Komelê kurdan de semedê averberdişê kulturê haştîye rolêko pîl ê dayîkan esto. Dayîke ehlaq û erjanê komelî pawena û yew ca de tepişane. Pêrodayîşanê eşîran de wexto ke dayîkan laçika xo ya sipîye eştene war pêrodayîş mecbur vindetene. No tradîsyono ke hema roja ma de dewam keno komelbîyayîşî paweno. Laçika sipîye sembolê haştîye û tewirê cinîye yê vera şerî yo.

Sipîye xora yeno manaya pakîye, xoza de yewbîyayîş û bimbarekîye. Safîye û bêguneyîye îfade keno. Xoza û dayîke zî seycîye yê. Dayîke sey xoza afernayox a. Vera mirênayîşê camêrdî, dayîke dana ciwîyayene. Laçika sipîya ke heme rengê cuya tede nimite yê, tarîxî ra mîyanê kurdan de manaya ci yena zanayene û ci rê hurmet yeno ramojnayene la rayapêroyîya tirkan de serranê 90an de pê Dayîkanê Haştîye ameye eşnawitene. Dayîkê ke nêwazenê hîna gonîya ciwanan birîşîyo pê laçikanê xo yê sipîyan vejîyayî kuçeyan ke verê şerî bîgerê.

Komelê tirkan de êyê ke bi destê dewlete vera kurdan ameyî dekerdene, beyraqa kurdan sey leteyê pîneyî vînenê û wazenê ke wirdî vînî ke bêîtîbar bikerê. Eynî tewir vera laçika sipîya ke sembolê haştîye ya zî ame ramojnayene. Înan laçike sey çîtê mewludî hesibna û cehd kerd ke pê bîyeqûnî bikerê. La înanê ke qale eştenê laçikanê sipîyan zaf hola zanayene ke dayîkî mucadeleyo erjîyaye danê û laçikê înan mîyanê dej û hesiran de sey beyraqa haştîye beriqîyenê.

Dayîkan pê laçikan, kultur, ziwan û kurdkî  xoverdayîşê xo pîlêr kerd. Pê deyîran û lawikanê xo hem dejê xo ard ziwan û hem zî wayîrê qican û kulturê xo vejîyayî û vejîyenê. Xoverdayîşê dayîkan xoverdayîşê vera qirkerdişê kurdan o, xoverdayîşê xopawitişî yo. Dayîkê ke pê xoverdayîşê xo yê azadîye aver şîyî hîna bîyî zanaye. Wexto ke dayîkî  derheqê sîyasîte de qisey kenê çew/e bawer nêkeno ke wendiş-nuştişê zafê înan çîn o.

Çalakîyê Dayîkanê Haştîye ke pêde pêde vila biyî morê xo da prosesî ro û sey Têgêrayîşê Dayîkanê Laçik Sipîyan ame namekerdene. Dayîkanê Haştîye wextanê tewr tengan de rolo muhîm kay kerd. Hêzê dayîkano ke vîjdan û bimbarekîye ra yeno zor da zulmkaran. Dayîkî wayîrê dawaya qicanê xo vejîyenê û rolo ke sîstemê înan  rê fasilnayo qebûl nêkenê. Ê vera mergî cuya pawenê. Dewleta ke nê dayîkan ra qurfê ci kewena pê tanqan topan şinê înan ser la dayîkî seba ke qicê înan biciwîyê mergî genê çim û qerardar û biheybet şinê dişmenî ser û ci ra hesab persenê.

Laçika sipîya ke şole dana waranê xoverdayîşê 2018 de sey sîmgeyê hêzê cinîya kurde, sereyê wekîla HDPyî ya Amedî Remzîye Tosune de kewte meclîsê tirkan û maneyê faşîstan şikina. Xora êyê ke kurdan û bitaybetî zî cinîya kurde meclîs de nêwazenê rîyê laçika sipîye ra dilab-hîrlab qehrîyayî. Nê zî sey destkewteyêkê cinîyan ê kurdan tarîx de cayê xo girewt.

Dayîkê laçik sipîyeyî nê rojanê peyênan de reyna kuçeyan de yê. Seba ke hukmatê Başûrê Kurdîstanî vera kurdan qerarê xeletî girewtî ke do bibê sebebê vînîkerdişê kurdan, dayîkî laçikanê xo yê sipîyan erzenê war û Barzanîyî ra reca dexalet kenê ke nê qerarê xo yê xeletî ra peyser game bierzo.

Dewleta tirke tim pê hêrişî cewabê vengdayîşê dayîkan dana. Dayîkî yenê kuwayenê û hepskerdene. Dişmen laçika sipîye tim gonî de verdeno. Inkey dayîkî nê laçikan vera kurdêkî erzenî war. Kurdo ke nê tradîsyonî ra yeno û dayîka kurde û pê şitê xo yê sipîyî lewnayo. Ganî cewabê ey sey dişmenê hêrişkar nêbo. Eke ey raşta şito helal ê dayîkêka kurde şimito, gerek waştişê dayîkan fehm bikero û  semedê holîya heme kurdan nê laçikan bihurmet erdî ra  berz bikero û şerê wayûbirayî mevejo.