Bi grevê vêşanîye yê bêpeynî û bêagêrayîşî ke bi serkêşîya Guvene 200 rojî dewam kerd û hemeyê Kurdistanî û dinya de vila bi, bi sebeb ke Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalan dimayê 8 serran avûkatanê xo bivîno û tecrîd bişikîyo. 

21’ê Adar a 1982 de kadroyanê serkêşan ê PKK’yî ra Mazlûm Dogan, hemverê kerdişanê teberê merdimîye, barbarî û îşkenceyî şewa Newroze bi hîrê kibrîtan kewt mîyanê xoverdayîşî. Dimayê çalakîya Mazlûm Doganî ra, 18’ê Gulan a 1982’yî de Ferhat Kûrtay, Eşref Anyik, Mahmût Zengîn û Necmî Oner hucreya ke tede mendêne de, beyraqa xoverdayîşî ya Mazlûm Doganî berz kerde û bedenê xo dayî adirî ra.

 Rixmê nê heme çalakîyan de zî seba îdareyê leşkerîyî yê zîndanî îşkence zêde kerd, pawitişê mehkema asteng kerd, yew kadroyanê serkêşan ra û ronayoxê PKK’yî Mehmet Hayrî Dûrmûş salona roniştişî de çalakîya „Rojeyê Mergî“ îlan kerde, xeylî tepişteyî tewrê ci bîyî, pîya bi Dûrmûşî Kemal Pîr, Alî Çîçek û Akîf Yilmazî zî cuya xo vînî kerde.

 Xoverdayîşê 14’ê Temmuze, Bi Sebebê Hemleya 15’ê Tebaxe

15’ê Tebax a 1984’î de Vakurê Kurdistanî de, Dihê û Şemzînan reyêk de bi vengêkê cîyayî lerzayî. E, nê vengê ke ameybî, tena guleyê leşkeranê biapoletan bîyî. Nê vengî, şexsê fermandaro efsanewî Egîdî (Mahsûm Korkmaz) de guleyê xoverdayîşê 14’ê Temmuze ameyêne eştene. Bi nê guleyî îradeyê Kurdan ame destfînayene ke înan waştêne zîndanê Amedî de bêro qedînayene, no îrade reyan bi gane. Çalakîya Rojeyê Mergî yê Pîlî yê 14’ê Temmuze, tarîxê Kurdan de bîbî bewlîkerdoxe. Seba şarê Kurdî yo ke ameyêne waştene bêro fetesnayene, çinkerdene, zihîfkerdene û qirkerdene, na çalakîye bîye bewlîkerdoxe û esasê neweraganebîyayîşê cimatî ame ronayene û xoverdayîşî mîraz girewtibi.

1984, Xoverdayîşo 2’yin ê Rojeyê Mergî

“Xoverdayîşê rojeyê mergî” yo dîyin reyna 1984 de, Zîndanê Amedî yê hûmara 5’ine de virazîya. Seba protestokerdişê cilanê yew rengan ke heme tepişteyan ser o ameyêne ferzkerdene, bi seyan kesan dest bi grevê vêşanîye kerd, 4 kesan cuya xo vînî kerde. Ancî 1988, 1989 de tayê tepişteyan çalakîyan de cuya xo vînî kerde.

Esat Oktay Hetê Mîlîtananê PKK’yî ra Ame Kiştene

Serwan Esat Oktay Yildirano ke amirê asayîşê zereyî yê Zîndanê Amedî yê hûmara 5’ine bi, bi bicaardişanê îşkenceyan û muameleyanê teberê merdimîye ameyêne naskerdene, 1988 de Halkali ya Stenbolî de hetê mîlîtananê PKK’yî ra, ke ê ra vatibi ‚Ma silamê Kemal Pîrî ardî‘ ame kiştene. Kemal Pîrî verî Esat Oktayî ra vatibi, „Rojêk ti do bi guleyêkê PKK’yî ke vano, ‚ma silamê Kemalî ardî‘ ti do bêrê kiştene. 

Bi Panc Hezarî Kesan Grevê Vêşanîye

1995 de 20 zîndanan de 5 hezar tepişteyî kewtî grevê vêşanîye, 2 kesan cuya xo vînî kerde. Nîsan a 1996’î de dimayo ke fikrê „zîndano bi tîpê tabûtî“ kewt rojdem, çalakîya tewr pîle virazîyaye, 38 bajaran de 43 zîndanan de bi tewrbîyayîşê 2174 tepişteyan grevê vêşanîye û bi tewrbîyayîşê 355 tepişteyan zî rojeyê mergî dest pêkerd. 12 kesan cuya xo vînî kerde.

