Buroyê Huqûqî yê Asrinî '' Binpaykerdişê Heqan û Şertanê Mewcudan ê Zîndanê Îmraliyî ser o Raporê Tesbîtî'' eşkera kerd.

Rapor wina yo:

''Dekewtiş

Zîndanê Îmraliyî 1999 de cara seba muwekîlê ma Birêz Abdullah Ocalanî ameyo awankerdene û a roje ra nata zî bi statuyê taybetî û kerdişanê taybetan ame îdarekerdene. Birêz Abdullah Ocalan 23 serrî yo, Birêz Hamîlî Yildirim, Omer Hayrî Konar û Veysî Aktaş zî 7 serrî yo binê nê rejîmê giranî yê înfazî û şertanê tecrîdî de tepişîyenê.

Heqê înan ê pêvînayîşê bi avûkat û keyeyan, pêvînayîşê bi telefonî, pêvînayîşê bi mektub û faksî ûsn. werte ra ameyî wedarnayene. Zîndanê Îmraliyî yew mekan o ke tede bi hawayêkê sîstematîkî azadî û heqê bingeyî yenê binpaykerdene.

25ê adara 2021î ra nata ma muwekîlanê xo yê Zîndanê Îmraliyî ra xeberêke nêgênê. Coka derheqê rewşa înan de yew agahîyêke çin a. No zî beno sebebe qesawetan. Bi taybetî netîceya Qerarnameyanê Hukmê Qanûnan ê 2016î de bi sîstemê tedakar û otorîterî xeylêk vurîyayîşî qewimîyayî. Coka 2021 bîye serra bêhuqûqîye.

Tecrîd

2021 de zî seba pêvînayîşî avûkatan û keyeyan tim muracatê Serdozgerîya Komare ya Bursa û Îdareyê Zîndanî yê Bursa kerd. 71 muracatanê keyeyê Ocalanî rê qetî cewab nêdîya. 202 muracatanê avûkatan rê zî qetî cewab nêdîya. La goreyê qanûnan avûkatî hewte de 5 rojan, keyeyî zî 15 rojan yew eşkenê Birêz Ocalanî bivînê. La 2021 de pêvînayîşê keye û avûkatan nêame kerdene.

Dima ke 14ê adara 2021î de derheqê cuya Ocalanî de îdîayê wahîmî vila bîyê avûkatan û keyeyî seba ke verê qesawetê komelî bigêrê 9 reyî muracatê pêvînayîşî kerdî la cewab nêdîya înan. 25ê adara 2021î de têna Birêz Ocalanî 3-4 deqayan birayê xo de telefon de qisey kerd la nişka ra pêvînayîşê telefonî birîya. Pêvinayîşê Hamîlî Yildirimî zî birîya, Veysî Aktaş û Omer Hayrî Konar zî şertê tecrîdî protesto kerdî û pêvînayîşê telefonî nêkerd.

Birêz Ocalanî nê pêvînayîşê telefonî de ard ziwan ke tecrîd nêno qebulkerdene, waşt avûkatanê xo bivîno û venga selahîyetdaran da ke wa goreyê qanûnan têbigêrê. La nê pêvînayîşî ra dima qetî muwekîlanê ma ra xeberêke nêameye girewtene û cewab nêdîya muracatanê pêvînayîşî.

Agahîyê serê şertanê mewcudan ê Zîndanê Girawa Îmraliyî

Birêz Abdullah Ocalan;

-15ê sibata 1999î ra nata Zîndanê Îmraliyî de hucreyê yewkesî de tepişîyeno. O 12 serran zîndan de bi sereyê xo tepişîya. Dima rojanê mîyanê hewteyî de 23 saetan, peynîya hewteyî de zî 24 saetan têna tepişîya.

-12 serranê verênan de hewte de rojêke, yew saete la no heq zî tam nêame caardene.

