Îqtîdarê AKPyî xîretê Darbeya 15ê Temmuze ra dima Kurdîstan û Tirkîya de polîtîkayê qirkerdişê komelkî û tedayî zêdînayî ke komel binê kontrolê xo bikero. 'Rêxistinê komelê sîvîlî' yê ke 15ê Temmuze ra dima ameyê akerdene û pabesteyê Erdogan û Soyluyî yê, karanê gemarinan kenê. Eşkera bi ke hêzê paramîlîterê ke 15ê Temmuze ra verî ameyî rêxistinkerdene û verdîyayî kuçeyan, pê destê SADATî ameyê rêxistinkerdene. Nînan ra tay kesî verî mîyanê SADATî de wezîfedar bîyî, tayê zî dima tewrê perwerdeyanê SADATî bîyî.

SADAT çita yo, çira rojdem de yo?

SADATo ke çekan erşawena cerganê sey El Nûsra, xo sey 'şîrketa ke warê pawitişî de karê şêwirmendîye û perwerdeyê leşkerî kena' pênase keno.  La derheqê SADATî de îdîayê cîyayî est ê. SADAT 28ê Sibata 2012î de hetê Tuggeneral Adnan Tanriverdî û 23 efseranê teqawutbîyayeyan ra ronîya.

Adnan Tanriverdî kam o?

Tuggeneralo teqawutbîyaye Adnan Tanriverdîyo ke Dayîreyê Şerê Taybetî yê Fermandarîya Pêroyî û Serekîya Rêxistina Pawitişê Sîvîlî ya KKTCyî de qasê 30 serran xebitîyayo, ronayoxê SADATî yo. Tanriverdî Akademîya Şerê Erdî de perwerde dayêne û şagîrtanê ci ra yew zî Wezîrê Pawitişî Hulusî akar o. Tanriverdî prosesê 28ê Sibate de bi bahaneya 'kadro çin o' teqawur bi la a raşte seba ke 'îslamî' bi leşkerîye ra ame dûrvistene.

Tanriverdî naye ra dima tewrê Komeleya Pawitişê Edaletî (ASDER) bi ke tede leşkerê teqawutbîyayeyî yê sey ci est bîyî. Dima ey bi rayîrê Komeleya Merkezê Cigêrayîşanê Stratejîka  (ASSAM) derheqê newe ra awankerdişê Hêzanê Çekdaran ê Tirkan (TSK) de fikrê xo ardî rojdem. Tanriverdî ronîyayîşê SADATî ra ver reyna şîrketanê Amerîka de warê startejîya leşkerîye de xebitîya.

Têkilîya Tanriverdî û Erdoganî

1994 de wextoo ke Erdogan sey Şaredarê Îstanbulî amebi weçînayene Tanriverdî zî tede tay kesan paştî dabi ci. Wextê namzetîya Erdoganî de Tanriverdî Îstanbul de Fermandarê Tugayî bi. Erdogan û Tanirverdîyî o çax bi rayîrê şinasêkî yewbînî şinasnayî û têkilîya înan bîye xurtêr. Tanriverdî tebaxa 2016î de bi fermanê Erdoganî tayînê Şêwirmendîya Sereke ya Serekkomarîye ame kerdene. Tanriverdî bi taybetî warê pawitişî de bi tek şêwirmendo girîng ê Erdoganî.

Kanûna 2019î de qiseykerdişê Taniverdîyî kongreya Îstanbulî de bi sebebê nêrazîbîyayîşan. Tanriverdîyî vatbi: ''Ganî ma xo ameyîşê Mehdîyî ra amade bikerê.'' Ney ra dima çeleyê 2020î de wezîfeyanê xo ra ame girewtene.

Karê SADATî

Zanîyayêne ke 'vergirewtişê xîretê Darbeya 15ê Temmuze' de rolê SADATî zaf bi. Şewa 15ê Temmuze de serkêşîya SADATî de çekê giranî sîvîlan rê ameyî vilakerdene. La nêzanîyeno ke nê çekî nika kam de yê.  Serçete Sedat Pekerî qiseykerdişêkê xo de eşkera kerdbi ke SADAT hêzêko paramîleter o senîn o.

Çekê ke erşawîyayî cerganê Sûrîye

2014 de wexto ke cerganê El Nusra û DAÎŞî Sûrîye, Rojawan, Iraq û Başûrî de qirkerdiş kerdêne, eşkera bi ke SADAT pê tiran nê cergan rê çekan erşaweno. Nê çekî Kobanê, Şengal, Kerkûk, Mûsil, Reqa, Eyn Îsa, Girê Spî û Minbic de vera kurdan şuxilîyayêne. Her çiqas Erdogan na raştîye red bikero zî muxalefetê Tirkîya bi xo na raştîye îsbat kerde.

Têkilîya mabênê SADATî û Komeleyanê 'Ocak'î

Karanê SADATî ra yew zî awankerdişê kampanê leşkerîyan û perwerde yo. Rixmo ke goreyê qanûnanê tirkan TSK, asayîş û MKE ra ber qet yew dezgeh nêeşkena çekan ber bîyaro, biroşo yan zî bişuxxilno SADAT bi destûrê dewlete perwerdeyan zî dano, çekan zî roşeno.

Eşkera bi ke SADATî perwerdeyê leşkerîyî dayî ê kesanê ke endamê komeleyanê bi nameyê 'Ocakî.' Nê kesan hêrişanê artêşa tirke de zî bi hawayêkê nefermî seba ke 'tecrube bigêrê' ca girewtêne. Goreyê agahîyan  nê hêzê paramîleterî yê sîvîl dima ke xo îsbat kerd, hetê dewlete ra ameyî fermîkerdene û meaş dîya înan. Nê hêzê paramîletî wexto ke mirenê bi bêvengî yenê definkerdene û keyeyî înan zî derheqê babete de qisey nêkenê. Nê 'sîvîlî' serranê 2015-16î de Kurdîstan de seba vergirewtişê xoverdayîşê xoîdarekerdişî de şuxilîyayî.

Kurdîstan de estbîyayîşê nê komeleyan

Goreyê agahîyan nê komeleyan de perwerdeyê ney dîya ke wexto ke Kurdîstan û Tirkîya de şerêkê zereyî biqewimîyo ganî senî têbigêrê û çi bikerê. Êyê ke şubeyanê komeleyan ê Kurdîstanî de manenê,  tena perwerdeyê leşkerî û çekan nêgênê heman wextî de tewrê karanê asîmîlasyonê kulturel û dejenerekerdişê exlaqî, karanê fuhuş û narkotîkî zî kenê ke komelî paralîze bikerê. Kurdîstan û Tirkîya de her roje şubeyêkê nê komeleyan yeno akerdene. Nê komeleyê şinê keyeyanê ke îxanet û serdestîya dewlete qebul kerda û bi rayîrê nê keyeyan hîna bi rehetî Kurdîstan de ca benê.