Serra 2011î de ke Surîye de şerê xomîyanî dest pêkerd, DYA dest bi paştgîrîya komanê sunîyan ê radîkalananê nerman kerd. Çîyo ke waşt nêeşkaya ke bi nê koman bîfîyo xo dest coka serra 2014î de şerê Kobane de kurdan de têkilîye naye ro û Surîye de bîye wayîrê bandure. Labelê paştgîrîya xo ya komanê ke bi nameyê ‘muxalefetê Surîye” tevgerayêne bi toşeyanê cîyayan dewam kerde. DYA nika xo amede kena ke nê koman ser o kayekê neweyî amede bikera.

DAÎŞ ke hetê Qewetanê Surîye ya Demokratîke (QSD) yê ke bereyîya ci YPG û YPJ kena ra ame tedeberdene û Vakur û Rojhelatê Surîye bî haşt, DYA desinde derfetê îşxalê Vakur û Rojhelatê Surîye pêşkêşê komanê derdorê Tirkîya kerd ke cîhadîstanê radîkal ê DAÎŞ û El Nusra ra ênê were.

Erdê Kurdano ke Pêşkêşê Cergan Beno

Persa 'Gelo DYA wazena herême de se bikera’ tim êna persayene. Labelê êno zanayene ke DYA çirey têkilîya xo nê koman reyde qut nêkerda û tim paştgîrîya nê koman kerda. Bi nê komanê ke Tirkîya dormeyê xo de kom kerdê û nameyê înan Artêşa Mîlî ya Surîye (Ceyşul Watanî) nayo pa DYA hesabanê neweyan kena û cad kena ke Rojawanî pêşkeşê nê koman bika ke binê sîwana Dewleta Tirkîya de yê.

Beyanatê Trumpî

Herêma îşxalî ya 32 kîlometreyî ya ke Serekkomarê Tirkîya Erdoganî seba îşxalê Rojawanî fîşte rojeva Heyetê Pêroyî yê Neteweyanê Yewbîyayeyan û beyanatê Trumpî yo ke vatêne “ma petrol girewt emnîyet. Kurdî seba erdo xo yo newe do cayê xo bivurne’ bale anceno eynî babete ser.

Îdîayê ‘Tawîz Bidê Komanê Radîkalan‘

Çapemenîya DYA de çend rojan ra verê ame nuştene ke Wezeratê Karanê Teberî yê DYA pêşnîyarê ‘Tawîz bidê nê komanê ke Tirkîya paştgîrîya înan kena’ temsîlkaranê Vakur û Rojhelatê Surîye rê kerdo. Birra “apeyancîyayîşî” ya DYA ra dima hêzê Rusya û Rejîmî kewtî herême. Na yewe ra dima DYA bi hêzekê pîlî agêraye herême.

Gelo DYA Agêrena Stratejîya Verêne Ser?

Şerê xomîyanî yê Surîye ke dest pêkerd dima ra seba tedeberdişê Rejîmî, Başûr û Vakurî de bi bereyîya DYA odayê operasyonî yê leşkerî yê hemparî amey awankerdene (Urdunî de MOK, Tirkîya de MOM). Zafêrîyê komanê ke mîyanê nê merkezanê operasyonanê leşkerîyan de bîy, nika bi nameyê ‘Artêşa Mîlî’ galê Rojawanî kenê. DYA cad kena ke derfetan pêşkêşê nê koman bika ke zafêrîyê înan El Qeîde, DAÎŞ, Selefîyan û Îhvanî Muslum ra ena were. No cadkerdişê DYA sey cadkerdişê seba newekerdişê polîtîkaya xo ya derbarê Surîye êna şîrovekerdene.

Pawitişê Tedeberdişê Rejîmî

DYA, Tirkîya, Erebîstanê Seûdî, Qeter û welatê Ewrupa paştgîrê tewr pîl ê nê komanê MOK û MOMî bîy. Bi paştgîrîya leşkerî, sîyasî, dîplomatîk, propaganda, aborîye nê koman ra ameyêne waştene ke başûr ra bi vakurî biramerê Şamî ser û Rejîmî mîyan ra wedarê.

