Merkezê Kulturî yê Mezopotamya (MKM) serra 1991î de Îstanbul de yeno awankerdene. Armancê MKMyî averbedişê huner û kulturê kurdî bî. Labelê MKM xebatanê xo de giranîye daye kulturî û hunerî ser û derheqê zanistîye, tarîx, cigêrayîşanê ziwanî, bedebiyatî ser o xebatî nêameyêne kerdene û no ware de kêmasîye bîye. Seba nê wareyî zî ganî xebatî bîyameyêne keredene. 

Na babete de yew koma roşnvîr ê kurd dest bi awankerdişê enstîtu kerd. Dima amadebîyayîşî ra hetê Musa Anter, Feqî Huseyîn Sagniç, Îsmaîl Beşîkçî, Abdurrahman Durre, Îbrahîm Gurbuz, Cemşît Bender, Yaşar Kaya, Suleyman Îmamoglu û tayê kesanê bînan serra 18 Nîsane 1992 de Enstîtuyê Kurdî yê Îstanbulî ame awankerdene. Serekê serdemê verênî zî Musa Anter ame weçînayene. 

Komîteya awankerdişî eşkera kerde ke armancê awankerdişê enstîtu, derheqê kultur, ziwan, edebiyat û sewbîna waran de cigêrayîş û etudkerdiş o.

Seba ke tabela de nuşteyê kurdkî estbîy roja awanbîyayîşê Enstîtuyê kurdî de polîs eşt enstîtu ser û tabela nayî ro. Tabela ameye ronayene labelê komîteya enstîtu eşkera kerde ke ê do xebatanê xo yê zanistî bidê destpêrkedene û dewan bikerê. 

Enstîtu bi no qayde dest bi xebatê xo kerde û xebata xo ya verene de 20 Hazîran 1992 de yew konferans awan kerd. Nê konferansî de Unîversîteya Erîvanî ra Profesor Celîle Celîl derheqê tarîxî de qisey kerd. 

Labelê tedayê dewlete her çî bîy zêde û dewam kerd. No ware de serra 2 Êlule 1992  de Apê Musa Dîyarbekîr de bi erişê çekdarî ame kîştene. Dime ra Teşrîna verêne 1992 de polîsan reyna eşt bi enstîtu ser û kesê ke banê enstîtu de bîy amayî destbendkerdene. Xeylî dokuman û çî-mîyê enstîtû bi no qayde ameyî girewtene. Labelê nê erişê peyênî nêbîy û her tim dewam kerdî. Zaf rey polîsan eşt bi enstîtu ser, tedayî ameyî kerdene, derheqê xebatkar û sermîyananê ci de dawayî ameyî yakerdene. Herçiqas tedayî kêm nêbîy zî enstîtu her tim xebatê xo dayî dewamkerdene û hetanî na roje maben nêda. 

Enstîtuya Kurdî ya Îstanbulî hetê Wezareta Zereyî bi Qerarnameya Sey Qanunî  (KHK) 31 Kanuna Peyêne 2016î de reyna polîs eşt bi enstîtu ser û dime ra enstîtu ameye girewtene. Berê enstîtu ame morkerdene. Polîsan belgeyî ke enstîtu bîy dest nayî ser û girewtî. 

Wexto ke enstîtuya kurdî ya îstanbulî ameye girewtene zanistê kurd Komeleya Cigêrayîşanê Kurd awan kerde. Hetanî na roje zî na komele xebatanê xo dewam kena. 

Ensîtuyê kurdî yê Îstanbulî warê perwerdekerişê ziwanê kurdkî de xeylî xebatî kerdî û şarê kurdî rê dersanê kurdkî dayî. Enstîtuyî hetanî an roje 50î ra zede berhemî çap kerdî. Mîyanê nê berheman da kitabê kurmanckî, kirmanckî (zazakî) û soranî est ê. Enstîtuyî Kurdî-Tirkî, Tirkî-Kurdkî ferheng, setê perwerdekedişê kurdkî û sewbîna xeylî xebatî çap kerdî. 

Ensîtuyî de hem dersê kurmanckî û soranî hem kî dersê kirmanckî ameyî dayene. Nika zî hetê komeleya cigêrayîşanê kurdkî ra qursê kirmanckî yenê dayene. Komele de qursê kirmanckî sey duşto yewin, duşto dîyin û duşto hîrêyin yenê dayene. Her serre bi desan wendekar, xort û ciwan û azebî, kalî, pîrî û sewbîna kesî beşdarî nê qursan benê û ziwanê dayîka xo musenê.