J. Îhsan Espar Pîran de ameyo dinya. Ey 1979 de, Dîyarbekir de Enstîtuyê Perwerdeyî qedênayo. Demeyêko kilm Kurdîstan de mamostetîye kerda. Menga nîsana 1982 de Kurdîstan ra vejîyayo û nika Swêd de ciwîyeno.

J. Îhsan Esparî unîversîteyê Stockholmî de tarîx û averşîyayîşê ziwanê ciwananê diziwanîyan û yê Gävle de zî îlmê cematkî wendî.

Hetanî ewro gelek nuşteyê eyê kurdkî (kirmanckî, kurmanckî), tirkî û swêdkî, hîkaye û şîîrî eyê kirmanckî kovar û rojnameyan de neşr bîy. 

O serra 1997 ra endamê redaksîyonê kovara Vateyî û serra 2001 ra zî yê Weşanxaneyê Apecî yo.

J. Îhsan Espar Grûba Xebate ya Vateyî reyra standardîzekerdişê lehçeya kirmanckî (zazakî) ser o zî gurîyeno.

J. Îhsan Espar hem bi Zazakî şîîran nuseno hem zî hîkayeyan nuseno. Zazakî de şîîrê  J. Îhsan Espar zaf yenê wendene û heskerdene. 

 

Eserê ey ke hetanî nika weşanîyayê:

 

1- J. Îhsan Espar, Tanî Estanikî û Deyîrê Ma, Weşanên Rewşen, Berlîn 1995/ Çapa dîyine: Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul 2004, 198 rîpelî

2- J. Îhsan Espar, Beyi Se Bena? (hîkaye), Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul 2004, 62 rîpelî

3- J. Îhsan Espar, Dilopê Zerrî (şîîre), Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul 2008, 56 rîpelî

4- J. Îhsan Espar, Sanikêka Heskerdişî (şîîre), Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul 2014, 52 rîpelî

5- J. Îhsan Espar, Nivîsên Xwendekaran –ji dersênkurdî- Stockholm, 2017

6- J. Îhsan Espar, Kurdê ke Seba Hewara Dêrsimî Kişîyayî: Şêx Evdirehîm û Embazê Ey, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul 2017, 168 rîpelî

7- J. Îhsan Espar, Rengê Şewe Zerrîya Mi De, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul 2018, 74 rîpelî

8- J. Îhsan Espar, Berîyê Birîsimênî (komşîîrî), Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul 2020, 188 rîpelî

9- J. Îhsan Espar, Ragêrayîş... (hîkaye), Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul 2024, 165 rîpelî

 

Tadayeyê ey ke weşanîyayê:

 

1- Beşîkçî, Îsmaîl, Çend Gotin Li Ser Ronakbîrên Kurd, Weşanên Rewşan, Bonn 1992 (Tirkî ra kurmanckî J. Îhsan Espar & Amed Tîgrîs)

2- Nordqvist, Sven, Dema Findo biçûk bû û winda bû, Weşanxaneya Apecê, Stockholm 2001 (Swêdkî ra kurmanckî)

3- Defoe, Daniel, Robinson Crusoe, Weşanayox: Weqfa Kurdî ya Kulturî li Stockholmê, Îstanbul 2005, 79 rîpelî (Swêdkî ra kirmanckî)

4- Hugo, Victor, Notre – Damea Parîsî, Weşanayox: Weqfa Kurdî ya Kulturî li Stockholmê, Îstanbul 2005, 87 rîpelî (Swêdkî ra kirmanckî)

5- Wolde, Gunilla, Kreşa Emma, Weşanxaneya Apecê, Stockholm 2007, 25 rîpelî (Swêdkî ra kirmanckî)

6- Wolde, Gunilla, Tûte û Malîne, Weşanxaneya Apecê, Stockholm 2007, 24 rîpelî (Swêdkî ra kirmanckî)

7- Wolde, Gunilla, Emmaya Eksî, Weşanxaneya Apecê, Stockholm 2007, 22 rîpelî (Swêdkî ra kirmanckî)

8- Wolde, Gunilla, Tûte bi Pişê Kay Keno, Weşanxaneya Apecê, Stockholm 2007, 24 rîpelî (Swêdkî ra kirmanckî)

