Goreyê îfadeyêkê hemparî entelektuelî ê kes ê ke vatiş û kerdişê înan her çax sey ci yê. Roşnvîrî zî ê kesê ke fikrê xo her çax de, her ca de û verê her kesî de anê ziwan. Mîyanê kurdan de heyf ke manaya nê çekuyan tay vurîyaye. 

Kamî eşkenê çewî rê vajê roşnvîr yan zî entelektuel? Şert û mercê nînan çî yê? Mîsal eke çew seba xo vajo roşnvîr yan zî entelektuel hînî gereka ma ey/aye wina qebul bikerê? Ney. Nê wird wasfê pîlî zî hetê komel, şar, rayaumûmî, netewe û girseyan ra dîyenê tay kesan. Zaf kifş nêbê zî seke ma cor de vat şert û mercê wayîrbîyayîşê nê wasfan estê. 

Bi taybetî warê weşane yê kurdan de nuştoxî nê nameyan kenê xo. Nê merdimî ê bînan bi taybetî ciwanan xo ra cêr vînenê û qîmet nêdanê xebatanê ciwanan. Goreyê nê kesan têna kar û xebatê înan ercîyaye û bifayde yê. Ancî nê kesî wazenê ke pêro 'pîyasa' bikerê binê emrê xo, îlahîm her çi sey nînan bo. Nêzdîbîyayîşo winasên ne kurdayetî, ne kurdan ne zî Kurdîstanî rê fayde keno. 

Heqê her kesî esto ke fikrê xo û waştişê xo bi hawayêkê azadî vajê, rexneyan bikerê. Çew mecbûr nîyo ke pê her çîyî qayîl bibo. La sey her çîyî sînorê rexneyan û rexnekerdişî zî esto. Eke merdimî raşta raşt pê çewî heqaret bikerê û barcî zî vajê ke rexne kenê qet yew komel de qebul nêbenê. Rexneyî her çî ra verî gereka çîyêk îfade bikerê, newe bikerê, eşkera bikerê. Ê merdimê ke binê çekuya 'rexneyî' de wasfanê xo danê û keda ê bînan mîyan kenê têna xo xapînenê. 

Mîyanê komelê kurdan de rexne û rexnekerdiş zaf aver nêşîyo. Tay sebebê na rewşe estê. Goreyê mi sebebo tewr pîlêr sîyaset o. Kurdê ke hema hema wayîrê statuyêkî nîyê, hema zî xeletî yan zî şaşîyêke de bi hîşmendîya eşîran fikirîyenê. Kurdî herinda ke xeletîya yewbînan raşt bikerê pêro pîya nimnenê. Kurdê belengazî (!) wina fikirîyenê ke ma têna çar-panc merdim ê û eke qisey bêro ma ra yew ser ma hînî binî ra şinê. Yanî seke ê verênan vatêne 'Kutik kutikê ma yo, eke kiştiş heq kerd ma kişenê. La ma nêdanê destê şarî.' Tay kesî zî ê bînan rê ferz kenê ke seba ke ma heman komelî de yê gereka ma yewbînan rê 'tehamul' bikerê. 

La ma hêverî komel nê şexs ê,  kesayetê ma yê cîyayî estê. Eke merdim rixmê hende xeletîyan zî yewbînan rê tehamul bikero ne komelêko weş (bisihet) ne zî şexsêko weş vejîyeno werte. Yanî kurdan de tay kesî tewr yewbînan raşta zî rexne nêkenê. Êyê ke kenê zî eslê xo de wasfanê xo danê.

Roşnvîr û entelektuelî gereka komelê xo cêr nêvînê, pê rexneyan komelê xo zixm bikerê û aver berê. Komelo bindest wayîrê a psîkolojî yo ke eke qewetêk bikewo destê ci hêverî zulmê ê xo keno. No qewet ge beno pere ge beno statu ge ge zî beno zanayîş. Merdimê ke xo na psîkolojî ra nêxelisnayî nêeşkenê xo rê vajê entelektuel yan zî roşnvîr.