Dimayo ke zîndanê tîpê F’yî kewtî rojdem, 20’ê Teşrîna Verêne ya 2000’î de grevê vêşanîye û rojeyê mergî yê kîtlekîyî dest pêkerd. Na çalakîya tewr demderge û bedelê ci tewr giranî yê tarîxê dinya bîye, ke 19’ê Kanûn a 2001’î de dewlete bi barbarî hêriş berd serê ci. Nê hêrişan de 28 tepişteyê sîyasîyî ameyî qetilkerdene.

Xoverdayîşê Grevê Vêşanîye yê 12’ê Êlul a 2012‘î

12’ê Êlul a 2012’î de serrgêra derbeya leşkerî de, tepişteyanê PKK û PAJK’î bi waştişê heqê ziwanê Kurdkî û wedartişê tecrîdê serê Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî, 600 tepişteyan xeylî zîndanan de dest bi çalakîya grevê vêşanîye kerd. Dimayê 2001’î no xoverdayîşo tewr kîtlekî bi. Dimayo ke birayê Ocalanî Mehmet Ocalan pêvînayîş kerd, roja 68’ine de çalakî qedîyaye. Dimayê xoverdayîşê grevê vêşanîye yê kolektîfî yê 14’ê Temmuz a 1982’yî, belkî zî na bîbî çalakîya tewr cimatkîye.

2017 de Amed de Teqayîş

Amed de mîlîtananê PKK’yî bi tunelêkê ke 90 rojî ser o xebetîyabî, hemverê Qereqolê Hêzê Çewîkî yê Amedî de çalakîyêka sabotajî viraşte û netîce de bi desan polîsî ameyî kiştene. Dima ra fotografanê çalakîye yê ke ANF’yî de asayî de, dimayê 23 serran amebi vatene ‚Ma silamê Kemal Pîrî yê‘. Na çalakî Kurdistan û hemeyê Tirkîya de veng da.

Grevê Vêşanîye yo ke bi Serkêşîya Leyla Guvene Dest Pêkerd

Parlamentera HDP’yî û hemsereka KCD’yî Leyla Guvene 7’ê Teşrîna Peyên a 2018’î de roniştişê Mehkemeya Cezaya Giran a 9’ine de vat muhakemekerdişêko huqûqî nêno kerdene û îlan kerd ke a grevê vêşanîye yê bêdem û bêagêrayîşî dana destpêkerdene. Dimayê qerarê çalakîya Leyla Guvene ra Temsîlkarîya HDP’yî ya Hewlêrî de Nasir Yagiz, Strasbourg de 14 sîyasetmedaran, Kanada, Toronto, çar perçeyanê Kurdistanî û dinya de zî grevê vêşanîye dest pêkerdî. Bi hezaran tepişteyê sîyasîyî zî tewrê grevê vêşanîye yê bêdem û bêagêrayîşî bîyî û waşt ke xoverdayîşê „Rojeyê Mergî yê Pîlî yê 14’ê Temmuze“ biresnê serfirazîye. Hemeyê dinya de ame vatene ke îradeyê cimatî nêeşkeno bêro tecrîdkerdene. Grevê vêşanîye yo bêdem û bêagêrayîşî ke amebi destpêkerdene agêrabi bi hemleya „Ma tecrîdî bişiknê, faşîzmî birijnê û Kurdistanî azad bikerê.“

No grevê vêşanîye ya Leyla Guvene roja 200’ine de, dimayo ke avûkatan Ocalanî dir pêvînayîş kerd û eşkerayîya ê daye rayapêroyîye qedîya. Ocalanî çalakgerê grevê vêşanîye silam kerdî, seba ke Mucadeleyê Azadîya Kurdan bireso serfirazîye veng da çalakgeran ke peynî ro çalakîya xo bîyarê, waşt ke grevê vêşanîye yê bi 200 rojî bi çalakîyanê cîyayan bêro dewamkerdene.

„Rojeyê Mergî yo Pîl“ ke 14‘ê Temmuz a 1982’yî de dest pêkerd, bi girewtişê heqê pawitişê sîyasîyî, wedartişê tecrîdî û bicaameyîşê hemleya gerîla ya 15’ê Tebaxe qedîya. Çalakîya grevê vêşanîye ya 2012’î nê prosesî rê ber akerd ke meseleya Kurdan bi sîyasetê demokratîkî bêro halkerdene. Grevê vêşanîye yo ke 2018 de bi serkêşîya Leyla Guvene dest pêkerd, bi sebeb ke tecrîdê serê Ocalanî ke no 8 serrî bi nêverdayêne avûkatanê xo bivîno biqedîyo, bi nê hawayî eşka avûkatanê xo bivîno.