Partîya Demokrate ya Kurdîstanî (PDK) roja ronayîşê xo ra  heta nika vera rêxistinanê kurdan û her parçeyê Kurdîstanî şer kerd û şerê ci dewam keno. PDKyo ke ewro şexsê PKK, êzidîyan, rojawanî de dişmenîya kurdan keno hemkarîya dewleta tirke keno, amadekarîya şerî keno.

Partîya vera şorişî: PDK

PDKyo ke ge Îran ge Iraq ge zî Tirkîya rê hemkarîye keno bi armancê tasfîyekerdişê hêzanê kurdan  tay xebatî kerdî. Seserra 19. de bingeyê polîtîkayanê merkezîbîyayîşê dewleta Osmanijan de  çinkerdişê begtîya kurdan ra dima keyeyê Barzanîyî vejîya sehne ser. Keyeyê Barzanîyo ke bi rayîrê şêxanê Neqşîbendîye keyeyê Nehrî ra  destûr girewt û herêma Barzanî de ca bi her çiqaş tarîxê kurdan de baş nêzanîyeno zî bi îxtîmalêkê pîlî Mûsilî ra ame.

Şêx Taceddînî ra dima ganî şêx Ebdulselam bibîyêne şêx. La şêx Ubeydullah şêxîye waşte û nêrazîbîyayîşê Ebdulselamî ra dima Şêx Ubeydullah rema û dima lajê ey Nehrî ra destûr girwwt bi şêx.

Hedefo yewîn: Eşîrê kurdî

Keyeyê Barzanîyo ke wextê lajanê Şêx Muhammedî ra Şêx Abdulselamo 2., Şêx Amed Mele Mustafa Barzanî bihêzêr bîyî, hêverî ê vera eşîran ê kurdan ê qedîman ê herêma Behdînanî têgêra. Keyeyê Barzanîyo ke vera eşîranê sey Zêbarî, Bradostî, Sûrçî, Herkî, Berwarî û Ertoşî şer îlan kerd mabênê înan û Osmanijan de zî nakokîyî qewimîyayî.

Nê nakokîyan û dardekerdişê Şêx Abdulselamî ra dima serra 1916î de Şêx Ehmed bi şêx û serra 1930î de vera eşîra Biradostîyan herêma Biradostî de şer kerd.

Keyeyê Barzanî wextêkî ra dima vera pêro eşîranê qedîman ê herême şer vet û naye ra dima zî hêzanê îngilîz û Iraqî mudaxeleyê herême kerd.

Bombardumanê îngilîzan ra dima Şêx Ehmed û Mala Mistefa Barzanîyî dewleta tirke ra bext waşt. Dewleta tirke serra 1933î de Şêx Ehmed û Mala Mistafa Barzanî teslîmê Iraqî kerd û ê xeylêk Silêmanî de sey surgunan ciwîyayî.

Mahabadî ra zî remayî

1945 de Mala Mistaf Barzanî derbazê Rojhelatî bi û rixmo ke Komara Kurdan a Mahabadî de wezîfeyê ci estbi, wexto ke Îranî hêrişê komare kerd xo ver nêda û derbazê Yewîya Sovyetan bi. Wexto ke Barzanî surgun de bi serra 1946î de Îbrahîm Ehmed sey PDK-Îran, PDk-Iraq rona. Mala Mistefa Barzanîyî 11 serran ra dima îqtîdarê Ebdulkerîm Qasimî de agêra Başûr.

Agêrayîşî ra dima Mala Mistefa Barzanî  bi paştdayîşê hêzan ê herêmîyan seba tasfîyekerdişê kurdan dest pê xebatan kerd. Mala Mistefa Barzanî bêxebera polîtburoyî Iraqî reyde adirbirnayîş kerd PDKyî o partî ra îxraç kerd. Barzanîyî no qebul nêkerd û konreya partî erde pêser. Bi nê hawayî Mala Mistefa Barzanîyî Îbrahîm Ehmed û polîtburo partî ra îxraç kerdî û terefgîranê xo ra polîtburoyêk awan kerd.

Mala Mistefa Barzanî dewletanê herêmîyan reyde vera hêzanê kurdan şerê gemarînî kerdî. PDK binê îdareyê Barzanîyî de tim hêrişê kurdan kerd.

PDK a di bin rêveberiya Barzanî de ji wê rojê û heta niha dema mirov li hevkarî û şerê li dijî hêzên Kurdan dinêre, hema bêje ti partî û hêz nemaye ku pêre dijminahî nekiriye.

Şerê PDKyî yê vera kurdan:

Goreyê serran şerê PDKyî yê vera partî û hêzanê kurdan:

-1961: Dima ke têkilîya PDKyî bi Bexdadî xeripîyaye PDK-Îranî destekê çek û lojîstîkî da PDK. La PDK-Iraqî rejîmê Îranî reyde vera PDK-Îranî şer kerd. Lîderê PDK-Îranî Silêman Maunî ame qetilkerdene, cenaza hetê PDKyî ra rejîmê Îranî rê erşawîyaye.

-1964-65: PDK ya Barzanîyî nê serran de  vera Îbrahîm Ehmed, Celal Talabanî û polîtbûroyê verênî hêriş kerd û kerd ke ê biremê Îran.

-1965: Sekreterê pêroyî yê PDK-Tirkîya Faîk Bucakî derheqê ronayîş û armancê partî de mektubêk nuşt û Mala Mistefa Barzanî rê erşawit. Dima ke mektub erşawîya Faîk Bucak hetê dewleta tirke ra kişîya.

