Hemserekê Konseya Rayberdişî ya KCKyî Cemîl Bayik cewab da persanê keyepelê Responsible Statecraftî. Roportajê Bayikî ra beşêk wina yo:

Tay kesî wina fikirîyenê ke estbîyayîşê şima Rojawan de beno mesele û tay lîderê sey Mazlûm Ebdî û Îlhame Ehmed PKKyî reyde têgêrenê. Têkilîya şima ya bi Rojawanî senîn a?

Rojawanî xeylêk bedelî dayî, DAÎŞ çin kerd, 12 hezar şehîdî dayî û Rojawanî nê netîceyî pê fikrê neteweya demokratîke û karakterê xo yê azadîwaştoxî kerd. No tewir û hîşmendîya demokratîke yê Rojawanî netîceyê fikranê Rayber Apoyî yê. Fikranê Rayber Apoyî Rojawanî rê tesîr kerd. Çira ê merdimî nê tesîrî sey barêke vînenê? Tesîrê Rayber Apoyî verê Rojawanî akerd. Gerîlayanê ma seba Rojawanî vera DAÎŞî şer kerd. Na zî mesele nîya. Herinda ke PKKyî rê sipas bikerê nê merdimî PKK sey mesele vînenê. Mazlûm Ebdî û Îlhame Ehmed bi serran mîyanê PKKyî de mendî, îdarekarîye kerde. Pêro dinya na raştîye zanena. Krîzê Sûrîye ra dima seba azadkerdişê erdê xo ê derbazê Rojawanî bîyî. Xora PKKyî tesîrê fikranê înan kerdo. Înan mîyanê PKKyî de xo aver berd, tecrubeyî qezenç kerdî. La yew têkilîya înan a roganîke ya bi PKKyî çin a. Ê biranê xo bi sereyê xo danê. Şorişê Rojawanî ra verî bi hezaran rojawanijan mîyanê HPG û YJA-Starî de ca girewt û şerê vera dewleta tirke de şehîd bîyî. Rojawan zî parçeyêkê Kurdîstanî yo. PKK tesîrê 4 parçeyanê Kurdîstanî keno. Mabênê ma û Rojawanî de têkilîyêka hîsîyatî esta. La ma dest nêdanê polîtîka û îdareyê înan. Paştdayîş û rexneyê ma yê seba Rojawanî heqê ma yê xozayî yê.

Şima seba xoîdarekerdişê herêmî veng danê la heman wextî de otorîteya PKKyî destê tay merdiman ê kokiman de ya û nê merdimî herêmanê dûran kontrol kenê. Na yew nakokîye nîya?

Xeta ma ya polîtîk a ke meseleya kurdan pê demokratîkbîyayîşê welatan çareser bena û nê esasî ser o ma wazenê mîyanê sînoran ê sîyasîyan de şar xo îdare bikero. Ma wazenê sîstemo komelkî zî wa bo konfederalo demokratîk. Îdareyêko sîyasî yo ke paştî dano nê sîstemê komelkî otorîter nêbeno. Sîstemê ma yo sîyasî esas keno ke pêro warî bibê wayîrê înîsîyatîfî, biranê xo bi sereyê xo bigêrê. Hêzê ma yê leşkerî zî nê esasî ser o xo rêxistin kenê û xoser ê. Têgêrayîşo hîra yê sey ma nêeşkeno merkezî ra bêro îdarekerdene. Coka vateyê 'destê tay kokiman de yo' raşt nîyo. Îdareyê ma de bi taybetî cinîyî ciwan û pîlî zî estê. PKK pêro biranê xo kombîyayîşan de dano û xeylêk beşî tewrê nê kombîyayîşan benê. Îdare têna nê biran ano ca.

Rêxistina şima koyan de tescrîdkerde ya û destê şima de çekanê rûsan ê kahanan ra ber çeke çin a. Destê Tirkîya de teyarayê hewayî yê bêmerdiman estê. Şima do senî Tirkîya bin bikerê? Nika stratejîya şima hemleyê leşkerî yê yan zî cigêrayîşê haştîye yo?