9-  Wolde, Gunilla, Tûte Hurdî yo, Weşanxaneya Apecê, Stockholm 2007, 24 rîpelî (Swêdkî ra kirmanckî)

10- Nordqvist, Sven, Xuşka min li ku ye?, Weşanxaneya Apecê, Stockholm 2008 (Swêdkî ra kurmanckî)

11- Löfgren, Ulf, Rindo Kincanê Xo Şuweno, Weşanxaneya Apecê, Stockholm 2008, 24 rîpelî (Swêdkî ra kirmanckî)

12- Olsson, Lotta & Jönsson, Maria, Morîs Berberî Het, Weşanxaneya Apecê, Stockholm 2009, 28 rîpelî (Swêdkî ra kirmanckî)

13- Olsson, Lotta & Jönsson, Maria, Morîs Merga Girde de, Weşanxaneya Apecê, Stockholm 2009, 28 rîpelî (Swêdkî ra kirmanckî)

14- Olsson, Lotta & Jönsson, Maria, Morîs û Serê Sibayî, Weşanxaneya Apecê, Stockholm 2009, 28 rîpelî (Swêdkî ra kirmanckî)

15- Olsson, Lotta & Jönsson, Maria, Morîs Keyeyî Ewnîyêno, Weşanxaneya Apecê, Stockholm 2009, 28 rîpelî (Swêdkî ra kirmanckî)

16- Anna-Clara û Thommas Tidholm, Ture Roşeno û Ewnîyêno, Weşanxaneya Apecê, Stockholm 2009, 32 rîpelî (Swêdkî ra kirmanckî) 

17-Anna-Clara û Thommas Tidholm, Va Tureyî Hewa Fîneno, Weşanxaneya Apecê, Stockholm 2009, 32 rîpelî (Swêdkî ra kirmanckî)

18- Nordqvist, Sven, Lîsa Otobuse Pawena, Weşanxaneya Apecê, Stockholm 2011 (Swêdkî ra kirmanckî)

19- Nordqvist, Sven, Findo Cîya Beno, Weşanxaneya Apecê, Stockholm 2012 (Swêdkî ra kirmanckî)

20- Nordqvist, Sven, Ma Ti Dat Mendo û Findoyî Nas Kena?, Weşanxaneya Apecê, Stockholm 2014 (Swêdkî ra kurmanckî)

21- Hesenê Metê, Dêrê Santa Ragnhild de, Tadayox: J. Îhsan Espar, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul 2018

 

***

 

Şîîranê  J. Îhsan Esparî ra çend nimûneyî:

 

DILOPÊ ZERRÎ

 

Lewî estê

miz ê, şerabî

pîroz ê, afrodîtkî

zergûnbîyayîşê eşqî de

raste-rast çêleyê adir ê

binê heme asmênan de

 

Çimî estê

zeng ê, deryayî

sermest ê, efsûnkî

awirê nazşîrinî

wêran kenê heme çîyî

her zemînî ser o

heme mewsiman de

 

Qisayî estê

zelal ê, krîstalî

hîsdar ê, şîîrkî

cewherê mezgî,

ahengê vengî

û sey zerrnê safî,

sey yaqutê sûrî

vêrenê

dîwanê heme homayan de.

 

                        (Dilopê Zerrî)

 

NOSTALJÎ

 

Cîranîya ma ra

boya nanê tezeyî ameynî 

a çi cîranî bî!

Ewnîyayîşê nimitîkî

hende germinî bîy

tanîya adirî daynî. 

Zergûnîya wisarî de 

deyîrê şewa sêmêne  

hewênaynî

roşnaya çimanê to.

Guneyê şewdirî

hewno şîrin remnaynî

payîzê mişmişî de.

Û ti tim

binê estareyan de

sey xeyalêkê sipî, 

sey çira şitî,

sey Venuse

kefê deryayî bîya.

 

Axx  cîrana mi!

Axx ciwanika mi!

Mi çi şaristanî 

çi şaristanekî dîy.

Mi çi zemînî

çi parzemînî dîy.

La bi çareyê to

mi çi rîyê de 

o şewq û şemale

mi çi kesî de

a bejn û bale

û mi çi kitabî de 

o cîlwe nêdî.

 

Nika ez kamî de bika

gerreyê zemanî?

