TJA raporê şîdetê vera cinîyan ê 2020î pare kerd

TJA raporê xo yê derheqê şîdetê vera cinîyan ê serra 2020î pare kerd.

Têgêrayîşê Cinîyan ê Azadan ê TJA raporê xo yo ke çarçewa Kampanyaya Ma Xo Pawenê de, derheqê şîdetê vera cinîyan ê serra 2020î de amede kerd, bi eşkerayîyêke rayapêroyî dir pare kerd.

Hemsereka Dewrî ya TJA Ayşe Gokkana ke eşkerayîye de qisey kerd vat: ''Cinîyê kurdî ke hem mucadeleyê nasname hem zî yê cinsî danê her hetî ra raştê şîdetî yenê. Bitaybetî cayanê ke pêkewtişî zaf benê de, vengkerdişê dewan, sereştişê keyeyan, destbendkerdiş û demê zîndanî de cinîyî raştê şîdetê cinskî yê leşker û polîsan yenê. La sey dewaya Musa Orhanî ke tecawuzê cinîya kurde Îpek Er kerd bi sebebê mergê ci, heta nika hema wezîfedarê asayîşî nê sûcan ra nêameyî cezakerdene. Tecrîdo ke sey konseptêk vera Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî yeno rayraberdene heme welatî ser o tesîr keno û verê meseleya Kurdî geno. Coka 27ê teşrîna peyêne de zîndanan de grevê vêşanîye ameye destpêkerdene. Tecrîd tewr zaf zî sey polîtîkaya şerî vera cinîyan yeno rayraberdene û vera ci zî tewr zaf cinîyî mucadele kenê. Polîtîkaya qeyûmî bitaybetî cinîyan hedef gena ke sîstemê hemserekîye bêro çînkerdene. Bi qefilnayîşê merkezanê cinîyan û destsernayîşanê destkewteyanê cinîyan wazenê cinîyan rê peyser gamê bide eştene la cinîyî xoverdayîşê xo de qerardar ê. Sey leteyê şerê leyminî  bi destê dewlete verê tecawuzî yeno akerdene û paştî dîyena tecawuzkeran. Polîs û leşkerê tecawuzkerî nînê cezakerdene. Vera nê polîtîkayan sey vizêrî ewro zî ma do mucadele bikerê.''

Bilançoya 2020î

2020 de 249 cinîyî hetê camêrdan ra ameyî kiştene ke nê têna êyê ke çapemenîye de ca girewt. 2 hezar û 520 cinîyan da pêhesnayene ke înan rê şîdet yeno kerdene. Goreyê doneyan 775 cinîyan semedê cayêmendişî muracat kerd. 250 cinîyî raştê şîdetê ekonîmî ameyî. 712 cinîyan rîyê şîdetî ra dewaya verdayîşî akerde. 113 cinîyan gerre kerd ke înan rê hêrişo cinkî ameyo kerdene. Wextê îqtîdarê AKPyî de qirkerdişê vera cinîyan hezar de 1400  zêdîya. Kurdîstan de tewr tay 41 cinîyî hetê mêdeyê verênî, waştî û birayanê înan ra ameyî kiştene. 60 cinîyî zî bi tewirê mergê şikdarî cuya xo vînî kerde. Tewr tay 244 aktîvîstê TJA ameyî destbendkerdene û înan ra 81 kesî ameyî tepiştene.

Pêşnîyazî

* Wa semedê çareserîya meseleya kurdî reyna muzakereyî bêrê kerdene.

* Wa cade polîtîkayê zextî yê vera cinîyan, kurdan û muxalîfan bêrê vindarnayene.

* Wa tecawuzker û hêrişkarê vera cinîyan û domanan bêrê cezakerdene.

* Wa şîdetê qeyûman ê vera cinîyan ke cuya komelkî de cayê cinîyan nêverdayo, bêro vindarneye.

* Wa sîstemê hemserekîye sey fermî bêro naskerdene ke cinîyî bieşkê heqanê xo bipawê.

* Wa Pêkerdişê Îstanbulî bêro caardene û heme waranê cuya de polîtîkaya seyîya cinsîyetî bêro caardene.

* Wa kurdkî sey ziwanê dayîke bêro qebulkerdene û waranê perwerde, weşîye û kulturî  de bêro şuxulnayene.

* Wa baroyî, dezgehê komelê sîvîlî û odayê gureyî derheqê şîdetê vera cinîyan de donayên bidê arê û înan rêxistinanê cinîyan reyde pare bikerê.