Dengbêjîye tarîxê şarê kurdî û edabîyatê fekkî yê kurdkî de zaf muhîm a. Tradîsyonê sesseran heta roja ma dewam keno.  Xeyrê dengbêjîye bi hezaran serebûtî û hîkayeyî heta roja ma ameyî. Bajaranê Kurdîstanî ke tradîsyonê dengbêjîye dewam keno ra yew zî Wan o.  Dengbêj Yusuf Celalî (62) zî nê dengbejan ra yew o.  Denbej Yusufê Celalî yo ke bi deyîranê xo tradîsyonê dengbejîye dano domnayene, nê tradîsyonê ke ganî tepişeno, resneno neslanê neweyan.

Dengbêj Yusuf Celalî serra 1959î de dewa Alutî ya Idirî de ameyo dinya û domanîya xo ra nata deyîran veno. Xeylêk wext verî Idîrî şîyo Wan. Hema serranê xo yê wirdîyan de tewrê dîwananê dengbêjîye bîyo û bi nê deyîran bîyo pîl.

Celalîyî vist vîrî ke herêma Serhadî de xeylêk dengbêjê vengweşî estê û vat: ''O çax dengbêjî zaf kêm bî. Dengbêjanê verênan bi rojan eşkenayêne deyîran vejî. Vengê dengbêj Mehmet Salîhê Şemê mi ser o zaf tesîr kerd bi. Mehmet Salîhê Şemê Agirî ra bi û herême bi herême gêrayêne û deyîrî vatêne. Mi zî heta 21 serranê xo deyîrê ey vatî û dima ra mi dengbêjanê bêmergan ra Şakiro sarisna ke ey bi vengê xo yê rindî zerîya mi de cayê xo girewt. Qetî dengbêjo sey Şakirê Bedîh (Şakiro) nêameyo dinya û do ewro ra tepîya zî nêro.''

Dengbêj Celalîyî bale ante muhîmîya kultur û hunerê kurdan ser û vat:  Dengbêjanê bêmergan bi veng û deyîranê xo kulturê kurdan heta ewro ard. Dengbêjan tarîxê kurdan o ke nêameyo nuştene û hem zî edabîyatê kurdan resna şarê kurdî û tarîxê kurdan ganî tepişt. Dengbêjîye kulturê kurdan o. Dengbejan semedê payraverdayîşê kulturê kurdan gurîyayî. Zerîya înan de eşqê welatî estbi û bi nê eşqî deyîrî vatêne.''

Dengbêj Celalîyî  vat: ''Ganî no kultruo qiymetin tim ganî bimano. Ez gama ke deyîran vana derdan xo vîr a kena. Dengbêjî deyîranê eşq, merg, barkerdiş, qehremanîye û dejî vanê. Dengbêjîye sey gole Wanî û dengizî ya. Derheqê her çîyî de tede deyîrî estê. Her deyîrî ser kitabêk eşkeno bêro nuştene. Dengbêjîye kulturê kurdan o. Eke teknolojî verî bibiyêne vengê dengbêjanê verênan heme dinya ra vila bîyênî. Kêmîya ma tîya dest pêkena. Ganî ma nê kulturî bidê domnayene. Ma nê ziwan û dengbêjîye camêverdê.  Her roje kulturê dengbêjîye çîn beno.

Dezgehanê ma yê kulturî de zaf kursî estê la kursê dengbejîye çîn o. Qey çîn o? Çunke dengbêjîye de pere çîn o. Coka ci rê eleqedarî çîn a. Ganî heme dezgehanê kulturî de kursê dengbêjîye bêrê akerdene. Ez semedê perwerdedayîşî amade ya. Têna waştişê mi oyo ke wa no kulturo qiymetin vînî mebo. Çunke dengbêjîye rêçêko tarîxî yê cuya kurdkî yo.''