Cigêrayox Veysî Toprakî derheqê teda û polîtîkayanê vera kulturê kurdan de ANFyî rê qisey kerd.

Veysî Toprakî ard ziwan ke muzîkê kurdan de keder, govende (dans), kar û şer unsurê esasî yê. Toprakî dîyar kerd ke serdestî polîtîkayanê zulmî yê tewr giranan vera ziwan û muzîkê bindestan kenê û vat: ''Tirkîya de zî vera muzîkê kurdan heman polîtîkayî yenê caardene. Xora muzîsyenê pîlî yê kurdî yê sey Ziryabî çimeyanê tirkan de sey tirk yan zî acemî ameyê mojnayene. Hişmendê kolonyalîstî polîtîkayanê xo asîmîlasyonî ser o awan kenê. Wexto ke Komara Tirkîya ronîyaya hêverî muzîkê kurdan bi hedefê asîmîlasyonî. Qiseyê xeylêk deyîranê ma ameyî vurnayene bi tirkî.

Serdestanê tirkan kerd ke kurdî bi kurdkî qisey nêkerê û muzîkê kurdan talan kerd. Seba asîmîlasyonî dewlete tim proje û planî awan kerdî. Mîsal 2003 de kampanyaya 'Haydi Kizlar Okula' kampanyayêka winayêne bîya ke seba ke kênayê kurdî tirkî qisey bikerê amebî vitaştene.

Hetê bînî ra kurdanê sey Celal Guzelsesî deyîrê kurdkî açarnayî tirkî ser. Hıunermendanê sey Mahsun Kirmizigul, Îzzet Altinmeşe, Kazanci Bedîg, Burhan Çaçan nê deyîrî bi tirkî vatî. Bi nê hawayî bi destê kurdan dewlete 1916 850 deyîrê kurdkî dayî vurnayene. Erzirom, Wan, Qers, Colemêrg, Erzîngan, Amed, Xarpêt, Riha, Dîlok, Bedlîs, Mûş, Çewlîg û Sêrt de Radyoyê Anqara 293 deyîrî arê dayî û bedilnayî. Nê karî zafêr bi destê enstîtuyanê dewan ê sey Ruhî Su Enstîtusu ameyî kerdene.''

Toprakî bale ante ser ke govenda kurdan wayîra ruhêkê coş û xoverdayîşî ya coka nê rojan de zî yena qedexekerdene. Toprakî vat: ''Govenda kurdan taybetmendîyanê neteweya kurdan eşkera kena. Xeylêk tewirê govenda kurdan est ê; 'govenda şerî' govendê Amed, Bedlîs û Çewlîgî yê. Delîlo de cinî û camêrdî seke pîya meydan de şer kenê, Axao (keşayo) de camêrdî vejîyenê meydanê şerî û çepik bi xo şer o. Hildan/Milanî/Çokanî serkewtişê şerî yo.

Govenda eşqî govendê sey Pêşbûk, Şemamê, Şewko yê. Govenda dînî zafêr elewî û êzidîyan de est ê. Govenda karê hesad û berardişî  govendê sey Pale, Teşî û Bêrî yê.

Tay herêman de ziwan asîmîle bîyo zî kulturê govende dewam keno. Yanî polîtîkayê dejenerasyon û deformasyonî verê govende de do bêtesîr bimanê. Coka dewlete dest erzena polîtîkayanê qedexekerdişê govende. La qedexekerdiş zî do bitesîr nêbo.''