Rîyê polîtîkayanê asîmîlasyonî yê dewleta Tirkî ra xeylî berhemê kulturî yê Kurdî ameyî talankerdene. Beno ke dengbêjê sey Şakiro, Zahiro, Karapêtê Xaço, Meyremxan, Eyşe Şan ûsn. bêrê naskerdene, la xeylî dengbêjê sey Mistefayê Kor, Seyîdxanê Kal, Mistefayê Xeloyê Heyran û Resoyê Ûsiv zaf tay yenê naskerdene. Ma derheqê muhîmîya dengbêjîye de dengbêj Selahattîn Ûçûrûmî (64) dir qisey kerd.
Domanîye de Dest bi Dengbêjîye Kerd
Ûçûrûmî ard ziwan ke ê emrê xo yê domanîye de dest bi dengbêjîye kerdo û wina qalê hîkayeya dengbêjîye kerd: „Ez serra 1952 de dewa Bayîk a pabesteya Farqînî de amîya dinya. Kalikê mi eslê xo Îdir ra yo û bi serewedartişê Agirî koçê Mûşî kerdê û dima ra ma dewa Farqînî de bica bîyê. Ez emrê xo yê qijkekî de Apê Resûlî ra dengbêjîye mûsaya. Ez hewna 12 serre bîya ke degnbêjê dewe ameyêne pêser û şewbêrke viraştêne. Temamê dewijan dorê dengbêjan de ameyêne pêser. Vengê Apê Resûlî a game mi ser o tesîr kerd û mi dest bi dengbêjîye kerd. Dengbêjî serê eşqî û heskerdişê kesî de ya. Eke merdimî xorînîya zerrîya xo ra hîs bikerê eşkenê dengbêjîye bikerê û nê hunerî de rol bigêrê.”
‚Dengbêjî Neynika Kulturê Kurdî ya‘
Ûçûrûmî kultur û hunerê Kurdan de rolê dengbêjîye ercna û da zanayene ke dengbêjî neynika kulturê Kurdan a û wina dewam kerd: „Gama ke ma deyîr û kilamanê dengbêjîye vanê xeylî hîsdar benê. Her şar bi kulturê xo esto. Bi kulturê xo eşkeno xo bîyaro ziwan. Şarêk bê kulturî nêbeno. Dengbêjî seba Kurdan sey arşîvêka hunerî ya bi serran a ke serê nê erdî de esta. Ûçûrûmî waşt azê neweyî dengbêjîye ser o vinderê û kulturê dengbêjîye bipawê.
‚Dengbêjîye Bidomnê‘
Ûçûrûmî bale ante serê dereceya muzîkê Kurdî û peynîya qiseykerdişê xo de nê vatî: „Dereceya muzîkê Kurdî goreyê wextanê verî xeylî kewta, çunke verî merdiman dej, cuye û destanî bi dengbêjîye îfade kerdêne. La ma ewro ewnênê cimatê xo ra û vînenê ke xoşibênayîş virazîyo. No beno sebeb ke kulturê ma bêro kiştene. Ez veng dana heme dengbêjan ke nê kulturî rê wayîr vejîyê û ciwanan rê bimûsnî. Dengbêjî tarîx o, kultur o û estbîyayîş o. Estbîyayîşê xo rê wayîr vejîyê.“