-27ê temmuza 2011î ra heta ewro gulan- tebaxa 2019î de 5 reyî pêvînayîşê avûkatan ameyî kerdene. 2014 ra nata têna 5 reyî pêvînayîşê keyeyî ameyî kerdene. Tewr peyên Birêz Ocalanî 3ê adara 2020î de birayê xo de pêvînayîşê têrîyî kerd.

-27ê nîsana 2020-25ê adara 2021î de 2 reyî pêvînayîşê bi telefonî ame kerdene. Pêvînayîşê 25ê adara 2021î birîya. A roje ra nata zî Birêz Abdullah Ocalanî ra xebere nêna girewtene.

Birêz Hamîlî Yildirim;

-Gulana 2015î ra nata destûr nêdîya ke o avûkatanê xo bivîno. 7 serran de 2 reyî ey pêvînayîşê keyeyî kerd. Tewr peyên 12ê tebaxa 2019î de ey reyde pêvînayîşê têrîyî ame kerdene. 27ê nîsana 2020î û 25ê adara 2021î de 2 reyî ey pêvînayîşê telefonî kerdî. 25ê adara 2021î ra nata tira xebere nêna girewtene.

Birêz Omer Hayrî Konar;

-16-17ê adara 2015î de ame ardene bi Zîndanê Îmraliyî û ê tarîxî ra nata nêdîya ke o avûkatanê xo bivîno. 7 serran de 3 reyî ey pêvînayîşê keyeyî kerd. Tewr peyên 3ê adara 2020î de ey reyde pêvînayîşê têrîyî ame kerdene. 27ê nîsana 2020î de pêvînayîşê telefonî kerd. A roje ra nata tira xebere nêna girewtene.

Birêz Veysî Aktaş;

-16-17ê adara 2015î de ame ardene bi Zîndanê Îmraliyî û ê tarîxî ra nata nêdîya ke o avûkatanê xo bivîno. 7 serran de 3 reyî ey pêvînayîşê keyeyî kerd. Tewr peyên 3ê adara 2020î de ey reyde pêvînayîşê têrîyî ame kerdene. 27ê nîsana 2020î de pêvînayîşê telefonî kerd. A roje ra nata tira xebere nêna girewtene.

Muracatê mehkeme û birê qedexeyan ê bêhuqûq û nimeteyî

Dima ke pêro muracatî bênetîce mendî 30ê adara 2021î de muracatê Mehkemeya Dadgerîye ya Bursa ame kerdene û ame waştene ke pêvînayîşî bêrê caardene, avûkatî xo biresnê dosyayan, rayîrê têkilîye bêrê akerdene. La no muracata roja bîne cade ame redkerdene. Netîceya muracatî de dîya zanayene ke 29ê çeleyê 2021î de bi cezaya dîsîplînî pêvînayîşê avûkatan û keyeyan ameyê qedexekerdene. Waştişê muracatî pê na cezaya dîsîplînî ya nimite ameyî redkerdene. Pêvînayîşê avûkat û keyeyan goreyê qanûnan ancax pê bira mehkeme yenê kêmkerdene, nêeşkenê bêrê qedexekerdene. Na cezaya dîsîplînî binpaykerdişê heqan o.

Reyna bi cezaya dîsîplînî ya 7ê êlula 2020î 6 mengan pêvînayîşê telefonî ameyê qedexekerdene la goreyê qanûnê madeya 42. 3 mengan ra zêdêr heqê têkilîya bi telefonî nêno qedexekerdene. Vera na bire îtîraz ame kerdene la îtîraz nêame qebulkerdene.

Dima ke cewab nêdîya muracatan 22ê teşrîna peyêne ya 2021î de reyna Dadgerîya Înfazî ya Bursa rê muracat ame kerdene. Muracat de ame vatene ke Îmrali de têkilîya bi teberî ameya birnayane, CPTyî na rewşa Îmraliyî sey 'incommunicado' pênase kerda û na rewşe de xeylê heqê tepişteyan yenê binpaykerdene. La rixmo ke cigêrayîşê nê kerdişan wezîfeyê ci yo Dadgerîya Înfazî ya Bursa muracat red kerd. Bi na bira redkerdişî ma pê hesîyayê ke 18ê tebaxa 2021î de pêvînayîşê keyeyan qasê 3 mengan û 12ê teşrîna verêne ya 2021î de zî pêvînayîşê avûkatan qasê 6 mengan bi cezayanê dîsîplînî ameyê qedexekerdene.

