Sey şaristananê bînan ê Vakurê Kurdîstanî Dêrsim de zî dewleta tirke serranê 90an de xeylêk dewî vêşnayî û dewijî pêro zorî dayî koçkerdene. Goreyê raporêkê 1997î yê Walîtîya Rewşa Îstîsnayîye Dêrsim de 1994 de 183 dewî, 823 dewekî û 8 hezar û 439 keyeyî ameyî vengkerdene, 41 hezar û 939 kesî dîyayî koçkerdene.

Gulîstane Buyuktaşa ke nika 83 serre ya 1994 de neçare menda ke dewa xo Pax Hawigî ra koçê merkezê Dêrsimî bikera.

Dayîke Gulîstane qala zehmetîya ê serran PÎRHA rê kerde û vat: ''Ma nêeşkayî 25 serrî abigêrê dewa xo la dima ma hêdî hêdî dewe de ca da xo. Ma xo rê keyeyêk viraşt. Ma merkezê Dêrsimî de pûç bibîy. Wextê qedexeyê dekewtişê dewe de ma ameyêne awe dayêne leyanê xo û reyna agêrayêne merkezî.

Dima ke dewijan dest pê agêrayîşî kerd ma zî agêrayî. Ma çira keda xo ya bi serran werte de war verdê? Pê holî û sebrî her çi beno hol.''