Dima ke Rojawan de paradîgmaya azadîya cinîyan a Rayberê Şarê Kurdî û karê têgêrayîşê azadîya cinîyan ê kurdan aver şîyî 15ê çeleyê 2005î de Yewîya Starî ronîyaye. Ronayoxanê Yewîya Starî ra Vervatoxa Kongreya Starî Remzîye Mihemed, Endama Dayîreyê Têkilîyanê Teberî yê Meclîsê PYDyî Arîfe Bekîr, Hemsereka Yewîya Roşnvîran a Kantonê Kobanê Feleke Yûsif û Vervatoxa Kongreya Starî ya Kantonê Qamişloyî Şaha Xelîl qala proses û karanê ronîyayîşî kerde.

Remzîye Mihemed vat: ''Yewîya Starî 15ê çeleyê 2005î de ronîyaye. Înanê ke Rojawan de têkoşînê cinîyan kerdêne bingeyê na rêxistinîye eşte. Bingeyo esas ê Yewîya Starî têkoşînê azadîya cinîyan ê Kurdîstanî yo. ''

Arîfe Bekîr ard ziwan ke serranê 1980î de înan Efrîn de dest pê karî kerdo û vat: ''Ma nê rojan eşkenê sey rojanê zehmetan û rindan pênase bikerê. Derheqê meseleya kurdan de cigêrayîşê ma est bîyê. Ma nê esasî ser o şarê Efrînî de karêko hempar kerd.  Rêxistinîya ma ya Efrînî tesîrê her cayî kerd. Cinîyî bi xurtî tewrê karanê ma bîyî. Ma tim vatêne ke ganî cinîyî û camêrdî têdûşt bibê û ma peyê heqanê xo na. Yewîya Starî ra verî ma sey milîstan xebitîyayêne. Karê ma rêxistinkerdişê komelî û cinîyan bi. Ma karê xo nimitkî kerdêne. 2008 de hetê dewlete ra karê ma ameyî astengkerdene. Ma zîndan de îşkence dî. Rixmê ney zî ma azadîye de israr kerd. Ma karanê xo rê dewam kerd. Verî teyna cinîyê kurdî tewrê ma bîyî la ewro cinîyê ereb, sûryanî zî tewrê ma benê.''

Feleke Yûsifa ke Kobanê ra tewra karanê ronayîşî bîya wina qisey kerd: ''Ronîyayîşê Yewîya Starî ra verî ma karê xo kerdêne. O çax rejîmê Baasî ra dezgehê ma çin bi. Ma sey milîsan xebitîyayêne, keyeyî zîyaret kerdêne, meseleyê keyeyan çareser kerdêne. Ma bi nimitkî cinîyî perwerde kerdêne. Tay kesan wextêk îxbarê ma kerd û hêzanê dewlete eşt keyeyanê ma ser. Ma zîndan de raştê teda û îşkenceyanê giranan ameyî. La ma apey gamêke nêeşte. Cinîyan rêxistinîya xo xurt kerde û tradîsyonê eşîran o teng xo pey de verda.''

Şaha Xelîla ke mabênê serranê 1986-87î de bêmabên têkoşîn kerd vat: ''Rayber Apoyî kerd ke cinîyî xo bişinasnê. Serranê 1980, 1990an û dima ci ma sey cinîyan ê têkoşeran pêro Sûrîye de karî kerdî. O çax hem mezgê rejîmê Baasî hem zî mezgê pederşahîye û tedaya komelî zaf bîyî. Cinîyan reya verêne karanê sîyasîyan û leşkerîyan de cagirewtêne. Wexto ke Yewîya Starî amebî awankerdene hûmara ma kêm bîye. Bi rayîrê Dayika Esma, Hevala Remziye, Dayika Hogir, Hevala Hanîfe ma herêma Cizîre de kar kerdêne. La tedaya Baasî zaf bîye. Nê embazî ameyî tepiştene. Wextêko rehet nêbi. Rixmê ney zî sey YJA-Starî ma karê xo bi israr kerdî. Bi na qerardarîye zî ma resayî nê rojan.''