24ê kanûna 2021î de muracatê Mehkemeya Qanûnê Bingeyî ame kerdene ke vera nê kerdişan bira tedbîrî bigêra, rewşa 'incommunicadoyî' biqedîna, bikera ke pêvînayîşî bêrê kerdene. La mehkeme nê kerdişî sey binpaykerdişê heqan nêdîyî û 12ê çeleyê 2022î de muracat red kerd. La rixmo ke muracat lezabez û bitedbîr bi bira xo 31ê çeleyê 2022î de teblîx kerde.

Seba ke personel û îdarekarê Îdareyê Zîndanê Îmraliyî goreyê wezîfeyanê xo tênêgêrenê binpaykerdişê heqan resayî asta îşkenceyî. La pêro xîretê qanûnî zî pê destê dezgehê muhakemekerdişî bênetîce verdîyenê. Nê zî sûc ê. Coka derheqê pêro dadger û dozgeranê ke Sîstemê Tecrîdî yê Îmraliyî de goreyê huqûqî tênêgêrayî de 22ê kanûna 2021î de HSK rê, 27ê kanûna 2021î de Serdozgerîya Komare ya Bursa rê gerreyê sûcî ame kerdene. Derheqê gerreyan de hema zî gamêke çin a.

Vera tecrîdî û rewşa xebernêgirewtişî muracatê bînî û qewimîyayîşî:

2021 de seba ke zîndanê Îmraliyî ra xebere nêameye girewtene seba hîsgerîye veng dîya xeylêk dezgehanê resmî û sivîlan û înan rê muracatî ameyî kerdene. Seba ke muwekîlan ra xebere nêna girewtene nê muracatî hema zî yenê kerdene.

Nê esasî ser o Komîteya Vergirewtişê Îşkenceyî (CPT) ya Konseya Ewropa rê 4 reyî muracatî ameyî kerdene. Nê muracatan de bi zelalî qala tecrîd, îşkence, şertan û rewşa 'incommunicado'yî ameye kerdene. Ame waştene ke CPT Îmrali zîyaret bikero seba tedbîran girewtiş zor bido dewlete û tecrîdî biqedîno. La 2021 de CPTyî seba Îmraliyî qet yew game zî nêeşte.

Reyna Dadgerîya Înfazî ya Bursa, Wezîrîya Edaletî, Mudirîya Ceza û Zîndanan, Serekîya Dayîreyê Heqanê Merdiman, Komîsyonê Cigêrayîşê Heqanê Merdiman ê TBMMyî, Dezgehê Têdûştîye û Heqanê Merdiman ê Tirkîya rê muracatî ameyî kerdene.

Reyna muracatê baroyanê Adana, Semsûr, Anqara, Antalya, Êlih, Çewlîg, Bedlîs, Bursa, Dêrsim, Amed, Edirne, Xarpêt, Erzirom, Eskişehir, Dîlok, Colemêrg, Îstanbul, Îzmîr, Qers, Mêrdîn, Mêrsîn, Mûş, Sêrt, Şirnex, Riha, Tekirdag, Trabzon û Wanî ame kerdene ke vera tecrîdî têbigêrê.

Bi heman armancî Komeleya Komelê Sivîlî (CİSST), Komeleya Huqûqnasanê Hemdeman (ÇHD), Komeleya Teqîbkerdişî ya Seba Heqanê Têdûştan (ESHID), Merkezê Vîrî, Komeleya Heqanê Merdiman (ÎHD), Komeleya Huqûqnasan a Seba Azadîye (OHD), MED-TUHAD-FED, Weqfa Cigêrayîşanê Huqûq û Komelî (TOHAV), Yewîya Tabîban (TTB) û Weqfa Heqanê Merdiman (TÎHV) rê muracat ame kerdene.

