Berîvan Matyare hemverê polîtîkaya asîmîlasyonî vinderte û kilamê ke cinîyî ziwanê dayîka xo de vanê arêdayî û bi no qeyde yew vîr ard were. Matyare, Pasur, Êlîh û Farqînî de bi desan cinîyan de qisey kerd û kilamî, vateyê verênan û îdyomî hem bi nuştekî hem kî bi nota û veng ardî pêser.  

Bi na xebata xo ya hêcaye Matyare yew kitab amade kerd û bi nameye “Stranên Dawetan” çap kerd. Matyare ANFyî rê ard ziwan ke amancê xo yê bingeyên pawitişê ziwanê dayîk û vîrê kulturî yê ke hemverê vîndîbîyayîşî de yo newe ra gandekerdiş o. Serra 2016î de dest bi arêdayîşê kilamanê kurdkî kerd. Verê kilamê ke dayîk û xalikê xo vanê arê dayî. New serrî ra dima bi no qeyde cigêreyîşî kerdî û nêzdîyê 150 kilamî, vateyê verênan, îdyom û kayvateyî ardî pêser û vîndîbîyayîşî ra raxelisnayî.  

Matyare bi na xabata xo wazena ke mîrasê şarî yê kulturî hem bi nuştekî hem kî bi vengin biresno azanê/neslanê ameyoxan. 

Matyare amancê xo yê na xebate wina ard ziwan: “Şarê kurd hem bi kultur hem kî bi hûnerê xo wayîrê yew vîyarteyêde dewlemend o. La ma nêzanenê ke ma nê hûnerî çiqas nas kenê. Ma wayîrê zaf denbêjan û hûnerî fekkî yîme. Mi her tim meraq kerdêne ke nê kotî de nimitkî yê û hetê kamî ra yenê vatene. Ez dima nê persan ra dewe bi dewe gêraya û mi no kitab nuşt.”

Mi bi dayîka xo destpêkerd

Qasê 50 kilamî keyeyê xo ra arêdayî û kitabê xo de nuştî. Matyare, “Mi bi dayîka xo dest bi nê rayîrşîyayîşî kerd.”  Vat. Matyare, teberê kilaman de mi kilamî, vateyê verênan û îdyomî ke hîna zî mîyanê şarî de, veyveyan de yenê vatene ardî pêser. 

Mezgê Ziwanî zî pawena

Êlih, Farqîn ve Pasurî de 12 hûnermendî reyde 143 kilamî fekê verên ra goşdarî kerdî û bi nota nuştî. Bi no qeyde Matyare kitabê xo de yew îmkanêde hem nuştekî hem kî bi qeyde vengî goşdarîkerdişê kilaman pêşnîyazê wendoxanê xo kena. 

Reyna Matyare ard ziwan ke, no kitab teyna yew xebata kulturî nîyo, hetê bînî ra xoverdayîşê pawitişê vîrê ziwanê dayîke yo. Ma waşt ke hem mîraso kulturî hem kî ziwanî qeyd bikerê. Ma waşt ke folklor û kulturê şarî bizelal bimusnê. Seba ke nê wareyî de kêmasîyî tayê bibê şenik ma na xebate viraşte. Ma bi no qeyde hem bi desan kesan de yewbînî dîy û hem kî kilamê ke demo vîyarte ra na het yenê vatene vetî meydan, qeyd kerdî û nêverdayî ke vîndî bibê. 

Hîkayeya Kemuke

Kilama ke derheqê Pirdê Kemuke ke Farqîn de naye ra serran ra ver binê awa barajî de menda zaf girîng a. Matyare wina dewam kerd, “No pird zereyê kilamanê şarî de hîna zî gande yo. Eke ma na kilame vîndî bikerdêne xebera ma tewr nêbîyêne ke pirdêde nîyanên bîyo. Ma ziwan û çekûyê ke êdî bajaran de nênê qiseykerdene kilamanê xo de ca dayî. Kilamî nê ware de mesajêde hem hûnerî hem sosyolojîk û hem kî tarîxî danê. Kilamî teyna vîrê kulturî ney heman wextî de vîrê tarîxî û ekolojîk zî pawenê. Na xebate teyna hemverê asîmîlasyonî de yew vindertiş nîya, heman wextî de yew xoverdayîşêde hemverê talanê ekolojîk û afeta xozayîye de kî vîrê şarî yo. Mi na game seba ke rêça ziwan û hûnerî ke vîndî benê bivîna eşte.”