Hemserekê Konseya Rayberdişî ya KCKyî Cemîl Bayikî beşê diyînî yê roportajê xo de çarçewa meseleya kurdan de serebûtê herême yê 2024î ercnayî.

Qiseykerdişê Bayikî ra tayê noqtayê girîngî wina yê:

''Şerê Dinya yê Yewinî ra dima bi Peymana Lozanî dîzaynê Rojhelatê Mîyanênî amebi temamkerdene. Nê dîzaynî de di erkî dîyayî dewleta tirke; caardişê modelê dewleta neteweyîye yanî caardişê asayîşê Îsraîlî û vera dewleta Rûsya tamponbîyayîş. No proje heman wextî de bingeyê qirkerdişê kurdan o zî.  Nika Rojhelato Mîyanên newe ra yeno dîzaynkerdene. Hêverî Iraq de rejîmê Baasî rijîya. Dima zî Sûrîye de rejîmê Baasî rijîya. Tewr zaf Tirkîya nê prosesî ra qerqilîyena. Çunke zanena ke hinî qirkerdişê kurdan sey verî do nêro caardene û aktoro verên Îsraîl o. Verê cû aktoro verên Tirkîya bi. A raşte dewleta tirke wazena ke sey verî qirkerdişê kurdan bîyara ca. Îsraîlî Hîzbullah, Hamas û Sûrîye sey gefî dîyêne coka nê werte ra wedarnayî. Nika zî hedefê ci de Îran est o. Îran zî sey Tirkîya Şerê Dinya yê Yewinî ra dima aktoranê girîngan ra bi. La hinî wina nîyo. Aseno ke Îran hedef de yo. 

Xora bingeyê nê şeran de menfaetê madîyî est ê. Modernîteya kapîtalîste tim wazena ke asayîşê xo xurt bikera. Nika Çîn vera vera beno wayîrê hêzî. 2023 de kombîyayîşê G-20î de projeyê IMECî ame îlankerdene. Hêzê mîyanneteweyî yê kapîtalîstî kenê ke nê projeyî bipawê.

Rojhelatê Mîyanênî de Îran û Tirkîya hêzê tewr pîlêr bîyî û nînan tim meseleya kurdan de qirkerdiş, înkar û asîmîlasyon tercîh kerdî. La nê prosesê neweyî de tewr zaf Îran û Tirkîya zehmetîye ancenê. Verê nê wird dewletan de rijîyayîş est o. Hinî rolê aktorîye dîyeno Îsraîl û Arabîstano Suûdî. Coka Peymana Îbrahîmî seba ke verê şerê yahûdî û ereban bigêra ameye kerdene. Tirkîya zî sey Îranî do raştê tehluke û zorîyan bêra. Dewleta tirke de sey Îranî meseleya pawitişê rejîmî çin a. La meseleyê bînî bi taybetî meseleya kurdan do zor bidê Tirkîya. Dewleta tirke qewimîyayîşanê Rojhelatê Mîyanênî ra qerqilîyena la ancî zî nêwazena meseleya kurdan çareser bikera. Yanî dewleta tirke nêwazena ke xo bivurna. Seba ke vurîyayîşî bi pozîtîfî tesîrê ci bikera Tirkîya hêzê xo yê sîyasî, dîplomatîk û leşkerîyî şuxilnena. Meseleya Sûrîye de zî nika wina kena. Nêzdîbîyayîşê Tirkîya yê bi meseleya Sûrîye mojneno ke a do dîzaynê Rojhelatê Mîyanênî de senî têbigêra.

Seba ke krîzanê Rojhelatê Mîyanênî ra bêro xelisnayene çareserîye neteweya demokratîke û formo neteweyî yê. Modelê bînî yê hêzanê sermaye û kapîtalîzmî çare mîyê. Ewro bingeyê pêro meseleyan de dewleta netewe est a. Coka Rojhelatê Mîyanênî de modelê dewleta netewe do nêbo çare. Heta ke feraseto tekperest, neteweyî, statogîr û kanwaz nêro çinkerdene têkoşînê şaran do ser nêkewo. Têkoşînê cinîyan, şaran û hêzanê şorişgêran ê azadîgîran do çareserîye bîyaro ca. Rojhelatê Mîyanênî de ferasetê neteweya demokratîke û Konfederalîzmo Demokratîk do bibê çaregîr.

Nika Şerê Dinya yo Hîrêyîn yeno kerdene ke terefgîrê nê şerî hêzê kapîtalîstî yê. No şer şerê menfaetan o. Yanî hêzê demokratîkî-şorişgêrî terefgîrê nê şerî nîyê. Ma çareserîyêka alternatîfe pêşkêş kenê. Yanî sey formulê Rayber Apoyî yo; dewlete û demokrasî. Yanî dewlete do komelê rêxistinkerdeyî qebul bikera.

Şarê kurdî serkêşîya têgêrayîşê ma de têkoşînêko pîl kerd, xo newe ra aferna û bi xurtî xo vurna. Şarê kurdî bi wayîrê feraset, nasname û îradeyê neteweyîy. Şarê kurdî şorişê gandarbîyayîşî kerd, bi wayîrê ferasetê neteweya demokratîke, wayîrê xopawitişî. Şarê kurdî bingeyê paradîgmaya neteweya demokratîke ya Rayber Apoyî de xo newe kerd. Şarê kurdî her wextî ra bihêzêr o. La dewleta tirke armancê xo yê qirkerdişî de dewam kena. Tirkîya kena ke nê prosesî bişuxilna, Şorişê Rojawanî çin bikera. Nika tehlukeyo tewr pîl no yo. Vera no tehluke hanî bingeyê Şerê Şarî yê Şorişgêrî de xoverdayîşêko topyekûn bêro kerdene. Rayîrê serkewtişî ney ra derbaz beno. Nê esasî ser o 2025 do bibo serra serkewtişê şarê ma. Şarê kurdî peyê serdestîye de nîyo. Şarê kurdî tena têkoşînê azadîye, cuya têdûşte û hempare dano. No têkoşîno demokratîk û meşrû do ser bikewo.''