Asta Ewropa de Avûkatanê Demokratan ê Ewropayîjan (ADL-EDL), Avûkatanê Seba Avûkatan, Konseya Yewîya Huqûq û Baroyan a Ewropa (CCBE), Federasyonê Baroyanê Ewropa (FBE), Komeleya Huqûqî ya seba Demokrasî (ELDH), Organîzasyonê vera Îşkenceyî yê Dinya (OMCBT), Rêxistina Teqîbê Heqanê Merdiman (HRW), Komeleya Vergirewtişê îşkenceyî (APT), Servîsê Heqanê Merdiman ê Mîyanneteweyî (ÎSHR) û Rêxistina Efû ya Mîyanneteweyîye rê muracatî ameyî kerdene.

Ma seba ke muwekîlanê xo de pêvînayîş bikerê û rewşa tecrîd û îzolasyonî biqeda seba randevuyê pêvînayîşî muracatê Wezîrîya Edaletî kerd la cewab nêdîya muracatî. Bi heman armancî muracatê Komîsyonê Cigêrayîşê Heqanê Merdiman ê Meclîsî ame kerdene. Têna bi vateyanê 'Mudirîya Ceza û Zîndanan ra derheqê babete de agahîye ameye waştene' cewab dîya nê muracatî.

Muracatê ma ser o Baroyê Amedî seba ke Îmrali de çimdarî û cigêrayîşan bikero muracatê Wezîrîya Edaletî kerd û waşt ke tepişteyê Îmraliyî bieşkê pêvînayîşan bikerê. La Wezîrîya Edaletî cewab nêda muracatê Baroyê Amedî.

2021 de Sîstemê Tecrîdî yê Îmraliyî sîstemê seba yew kesî ra wetêr vilayê pêro welat û komelî bi. Xeylêj rêxistinanê heqanê merdiman vera şertanê giranan ê tecrîdê Îmraliyî eşkerayîyî dayî û xîret kerd ke şertê zîndanî goreyê heqanê merdiman bêrê kerdene.

Rayberîya OHDyî de 768 avûkatan seba ke Birêz Ocalan bireso heqanê xo û avûkatanê xo bivîno venga rayaumûmîye da. Reyna OHD, ÎHD, ÇHD, TÎHV, TOHAV û CISSTî muracatê CPTyî kerd, înan seba ke CPTyî zîyaretê xo yê Tirkîya de nêşîyo Îmrali dezgeh rexne kerd û waşt ke CPT goreyê raporê xo yê 5ê tebaxa 2020î Zîndanê Îmraliyî zîyaret bikero û raporêk amade bikero.

VI. Binpaykerdişê heqê îşkenceyê mutlaqî

Îşkence ame qedexekerdene ke wa anorê merdiman bêro pawitene û se beno wa bibo beden û ruhê merdiman bêrê pawitene. Qedexekerdişê îşkenceyî Pêkerdişê Heqanê Merdiman ê Ewropa xeylêk vilwekanê û pêkerdişanê heqanê merdiman ê Ewropa de ca geno. Goreyê nê pêkerdişan pîya bi îşkenceyî muameleyê teberê merdimîye, muameleyê wirdîvînayşî û sey ceza yeno vînayene. La Birêz Ocalan û muwekîlê ma yê bînî bi serran o binê tecrîdê giranî de yenê tepiştene. 25ê adara 2021î ra nata ma muwekîlanê xo ra xebere nêgenê. Nê şertî qedexeyê îşenceyî binpay kenê. Muwekîlê ma raştê îşkence û cezaya teberê merdimîye yenê. CPTyî heta nika heşt rey Girawa Îmraliyî zîyaret kerd û raporî pare kerdî û heme raporan de vat binpaykerdişê heqan esto û ganî şertî bêrê holkerdene. Tewr peynî de raporê xo yê 5ê tebexa 2020î te vatbi heqê tepişteyanê Îmraliyî yenê binpaykerdene û no nîno qebulkerdene. Goreyê huqûqê mîyanneteweyî Îmrali de destpêkerdişê rejîmê înfazî ra rejîmê îşkenceyî esto.