Ma koyan de tecrîdkerde nîyê. Ma 40 serrî yo nê koyan de şerê gerîlayan kenê. La ma têna koyan de nê warê komelkî de zî têkoşîn kenê. 4 parçeyanê Kurdîstanî de xeylêk terefgîrê ma estê. Ma koyan de teng nêmendî yanî. Tirkîya çekanê NATO, Amerîka û Ewropa û paştdayîşê îann gêna. La ma pê şerê gerîlayan çend reyî dewleta tirke arde asta çinbîyayîşî. Dewleta tirke pêro îmkanê xo seba nê çekan xebitnayî ke vera gerîlayan şer bikera. Xora nê çekan ge ge ma kerdî teng. La ma nika têkoşînêk û rêxistinîyêka gerîlayan awan kenê ke nê çekan bêtesîr bikerê. Ma vera çekanê Tirkîya konseptanê xo yê şerî awan kenê. Xora ma netîceya nê konseptî de 10ê sibate de Garê de dewleta tirke bin kerde.

Bêguman ma terefgîrê haştîye yê. Ma seba çareserîya demokratîke zaf xîret kerd la dewleta tirke no qebul nêkerd. Aye waşt ke ma kurdayetîya xo ra fek vera bidê. Heta ke AKP û MHP îqtîdar de bimanê çareserîya demokratîje ya haştîyane mumkîn nîya. Eke ni îqtîdar birijo o çax verê çareserîye û haştîye abeno.

Şima Iraq (Garê) de esîrê tirkî yê şerî kiştî? Şima verî no înkae kerd. Ganî dinya senî biewna hîkayeya şima rê?

40 serran ra nata eşkera yo ke ma senî nêzdîyê esîran benê. Esîranê ke ma vera dabî derheqê ma de qet yew vateyo xirab nêvat û vateyê weşî ardî ziwan. Dewleta tirke Garê de pê 50 teyarayan 4 rojî kampa esîran bêmabên daye bombayan ver. Esîr û gerîlayê kampe netîceya nê bombardumanan de merdî. Gerîlayê ke esîrî pawitêne înan ser o rêçê guleyan çinbi. Eşkera yo gerîlayî pê çeka kîmyewî kişîyayî. No zî îsbat keno ke dewleta tirke çekanê kîmyewîyan xebitnena. Nê esîrî heta ê operasyonî weş û war bîyî. Ê bombardumanî mesuldaranê mergê esîran eşkera kenê. Fermandarîya gerîlayan zî venga pêro dezgehan da ke wa bêrê cigêrayîş bikerê.

Amerîka şima sey rêxistina terorî pênase kena. Goreyê cenabê to Amerîka ganî şima lîsteya terorî ra veja? Îdeolojîya şima raşta zî dewrê Şerê Korfezî ra nata vurîyaya yan nê?

Amerîka sebebanê sîyasîyan ra têkilîya xo ya bi Tirkîya ra PKK girewt lîsteya terorî. Rêxistina ma vera Amerîka qet yew çalakîyêke nêkerde. Amerîka vera rêxistina ma sûc kerd, Rayberê ma vist binê esaretî. Amerîka nêeşkena derheqê ma de biran bida. Amerîka ma zî girewtî lîsteya 'cigêrayeyan.' Na nêheqî û bêhûrmetî ya. Têgêrayîşê ma serranê a1990an ra nata bi hawayêkê pîlî vurîya. Ma ser o tesîrê Şerê Korfezî nêmed. La Amerîka hema zî pê nê tesîra têgêrena. Ma çarçewa modernîteya demokratîje de sosyalîzmê demokratîkî pawenê. Ma de hîşmendîya 'rijnayîşê dewlete' çin a. Ma demokrasî û sosyalîzm yewbînan ra cîya nêkenê. Ma demokrasîya radîkale pawenê.

Ma 90an ra nata demokrasîya komelkî pawenê û esasê ney zî azadîya cinîyan, ekolojî yê. Ma nê babetan de rayberîya dinya kenê. Amerîka û Ewropa zî zanenê ke îdeolojîya ma zaf vurîyaya. La ê semedo ke hîşmendîya ma ya demokrasîya radîkale ra tersenê na raştîye îtîraf nêkenê.

Bidenî wextêkî verî Husîyî lîsteya terorî ra vete. Tay selahîyetdarê Washingtonî zî wina fikirîyenê ke seba ke vera terorîzmê îslamîstî ganî şima reyde têkilîya bêra ronayene. Goreyê cenabê to Biden şima zî do lîste ra vejo yan nê?

