Dima ke Tansu Çîller serra 1993î de bîye serekwezîra Tirkîya hem seba Kurdîstan  hem zî seba kurdanê Ewropa dewrêkê neweyî dest pêkerd. Ameyêne vatene ke Çîllere seba ke PKK Ewropa de bêro qedexekerdene destê ci ra çita bêro do bikera.

O çax Anqara de vera dîplomasîya kurdan amadekarîya teda dîyabî destpêkerdene. Serekwezîrê ê çaxî yê Almanya Helmut Kohlî ardbi ziwan ke Almanyaya Federale de her eyalet wayîrê qanûnanê xo yo û coka mumkîn nîyo ke PKK qedexe bibo. Wezîrê Karanê Teberî Klaus Kinkelî zî vatêne: ''Ezbi hawayêkê zelalî nêeşkena vaja ke PKK terorîst o.''

Zîyaretê Çîllere yê ver bi Almanya de 20ê êlula 1993î de ci rê derheqê binpaykerdişê heqanê kurdan de persî persîyayî. La Çîllere îdîa kerd ke kurdî Tirkîya de tirkanê Almanya ra zêdêr wayîrê heqan ê û 'Tirkî Almanya de yenê vêşnayene.' La ê serran de Vakurê Kurdîstanî de dew, bajarek, qezayê sey Licê hetê dewlete ra bi hawayêkê sîstematîkî ameyêne vêşnayene.

Çîllere Almanya ra dima 12ê teşrîna verêne ya 1993î de şîye Amerîka. Xeta Moskova-Bonn-Washingtonî ya zîyaretanê Çîllere armanc kerdêne ke paştî bêra dayene ke şerê vera kurdan bêro girankerdene. Zîyaretê Washingtonî ra dima 22ê teşrîna verêne ya 1993î de artêşa tirke bi giranî hêrişê qezaya Licê ya Amedî kerd. Licê bîye rojdemê medyaya Almanya. 

Qirkerdişê Licê ra dima kurdê Ewropa têgêrayî.4ê teşrîna peyêne ya 1993î de 30  ra zêdêr şaristananê Almanya de protestoyê Licê ameyî kerdêne. Hetê bînî ra konsolosxaneyê tirkan, acenteyê turîzmî yê tirkan û bankayê tirkan ameyî hedefkerdene. Şewatê lokalê Wiesbadenî ra dima kesêk merd û vera kurdan operasyonê destbendkerdişî dest pêkerd. Klaus Kinkelî cade vat: ''Ganî PKK bêro qedexekerdene.'' Kinkelî derheqê mesele de Karanê Teberî yê Tirkîya Hîkmet Çetînî reyde têkilîye naye ro.

Nîqaşê Oybinî

22ê teşrîna peyêne ya 1993î de 16 eyaletî bajarekê Oybinî yê Almanya de ameybî pêser. Rojdemê nê konferansî 'qedexekerdişê PKKyî' bi. Wezîrê Karanê Zereyî yê Federalî Kantherî vera PKKyî raporê 56 rîpelan amade kerdbi. Nîqaşanê 2 rojan ra dima 25ê teşrîne peyêne de Wezîrê Karanê Zereyî yê Eyaletê NRWyî Schnoorî vat: ''Kantherî waşt ma zî PKK qedexe kerd.''

A roje qedexeyê vera PKK ame îlankerdene û bi desan dezgeh, ajans, rêxistin û weşanxaneyê kurdan qefilîyayî. La qerarnameyê qedexeyî de derheqê qirkerdişanê artêşa tirke de çekuyêke çinbî. 

Qesra Sipîye seba qedexeyî dewre de ya

25ê teşrîna peyêne ra çend rojî verî Çîllere, Serekwezîrê Almanya Kohl û Serekê Amerîka Bill Clintonî derheqê tedbîranê vera PKKyî de pêvînayîşî kerdî. Goreyê medyaya tirkan her hîrê lîderan bi 'kuryeyanê nimiteyan' û telefonî vera PKKyî bira operasyonî girewte. 

25ê teşrîna peyêne de wexto ke Serekwezîrê Îngilîstanî yê ê çaxî John Majorî şibi paytextê Almanya yê ê çaxî Bonn rojdemê înan operasyonê vera PKKyî bi. Clinton zî pê telefonî tewrê nê pêvînayîşî bi û 'waştişê Tirkîya' vist vîrî. Heman roje şan Oybin de têgêrayîşî PKKyî Almanya de ameyî qedexekerdene.

26ê teşrîna peyêne de serê sibayî rew polîsan tarîxê Almanya de sereştişo tewr pîl kerd. Weşanê Berxwedan, Ajansê Xeberan ê Kurd-Ha, komîteyê Kurdîstanî, Federasyonê Komeleyanê Kultur û Karkeran ê Welatperweran ê Kurdîstanijan (FEYKA-Kurdîstan) û 29 komeleyê ci zî tede polîsan dest na pêro hacet û dokumentanê nînan ser. Kurdan verê nê komeleyan de çalakîya roniştişî kerde. Medyaya Almanya  hukmatê Kohlî bi giranî rexne kerdêne. O çac rojnameyê  Frankfurter Rundschau mesele wina şirove kerdbi: ''Hukmatê Federalî perrê Tirkîya girewt û paştî daye qirkerdişanê kurdan. Bonn metodanê Heyetê Asayîşê Mîllî yê Tirkîya (MGK) kopya keno û hemkarîya Anqara keno.''

Nêzdîbîyayîşê Yewîya Ewropa û welatan ê bînan

Bira qedexeyî û operasyonê 26ê teşrîna peyêne seba welatanê bînan ê Ewropa bîyî îlham. Hêrişê 11ê êlula 2001î ra dima hukmatê Washingtonî bi bahaneya 'vergirewtişê terorîzmê mîyanneteweyî' tedaya Yewîya Ewropa (YE) kerde. Peynîya 2001î de YE rîyê tedayanê Amerîka ra 'lîsteya terorî' amade kerde. Tedaya Tirkîya ra dima Komîsyonê Ewropa yê YE 2ê gulana 2002î de PKK girewt lîste. Bahaneya YE zî qedexeyê Almanya bi.

YE ra ber PKK lîsteya terorî ya nê welatan de zî ca gêno: Kanada, Amerîja, Avustralya, Tirkîya, Zelandaya Newîye, Îngilîstan, Arabîstana Sûudî, Îran, Kazakîstan, Kirgizîstan û Japonya. Rixmê xîretanê dewleta tirke zî Çîn, Hîndîstan, Misir û Rûsya PKK nêgirewt lîsteyan terorî. 

Rixmo ke Belçîka 16ê êlula 2017î de bire daye ke 'PKK rêxistinêka terorî nîya, terefêkê şerê vera Tirkîya yo' sere de Almanya xeylêk welatanê Ewropa de konseptê qedexeyê 90an dewam keno.

Siba: Hîkayeyê vîraşîyayeyî yê kurdanê ke bîyî qurbanê qedexeyî…