VII. Binpaykerdişê heqê xebergirewtişî

Sey cuya taybete û keyeyî heqê xebergirewtişî de goreyê pêkerdişanê mîyanneteweyî yê ke îmzayêaTirkîya zî benê de esta, gerîyayo binê pawitişî. Muwekîlê ma yê ke rixmê mewzuwatê huqûqî heqê pêvînayîşê înan destê înan ra ameyo girewtene heqê înan sey telefon, mektub , faks û heqê resnayîşî zî destê înan ra ameyo girewtene. Xora temaso tewr peyên înan reyde pê telefonî bibi. Makamanê edlî û îdareyê ke heqê resanyîşî astengnayo xebere zî avûkan û merdimanê înan nêda. Mektubê ma ke şawenê bê sey verî bêcewab manenê. Ma nêzanê ke nê mektubî resayê muwekîlanê ma ya nê.

VIII. Heqê binpaykerdişê muhakemekerdişê edlîyî

Heqê pawitişî yê muhakemekerdişê edlîyî tim yeno binpaykerdene. Vera na buhuqûqîye bi desan dewayê ke Birêz Ocalan û muwekîlanê ma yê bînan a kerdî Mehkemeya Qanûnê Bingeyî û Mehkemeya Heqanê Merdiman a Ewropa de dewam kenê. Sîstemê tecrîdî yê Îmraliyî bi tewirêkê bêhuqûqî astenkerdiş û qedexeyan ana. Êlula 2018î ra nata nê qedexeyan bi hewayêkê mîyanî kenê. Qedexeyanê ke muwekîlanê ma rê anê, ma rê nêvanê.  Muwekîlê ma yê ke dinyaya tebrîra ameyî qerfnayene nêverdenê semedê înan teberî ra zî muracatî bêrê kerdene. Destûr nêdîyeno ke avûkatî vera na neheqîye heqanê muwekîlanê xo bipawê. Heqê sey pawitiş, muhakemekerdişê edlîyî, heqê muracatî pîya bi yewîya îdarî û hukmî topyekun yenê binpaykerdene.

IX.  Vergirewtişê muracatê bitesîrî

Serdozgerîya Komare ya Bursa û Dadgerîya Înfazî ya Bursa yê ke Zîndanê Îmraliyî de rejîmê înfazî kontrol kenê qerar genê 23 serrî yo bi hewayêkê sîstematîkî qeraranê astengkerdiş û qedexeyan genê. Heme îtîrazê vera cezaya dîsîplînî ameyî redkerdene. Reyna heme muracatê ke vera binpaykerdişanê heqanê muwekîlanê ma emeyî kerdene heme ameyî redkerdene. Serra 2021î de bê muracatanê herêmî sey mehkemeya berze Mehkemeya Qanûnê Bingeyî rê 19 rey, Mehkemeya Heqanê Merdiman a Ewropa rê 5 rey muracatî ameyî kerdene. Pîya bi nînan bi nameyê muwekîlanê me pêro pîya derheqê Zîndanê Girawa Îmraliyî Mehkemeya Qanûnê Bingeyî de 79 muracatî û Mehkemeya Heqanê Merdiman a Ewropa  de 12 muracatê ma estê. Babete, humara muracatan rewşa giranê ya Îmraliyî ramojeno. No eynî wextî de ramojneno ke qet yew mercîyê hukmî yê mîyannetewîyî zî tede tesrîrê sîstemê tecrîdî yê Îmraliyî nêkeno.