DYA Dewamê Patgirîya Xo Ya Nê Koman Kerd

Nê komê ke xeta El Nusra, DAÎŞ, Selefî û Îhvanê Muslumî de bî her çiqas sernekewtî û restî sewîyeya çinbîyayîşî zî DYA paştgîrîya xo ya înan bi toşeyanê cîyayan dewam kerde. Demo ke nê komî yew bi yew ameyî tesfîyekerdene û ver bi Îdlîbî yanî herêma ke binê pawitişê Tirkîya de bîye ca vurena zî DYA têkilîya xo ya bi nê koman dewam kerde. Nika zî bi destûra îşxalê Tirkîya sozê pêşkêşkerdişî dana nê komanê cergan.

Kome Terorî

Beşeko pîl ê nê komanê ke Tirkîya binê nameyê Ceyşul Wetenî (Artêşa Mîlî ya Surîye) de ardê pêser, El Nusra reyde tevgerenê ke lîsteya ‘organîzasyonê terorî’ ya DYA de ya. Reyna zafêrîyê înan DAÎŞî yê verênî ra ênê pê. Teba na yewe DYA reyna zî paştgîrî dana Tirkîya ke wazena bi nê koman herême îşxal bikera. Bi nê hawayî agêrena stratejîya xo ya destpêkê şerî ser.

Polîtîkaya Sernêkewteye

Zafêrîyê komanê ke mîyanê MOK û MOMî de bî serra 2013î de beşdarê programê “perwerde bike, çekan cide” yê “sernêkewteyî” bîy, nika mîyanê “Artêşa Mîlî” ya Erdoganî de yê. Nê koman ra çend tene yê ke DYA paştgîrîya xo ya înan dewam kerde nê yê:

- Liwa El Mutesim: Merkezê na koma ke DYA bi dayîşê çekanê şivik û nêmgiranan paştgîrîya înan kerde Mare ya ke vakurê Helebî de ya. Na kome zî reyna ame perwerdekerdene. Destê na kome de çekê sey M16, M249, M224, M252 û Browning M2 û reyna wesayitê bizirxî estê. Hûmara înan derdorê 1500 û 2000 kesî de ya. Na kome 18ê Hezîrana 2017î de resmê perwerdeyî yo ke Pentagonî dayo înan pare kerdîbî. Na koma cergan pey cû tewrê galê îşxalê Efrînî bîye.

- Firqet El Şemalîye: Serra 2012î de şaristanokê Kefer Nubul ê Îdlîbî de hetê Faris El Beyuşî ra ameye awankerdene. Na kome verê bi nameyê Lîwa Fûrsan El Heq tevgerayêne. DYA û Erebîstanê Seûdî bi dayîşê çeka BGM-71î paştgîrîya na kome kerde. Na koma ke CIAyî ra bi temamî paştgîrîye girewte yekser Paşgîrîya EL Nusra kerde. Serra 2014î de beyan kerd ke do çar komanê Feyleq El Xamesî awan bikera. Labelê hezîrana 2015î de ke Ceyş El Fetîh ke bi serkêşîya El Nusra awan bî û Îdlîb kontrol kerd, na kome tewrê înan bîye. Serra 2016î de teba Firqa 13 û Liwa El Suqur Artêşa Îdlibî ya Azade awan kerde. Tewrê galanê vera Şêx Meqsûdî û Efrînî bîye.

Ceyş el Îslam: Komanê bingeyên ê MOKî ra yewe bîye. Na komê paştgîrîye Erebîstanê Seûdî ra girewte. Na koma ke wayîrê îdeolojîyê selefî ya, serra 2011î de Xuta ya Rojhelatî de awan bîye û bereyê ci Zehran Eluş bî. Na koma cergan serra 2013î de sey ‘koma tewr pîle ya muxalefetê Surîye’ ameye pênasekerdene û Heleb û Îdlîbî de El Nusra reyde odayê operasyonî ya hemparî awan kerdî. 15ê temmuzê 2017î de seba awankerdişê Artêşa Mîlî ya Surîye xo fesîh kerd. Zehran Eluş ke ame kîştene dima birayê ey Muhammed Eluşî cayê ey girewt û başdarê kombîyayîşanê Cenevre û Astana bîye. Xutaya Rojhelatî ra ke ameye vetene dima herêmanê Efrîn û Babî de ca bîye.