Vera DAÎŞî şero twr pîl hetê ma ra ame kerdene. Ma nê şerî de milîtanê xo yê tewr ercîyayeyî vînî kerdî. Reqa sayê gerîlayan de ameye azadkerdene. Dewleta tiirke paştî daye DAÎŞî û çewî tira fek xo anêkerd la ma lîsteya terorî de yê! Wijdanê şarê Amerîka ney qebul nêkero. Eke Biden wazeno edîl bibo ganî ma lîsteya terorî ra vejo.

Şima serranê peyênan de qet Amerîka reyde têkilîyêke viraşte? Eke şima viraşta na têkilîye pê mabênçîtîya Rojawan û Şingalî bîye yan raşta raşt bîye?

Ge ge Rojawan û Şingalî ser o tay mesajî ameyêne ma. Ma zî bi nê hawayî tay mesajî erşawitî. Mabênê ma û Amerîka de tay mektubî zî erşawîyayî. Tay beşanê ma beşanê Amerîka reyde pêvînayîşî kerdî la nê pêvînayîşî asta pîle de nêbîyî. Ma seba azadîya şarê xo her kesî reyde her dewlete reyde pêvînayîşan kenê, têkilîyan nanê ro.

Ewropa wextêkê nêzdî de reyna Rojhelatê Mîyanênî de rolêkê aktîfî kay kena. Şima seba dewaya xo wazenê xîretanê Ewropa bivînê? Têkilîya şima ya bi Ewropa senîn a?

Eke çareserîya meseleya kurdan de Ewropa xîret bikera ma tira nerehet nêbenê. Xora mesleeya kurdan wextê Şerê Dinya yê 1. de hetê Îngilîstan û Fransa ra ameye afernayene. Ewropa de bi hawayêkê girîngî nufusê kurdan esto. Coka mabênê ma û welatanê Ewropa de têkilîyêke esta. La têkilîya Ewropa ya bi Tirkîya û endamîyê înan ê NATOyî têkilîya ma kenê qels. Ewropa paştî dana polîtîkaya qirkerdişî ya dewleta tirke. Coka bena hemkarê sûcanê Tirkîya.

Goreyê şima Kazimî semedo ke karanê zereyî yê Iraqî benê Tirkîya û Îran bigêro vera xo? No seba partîya şima yeno çi mana? Têkilîya şima ya bi Bexdadî senîn a?

Kazimî nêeşkeno verê Tirkîya vejîyo. Hêzê ci yo winasên çin o. Ganî Iraq îdeolojîya 'neteweya demokratîke' xo rê esas bigêro. Eke Iraq demokratîk bibo çew nêeşkeno karanê ci yê zereyî rê mudaxele bikero. Ma dûştê mudaxeleyê winasênî yê. Hêzê ma Herêmanê Pawitişî yê Medya de sînorê Iraqî de yê. Tirkîya pê hemkarîya PDKyî hêrişê nê herêman kena. Iraq zî qelsîya xo ra semed vera nê hêrişan bêveng o. Wextê şerê vera DAÎŞî de Serekwezîrê Iraqî Haydar Abadîyî KCKyî rê sipas kerd û vatbi 'KCK hemwelatîyanê ma paweno.' Serekê PDKyî Mesûd Barzanîyî zî gerîlayan rê sipas kerd la dima hêrişê Tirkîya kerdî meşrû û tesdîq kerdî.

Mabênê ma û Bexdadî de têkilîyêka xurte çin a. Ge ge tay beşê ma yewbînan dir pêvînayîşan kenê. 9ê teşrîna verêne de PDK û Iraqî bêdestûrê êzidîyan peymanêke kerde. Ma na peymane rexne kerde. Çunke PDK û Iraqî Şingal DAÎŞî rê teslîm kerdbi û bêxebera şingalijan peymanêke kerde. No têgêrayîş wijdanî, exlaqî û heqdar nîyo. Xora na peymane nêameye caardene. Amerîkaya ke vatêne Iraq, Tirkîya û PDK meseleya Şingalî çareser bikerê dî ke na peymane de heqê êzidîyan nêpawîyenê. Amerîka zî dî ke ganî xîretanê çareserîye de êzidîyî bi hawayêkê aktîfî ca bigêrê.