X. Rejîmê înfazî yê muebetê girankerdeyî

Mehkemeya Heqanê Merdiman a Ewropa 18ê adara 2014î qerarê No.2 yê Ocalanî de vat qedexeyê îşkenceyî yeno binpaykerdene û veng da Tirkîya ke wa şertan bibedilno. Seba ke no qerar bêro caardene 10.10. 2021 de Dagerîya Înfazî ya Bursa rê muracat ame kerdene. Reyna senî qerarê MHME de ame tespîtkerdene seba ke Birêz Ocalan 23 serrî yo binê îşkenceyî de yeno tepiştene azadîya ci ameye waştene. La Dadgerîya Înfazî ya Bursa muracat red kerd. Naye ser o 03.12.2021î de Mehkemeya Qanûnê Bingeyî rê muracat ame kerdene. Rixmo ke Tirkîya qerar nêard ca Komîteya Wezîranê Konseya Ewropa qerar badê 7 serran girewt dest. Komîte 30ê kanûna 2021î de vat qedexeyê îşkenceyî dewam keno û Tirkîya ra waşt wa qerarî bîyaro ca heta êlula 2022î zanayîş bidê înan. Rejîmê înfazê giranê ke şexsê Birêz Ocalanî de ame averberdene û Tirkîya de sey îşkenceyî yeno caardene genî bêro wedaritene ke no zî têna bi azadîya Birêz Ocalanî mumkun o.

XI. Tesbîtî û netîceyî

1. Zîndanê Îmraliyî  bi sîstemê tecrîdî yeno îdarekerdene. Birêz Ocalan 23 serrî yo raştê îşkenceyê giranî yeno ke ewro îşkence asta tewr giran de yo. Birêz Konar, birêz Aktaş û birêz Yildirim zî mîyanê nê sîstemî de Îmrali de yê 7 serrî yo binê îşkenceyî de yê.

2. Birêz Ocalan û muwekîlê ma yê bînî ke 2021î de ma tira xebere nêgirewt na serre de raştê îşkenceyê tewr giranî ameyî. 25ê adara 2021î ra nata înan ra qet xebere nêameye girewtene. Tekîlîya înan bi dinyaya teberî ameya qerfnayene.

3. Heme muracatê keye û avûkatanê înan bênetîce ameyî verdayene û qet destûrê yew zîyaretî nêdîya. Reyna îmkanê resanyîşî yê sey telefon, mektûban zî nêameyî verdayene.

4. 2021 de heqê muhakemerdişî, heqê xebergirewtişî, heqê muracatê bitesîrî yê ke pêkerdişanê mîyanneteweyî de ca genê heme ameyî binpaykerdene.

5. Hetê cardoxanê sîstemê tecrîdî yê Îmrlaiyî ra heme berpirsîyarîye negatîf û pozîtîfî ameyî binpaykerdene û sûc ame kerdene.

6. Çiwext vera meseleya kurdî polîtîkayê asayîşî kewnê dewre Îmrali de tecrîd yeno xorîkerdene. Bi taybetî 6-7 serranê peyênan de no eşekra yeno vînayene.

7. Girankerdişê tecrîdî Tirkîya de heq û azadîyanê şaran zî werte ra wedareno. Hetêkî ra tecrîd yeno xorî kerdene hetê bînî ra welat pê krîzan yeno cumkerdene.

8.Wina, sîstemê tecrîdî yê Îmraliyî yo ke huqûqî nêvînayîşî ra yeno,  beno sebebê înşakerdişê cuya bêhuqûq û bêdemokrasîyî ya Tirkîya.

9. Wextê ke birêz Ocalanî ra veng vejîyeno heme şarê Tirkîya naye ra hêvî gênê, şar nefes geno.

10.Birêz Ocalan tim vano ke o çareserîya hetê haştîye wazeno. Prosesê Îmraliyî de vera hêzanê ke çareserî nêwezanê sîyasetê haştîye înşa kerd û rolê xo yo tarîxî kay kerd.

11. Parametreyê sîyasî, komelkî û huqûqî akerdişê verê pêvînayîşan yê seba birêz Ocalanî û muwekîlanê ma yê bînan, caardişê şertanê azadî û asayîşê înan û çareserkerdişê meseleya kurdî ferz kenê.''