Her zerrî de eşqêk

fîrar gêreno

her îklîmî de waştayêka koyîye 

û cuya her kesî de 

rayîrêk şono

ver bi poşmanî... 

 

                        (Sanikêka Heskerdişî)

 

RENGÊ ŞEWE ZERRÎYA MI DE

 

Ti zana

ez emşo hewnan ro ginaya

-to ra dûrî-

seke ez ê        

bimbarekan bivîna.

Rengê şewe

destê mi de

komirê çimanê to.

 

Hişê mi talan kenî

sîneyê gewrî

mircanî, mureyî

babet-babet lewheyî

rengareng lambeyî, avîzeyî

qirnete û zirneyî

afîşî, numayîşî

qelabalixê mehşerî

bi mêrxasîya xo

hişê mi talan kenî

çimsîyayê şorişî.

 

Mi vat

ez emşo hewnan ro ginaya

-to ra dûrî-

seke ez ê        

bimbarekan bivîna.

Reqsê Esmeralda

qeçekê Homerosî

Odysêe û Îlyada

Karlê Kafkayî

Oblomovo rehmetî

Muzeya Masumîyetî

aşxane û meyxaneyî

paytonê kerxaneyî

pêzewengê kuçeyî

çimanê mi ver ra

şinî-yenî.

 

Ti zana

eşq dîmensîyono mino çarin

zerrîya mi ser o xencerêko sêmên o

xencer dejneno

eşq dejneno

bêrîya bêwextê

xemgînîya nenase

rêça xeyalan

eybê vateyan dejneno.

Eşq dejneno

ekvatora ruhî

rengê bakîreyî

qutbanê cuye

xerîteya şayîye

pusulaya qederî dejneno.

 

Ti zana

eşq dejneno

cayê heneyî

hêsiranê veyvekî

kobeyê lewan

roşnaya çiman

dejneno.

Eşq dejneno

muraya mîyanî

gilîya memikî

koyê Venuse

esaya Musayî

dejneno.

 

Ti zana

eşq dejneno

kamcayî bigino

ucayî dejneno

û

gama ke-Homay nêko- eşq bimiro

ruh beno goristanç “qehpikan”.

 

Ti zana

Ti sêhrê şewan

Ti sirrê çekuyan

Ti Reba roşna ya.

Mi bi boya to

gelek nîsanî nas kerdî

mi porê to de

gelek gulanî nimitî

mi çend zimistanî

çend hamnanî hewn a kerdî

nivîna to de.

Mi çi şîîrî

çi destanê wendî bi vengê to

ez bi baskanê to firaya

cehenemê Danteyî ra

vakurê mi de timûtim ti

başûrê mi de heme cuya mi.

 

Ez bîya şefeqê odaya to

seba ke hewnanê to bivîna

ez bîya vayê taxa to

seba ke peşmiryayîşê to bilêsa

ez bîya nêrgizêk

seba ke sêneyê to ra bidusa

ez bîya meyê eşqî

seba ke lewanê to ra birişa.

 

Bi nameyê Homayê to

ti ruhî de Ararat

zerrî de Ferat a!

Mi nameyê to na

estareyan ra

mi bi gorê babîyê xo

sond wend

to ser o

mi ti bi şitê şêran

mi ti bi şîîranê şewdirî

weye kerda

û nika

meterîsê mi lal

Homayê eşqî betal o.

 

Ti zana

heme kelamê qedîmî

bi hubrê şewhetî

nusîyayî

û

heme eshabeyî

heme hewarî

domanê eşq î.

 

De vaje

çirê heme vateyî sêwî

û heme vengî didil î

mekanê pîrozî de?

Û çirê tena

zerrîya mi ra

ber benî

heme dejî

heme xemî?

 

Ya herra şîîra eşqî!

Ya şaîra mehzune!

Bê, mi mehrum meke

rehma xo ra!

Bê, mi biveşne adirê

makîya xo de!

Bi qiseyanê mi

qesran viraze

bextîyarîya xo rê

wa taca to zî 

vilikanê mi ra ba!

Qehir

û qesawetê xo

ca verde

binê berzînê mi de!

Ca verde

şermeyê xoyê verênî

xalîçeya ecemî ser o!

 

                        (Rengê Şewe Zerrîya Mi De)