-1966: PDKyî nê serran de vera nê cepheyî şer kerd ke Îbrahîm Ehmed û Celal Talabanîyî rayberîya ci kerdêne. Şer de wird perran da kişteyî estbî.

-1968: PDK û Barzanîyî seba ke PDK-ÎRan birijîyo îstîxbaratê Îranî Savakî reyde hemkarîye kerde. Operasyonê hemparî yê PDK û Îrnaî de xeylêk pêşmergeyê PDK-Îranî kişîyayî.

-1971: Faîk Bucakî ra dima Sekretero Pêroyî yo bîn ê PDK-Tirkîya Saît Elçî zî veng dîya Zaxo bi hawayêkê nimiteyî kişîya. Sûc erzîya Dr. Şivan (Saît Kirmizitoprak) ser û o û ekîpa ci serra 1971î de ameyî qetilkerdene.

-1975: Peymana Cezayîrî ra dima hêzanê Îranî Iraqî ra xo ant û Mala Mistefa Barzanîyî aşbetal (qedînayîşê xoverdayîşî) îlan kerd û şi Îran. Heman serre Celal Talabanîyî YNK awan kerd û na partî hema zî hedefê PDKyî de ya.

-1976: Mistefa Barzanîyî vera YNKyî şerêko giran da destpêkerdene. Şer de o bin kewt û reyna agêra Îran.

-1978: Aşbetalî ra dima komêka pêşmergeyan a bi fermandarîya Elî Eskerî ya YNKyî seba xoverdayîşê çekdarî sînorê Colemêrg-Başûrî ra derbaz bîye û Mala Mistefa Barzanîyî înan rê dafike naye ro. Yeno vatene ke Barzanîyî Elî Eskerî rê vat: 'Merdimê pîlî pê çeka pîle kişîyenê' û bi çeka RPG-7î Eskerî qetil kerd.

-1979: Barzanîyo ke agêra Mahabad reyna rêxistinîya PDKyî kerde la seba ke înan vera PDK-Îranî rejîmê Îranî reyde hemkarîye kerde şarî ê qebul nêkerdî. Naye ra dima vera eşîranê herême hêrişan dest pêkerd.

-1980: Nê tarîxî ra dima partîyê Başûrî sey CUDê PDK û CQUDê YNK bîyî di parçe.Mabênê 1982-1984î de mabênê înan de xeylêk şerî qewimîyayî.

-1981: PDK ya Barzanîyan serra 1981î ra nata rejîmê Îranî rê hemkarîye kerde, verê xo da PDK-Îranî yê Qasimloyî û derbê giranî dayî ci.

-1992: Şerê 1. yê Korfezî ra dima parlamentoya Başûrê Kurdîstanî ameye yewca û hêverî înan vera PKKyî şer îlan kerd. PDKyî hêrişanê çekdaran ê dewleta tirke de bi hawayêkê aktîfî ca girewt.

-1994: PDK seba ke bibo tek serdestê Başûrî vera YNKyî şer îlan kerd û şer heta 1997î dewam kerd. Şer de tewr tay 10 hezar kesî merdî û bi des hezaran kesan welat terikna.

-1995: PDK û dewleta tirke vera PKKyî operasyonê Çelîkî da destpêkerdene. Hêrişê îşxalî adarî ra heta gulane dewam kerd.

-1996: 31ê tebaxa 1996î de PDKyî Saddam Huseynî reyde pêkerd û seba ke YNKyî ra Hewlêr bigêro hêriş kerd. PDKyî tankê Saddamî vistî destî.

-1997: Senî ke dewleta tirke dest pê operasyonê Çelîkî kerd PDKyî zî bi hemdemî eşt nêweşxaneyanê Hewlêrî ser û hêrişê gerîlayan ê birîndaran kerd. PDKyî eşt rojnameyê Rojî Welat û Merkezê Kulturê Mezoptamya ser zî û 80 gerîlayê birîndar û welatperwerî qetil kerdî.

-2014: Dima ke Şorişê Rojawanî dest pêkerd PDK û hemkarê ci ENKSî Til Eran, Til Hasil, Serêkaniyê û Efrîn de hêriş kerd û PDK hema zî bi destekê dewleta tirke hemkarîya xo dewam keno.

-2014: PDKyî wexto ke DAÎŞî hêrişê Şingalî kerd rema û êzidîyî destê qirkerdişî de war verdayî.

-2017: PDKyî hêrişê xeta Sinûn û Xanesorî kerd ke hêzê êzidîyan YBŞ uca de bîyî. Hêrişan de kênaya êzidîye Nazê Nayîf û rojnamegere Nîjiyane Erhan û 5 şerwanê YBŞyî şehîd bîyî.

2017: PDKyî wextê referandumî de dima ke artêşa tirke û Haşdî Şabî vera înan têgêrayî se ra 48ê erdê Başûrî destî ra vet.

-2018: Komanê çekdaran ê ENKSî hêrişanê dewleta tirke yê vera Efrînî de bi aktîfî ca girewt.

-2020: 9ê teşrîna peyêne de PDKyî seba ke sîstemê Şingalî vila bikero hukmatê Iraqî reyde peymanêke îmza kerde.

PDK hêrişanê dewleta tirke yê vera Vakur, Başûr û Rojawanî yê vera Têgêrayîşê Azadîye yê Kurdan xo rê sey firsendêk vîneno û seba ke şerêko newe dest pêbikero gêreno rayîrî. Rixmê tewirê kurdan zî PDK goreyê waştişanê dewleta tirke amadekarîya şerî keno.