- Firqa 9.e (Hêzê Taybetî): 26ê çeleyê 2014î de awan bîye. Demo ke newe awan bîye mîyanê Tevgerê Hezîmî de bîye ke girêdayîyê Pentagonî bî. No organîzasyono ke xeta Îhvanî Muslîmî ser o bî, derdorê Helebî de ke bî hedefê El Nusra ra dima çekê ke Pentagonî daybî înan kewtî destê El Nusra. Demê vilabîyayîşî de Dewleta Tirkan ê reyna ardî pêser. Êno texmînkerdene ke derdorê 600 û 1000î de endamê na kome estê. Na koma ke tey tankî, wesayîtê bizirxî, topê tewiranê cîyayan, roketê termal û fuzeyê TOWî estê tewrê îşxalê Efrînî bîye.

- Tugayê Sultan Muradî: Na koma ke MÎTê Tirkîya Peymana Edeneyî ya 1998î ra dima giranîya xo daye ser, nameyê xo vurena kerd Sultanê Osmanî Murado Dîyin. Bi rengeko resmî serra 2013î de awan bîye. El Nusra reyde beşdarê organîzasyonê sîwanî yê ‘Fethê Helebî’ bîye. Kontrolê beranê sînorî û yew herêma ke xorînîya xo sînorî ra 5 kîlometre ya dayîya na koma ke binê kontrolê Tirkîya de ya. Bereyê na kome zî Fehîm Îsa û Serbend Ehmed ê. Komanê ke Organîzasyonê Bexşkerdişî yê Mîyanneteweyî û Neteweyê Yewbîyayeyî bi kîştişê sîvîlan sucdar kenê ra yew zî na kom a. Zafêrîyê endamê na kome DAÎŞîyê verên ê.

- Feylaq El Şam (Lejyona Şamê): Serra 2014î de bi pêserameyîşê 19 organîzasyonanê cîya yê Îslamî awan bîye. Bereyê na koma ke xeta Îhvanî Muslumî ser o ya Yaser Abdurrahîm o. El Nusra reyde tevgeraye. Heleb, Hums, Şam û Îdlîbî de kar kerd. Cergê Lîwa El Hezmî, Lîwa Ebe Ubeyde Bin Cerah, Lîwa El Temkîn, Lîwa Heneno, Lîwa Hetîn, Lîwa Îbad El Rihman, Lîwa El Furqan, Tecemuh Siqûr El Îslam, Lîwa El Mûcehêdîn, Keteêb El Emced, Lîwa Nûsrêt El Îslam, Lîwa Eşbel El Eqîdê, Lîwa Mexewîr El Îslam, Lîwa Isûd El Îslam, Lîwa Sîham El Heq, Lîwa El Fetêhîn, Lîwa Mexewîr El Cebel, Lîwa El Îmen, Lîwa Ensar Idlib û Lîwa Cund El Heremeyn binê sîwana na kome de yê. Tewrê galanê vera Şêx Meqsûd û Efrînî bîye.

- Lîwaya 51.e (Liwa 51): No organîzasyono ke êlula 2015î de awan bî îdîa kerdêne ke do vera DAÎŞî xover bido. Bereyê ci Heysem Cemîl Afesî yo Îdlibij o. Destê na koma cergan de çekê cîyayî estê, reyna aletê pakkerdişê mayînan zî dest de estê. Afesî nika hetkarê mesuldarê pêroyî yê Artêşa Mîlî ya Erdoganî yo. Sey temsilkarê ‘muxalefetî’ tewrê kombîyayîşanê Cenevre bîye.