Hewteyanê verênan de ,DYA û Talîbanî, Afganîstan  de pêameyîş kerdîbî û ser yeno vindetene ke prosesêko newe dest pê bikero.

Selahîyatdarê Cemîyet-î Îslamî Hacî Khalîl û fermandarê Talîbanî Mowlawa Khanan ê ke Qeter de beşdarê pêvînayîşan bîyê ANF’yî rê qisey kerd. Cemîyet-î Îslamî Afganîstan de hêzo sîyasî yo tewr xurt o û proses ra bihêvîyo, Talîban zî tam hawayê serkewtişî de yo.

Seba ke Afganîstan de şer biqedîyo, mabênê hêzanê Afganîstan û DYA‘yî de, Qeter de pêvînayîşî ameyî kerdene û pêameyîşî ameyî kerdene, la nê pêameyîşî do çiqas bibê serkewte hîna kifş nîyo. Xeylî hetî na rewşe ra zaf bihêvî nîyê. Çunke nêmeyê Afganîstan ra zêde binê destê hêzê teberê dewlete Talîbanî de yo û nêwazeno çêkan wedarno û sîstemê xo betal bikero. Sîstemê dewlete yo mewcut zî dewam keno û bi nê di sîsteman, di sereyîye vejîna meydan û yeno texmînkerdene ke hetê sîyasî û leşkerî ra pêkewtişî do dewam bikerê.

Qeter de çend hewteyî naye ra ver pêvînayîşî ameyî kerdene û Hacî Khalîl o ke bi nameyê Partîya Cemîyet-î Îslamîye beşdarê pêvînayîşan bîyo,bale anceno weçînayîşan ser û vano weçînayîş de Talîban do teber de nêro girewtene.

Partîya Cemîyet-î îslamîye, hetê Burhaneddîn Rabanî ra ameya ronayene û Rabbanî bi xo Tacîkij o û serekê Afganîstanî yo kan o. Rabbanî, 20’ê Êlûle 2011 de, bi suîkast amebi kiştene. La partîya ci ewro hetê vakurê Afganîstanî de hêza tewr pîle ya sîyasîye ya.

Partîya Cemîyet-î îslamîye ra dima, perrê Şîa yo ke hetê hîrê partîyan ra ameyo ronayene xurto û hêzê perrê Şîayî teqabûlê se ra 20’î keno. Ozbek û Peştunî zî partîyanê cîya-cîyayan de ameyê pêser.

Mudaxeleyê DYA‘yî ra dima, pêro sîyasetmedarê ke wezîfeyê muhîmî yê hukmatê ke ameyê ronayene de ca girewto teber ra ameyê ardene û şarê herême na rewşe ver îtîraz kero. Nê sîyasetmedarî bipêroyî hemwelatijê DYA û YE‘yî yê. Wexto ke wezîfeyê xo qedîya, Afganîstan ra peyser agêrayê. Nêmeyê hukmatan bi no qeyde ameyo ronayene. Xeylî burokrat û sîyasetmedarê dewrê Talîbanî, hîna zî zereyê sîstemê dewlete de û parlamento de wezîfeyî ser o yê. Yeno îdîakerdene ke, weçînayîş de talîban do se ra 30- 40 reyan bigîro.

Selahîyatdarê Cemîyet-î Îslamîyî Hacî Khalîl bale anceno ser ke Talîban wazeno  hukmatî dêm bido û sîstemê xo rono, hukmat zî keno ke Talîbanî tewrê sîstemî bikero. Goreyê Khalîlî, na rewşe her çiqas ke çetin bêro dîyayene zî, zereyê Talîbanî de meylê pêkerdişî avêr şono. Khalîlî mabênê DYA‘yî û Talîbanî de ge-ge mabênçîtîye kerda û ê bi xo pêameyîşê DYA-Talîbanî de ca girewto. Reyna qaso ke Khalîl vano DYA şono hukmat û Talîbanî ser ke wa pêameyîş bikerê. Khalîlî va na rewşe do 3-4 aşmî dewam bikero û wina dewam kerd: “ Çunke Talîban xo zere de tayê hetan keno ke îqna bikero. Îmzakerdişê pêameyîşî asan, la bicaardişê xo zehmet o. Ez bawer nêkena ke şîdet, wextêko kilm de biqedîyo.“

GANÎ ŞARÊ KURD Û AFKANÎ PAŞTDARÎYE BIDÊ YEWBÎNAN

Hacî Khalîl derheqê şerê KurdIstanî de wayîrê malumatîyo û vano DYA û YE’yî derheqê problemê Kurdan de samîmî nîyê û goreyê kara xo têgerenê. Sîyasetmedaro Afkanij derheqê hêrişanê Erdoganî yê vera Kurdan de zî vano ma bi xemgînîye teqîb kenê û na babete ser wina qisey keno: “Hêzê pîlî Afkanîstan û Kurdîstan de, seba kara xo têgêrenê û alozîye fînê kar. Çîyo ke beno şaranê mazluman rê beno. Şaro Kurd zî mazlumo û serkewtişê înan rê bawerîya ma esta. Senî ke Mandela bi serkewte, şaro Kurd zî do bibo serkewte. Ma peyamê paştdarîye danê Kurdistanî. Ganî şarê Afkan û Kurdistanî paştdarîye bidê yewbînan.“

TALÎBAN: MA QEZENC KERD

Fermandaranê Talîbanî ra Mowlawa Khananî zî qiseykerdişê xo yê ANF’yî de bale ante pêameyîşê Qeterî ser û va no pêameyîş seba Talîbanî serkewtiş o. Khananî va DYA’yî şer kerdo vîndî û keno ke peyser biancîyo.

Goreyê Khananî sîstemo mewcut qet yew problemî  çareser nêkeno û Talîban, pêroyê problemanê welatî, bi hawayêko lezkanî çareser keno û naye ra zî şar paştdarîye dano Talîbanî.

Khananî derheqê problemê Kurdan de zî wina qisey kerd: “Bi nameyê îslamîyetî, hêrişê ke Kurdan rê yenê kerdene qetîya qebûl nêbenê. Şaro Kurd, tornê Selahaddînê Eyyubîyî yo. Şarêko Mazlum o.“

Khananî derheqê Kurdan de va têkilîya ma pê çin a û îtîraf kerd ke ê bi xo nê la têkilîya Tirkîya û tayê mutefîkanê înan  esta.

Baş yeno zanayene ke têkilîya Talîban û Pakîstanî xurt a û mabênê Pakîstan û Tirkîya de zî têkilîyêka pêtê esta.