Xeylêk mal û mulkê armenîyan ê tarîxîyî seba ke nênê restorekerdene hê rijîyenê. Nînan ra yew zî Dibistana Khorenyanî ya Armenîyan a 207 serre ya. Dibistane taxa Ayvansarayî ya semtê Balatî de ya. Heqê mulkî yê dibistane aîdê Weqfa Dêrê Armanîyan ê Surp Hireşdagadebî yo.

Dibistana Khorenyanî 1816 de ronîyaya û 1925 de şewatêk de zaf zerar dîyo. Şewat de erazîyê dibistana Ruhbanî û goristanê armenîyan zî texrîb benê. Bînaya dibistane Bacê 'Varlik'î yê 1942yî û serebûtanê 6-7ê Êlule ra dima seba ke nufusê armenîya kêmîyeno 1977 de qefilîyena. 1955 de şewatê bînî yê şikdarî de reyna bînaya dibistane zerarêko pîl dî. Bîna serranê 90an de sey depoyê tutunî û sînemaya serakerde şuxilîyena. 2018 de dormeyê bîna bi temamî ame qefilnayene. Erazîyê goristanê armenîyan de bînayî virazîyayî.

Dêrê Supr Hireşdagebedî, Weqfa Goristanê Armenîyan û Dibistana Khorenyan hetê Mudirîya Pêroyî ya Weqfan ra sey awanîya tarîxîye ameyî dîyarkerdene. Seba nê bînayan 2014 de muracatê restorekerdişî ame kerdene la cewab nêdîya muracatî.

Îdarekarê Weqfe Aram Kurdanî 2018 de keyepelê Ermenihaberî de pare kerd ke 4 serrî yo cewab nêdîyeno muracatê înan. Îdarekarê bînî Zekî Ocalî zî îfade kerd ke 2021 de Heyetê Berzî yê Eseran seba restorasyonî destûr dayo û tîya hetê Şaredarîya Fatihî ra do bêro kerdene merkezê kulturî. La heman serre Şaredarîya Fatîhî da zanayene ke merkezê kulturî bînayêka bîne de do bêro ronayene. Rixmê ney zî bînaya armenîyan de hema zî xebatêka restorasyonî nêameye kerdene. Bîna her roje rijîyena.