Barbarîya artêşa tirke: Vêşnayîş, guleraşnayîş û teqnayîş

Artêşa tirke ya ke tewr peyên pê vêşnayîşê leşkeranê xo kewtbî rojdem, vera kurdan her barbarîye kerde. Leşkeranê tirkanê ke Vartînîs de keyeyêk vêşnabi, bi seyan sivîlî zî vêşnayî û eştî bîran.

Artêşa tirke ya îşxalkere hêrişanê 14ê nîsane ra nata Herêmanê Pawitişî yê Medya de bi her hawayî barbarîye kena, heta bi dîmenan eşkera bi ke cenazayanê leşkeranê xo zî vêşnena. Artêşa tirke ya ke tewr peyên pê vêşnayîşê leşkeranê xo kewtbî rojdem, vera kurdan her barbarîye kerde. Leşkeranê tirkanê ke Vartînîs de keyeyêk vêşnabi, bi seyan sivîlî zî vêşnayî û eştî bîran.

Çend barbarîyê artêşa tirke ya îşxalkere wina yê:

Bîrê asîtî yê mabênê Silopî û Cizîre kerdişanê serekeyan ê artêşa tirke ra bîyî. JÎTEMî serranê 90an de bi seyan sivîkî Botan û Mêrdînî ra remnatî, Cizîre û Silopî de eştî bîranê asîtî yê BOTAŞî. 2009 de tehqîqatê Ergenekonî de Tuncay Guner û Abdulkadîr Ayganî no îtîraf kerd û naye ser o tay bîrî Silopî de ameyî akerdene. Şahidanê ê çaxî û endamanê verênan ê JÎTEMî dîyar kerd ke kesê ke ameyê remnayene dima ke pê asîtî ameyê vêşnayene, erzîyayî bîran.

Gerîlayanê ARGKyî 13ê hezîrana 1993yî de bajarekê Bespînî yê Silopî de eşt qereqolê artêşa tirke ser û xeylêk leşkerê tirkî vêşnayî. Rojêke dima leşkeran eşt bajarekî ser û qesasê xo girewt. Leşkeran bi fermanê Fermandarê Tugayê Şirnexî Mete Sayarî dewijan rê îşkence kerd, malayê dewe Îbrahîm Akil zî tede 6 sivîlî dayî guleyan ver û adir verda dewe. Leşkeran xaçê xirîstîyanan na milê Akilî û heta ke hişê ey şoro dapiro. Mete Sayarî rojnameyê Hurrîyetî rê qisey kerd û no qirkerdiş îtîraf kerd. Sayarî îdîa kerd ke milê Akilî de cara xaç est bîyo, o 'bêsunet' bîyo, armenî bîyo.

Qirkerdişê Vartînîsî

2yê teşrîna verêne ya 1993yî de çalakîya ARGKyî de astsubayêko tirk kişîya. Leşkeran wexto ke cenaza berdêne û bajarekê Vartînîsî yê Mûşî rê derbaz bîyêne guleyî eştî, gef wend û vat: ''Ma do emşo dewa şima bivêşnê.''

3yê teşrîna verêne de şewe leşkeran dewe daye adirî ver. Leşkeran cinî û mêrde Nasir û Eşref Ogut pa domananê înan ê 12, 3 û 7 serran qetil kerdî. Keyeyî ra têna Aysele Ogut xelisîyaye û aye gerreyê artêşa tirke kerd. La dewleta tirke qirkerdiş eşt milê PKKyî û dosya qefilnaye. Dima avûkatanê keyeyî muracatê Mehkemeya Cezaya Girane kerd. Têna derheqê fermandarê artêşa tirke Bulent Karaogluyî de bira tepişîyayîşî dîyaye la o zî hema nêtepişîya.

Başûr de artêşa tirke 9 şiwaneyî dayî guleyan ver

Artêşa tirke 1995 de vera gerîlayan operasyonê 'Çelik'î dabi destpêkerdene. Seba ke operasyon nêresa armancê xo artêşa tirke hêrişê sivîlan kerd. 2yê nîsana 1995î de mabênê dewanê Bawerke û Bênata yê Dihokî de artêşa tirke 9 şiwaneyî dayî guleyan ver ke nînan ra nameyê 7 tenan wina yê: Abdulkadîr Îzzetxan, Îsmaîl Hasan Şerîf, Serbest Ebdûlkadir, Ebdillah Kerîm Huseyîn, Abdûrrahman Mûhammed, Şerîf Gulî Zîkrî û Ehmed Fettah.

Sivîlî verî tepişîyayî, dima dîyayî guleyan ver û ameyî vêşnayene

Rayberê Şarê Kurdî Abdullah Ocalanî 15ê kanûna 1995î de MED TVyî rê qisey kerd û adirbirnayîş îlan kerd. La rejîmê Anqara 12ê çeleyê 1996î de pê qirkerdişî cewab da ney. Leşkeranê tirkan 12ê çeleyî de eşt dewanê Çevrîmlî û Yataganî yê qezaya Basanî yê Şirnexî ser û tay qoricî û dewijî destbend kerdî. 15ê çeleyî de leşkeran tayê înan  dayî guleyan ver û adir verda keyeyî. Serebût de 11 kurdî ameyî qetilkerdene. Fermandarîya artêşa tirke reyna qirkerdiş eşt milê PKKyî ser. La dima eşkera bi ke JÎTEMî no qirkerdiş kerdo.

9 sivîlî bi teqaberan ameyî qetilkerdene

16ê êlula 2011î de seba ke prosesê bêçalakîye dewam bikero Partîya Haştîye û Demokrasî (DBP) o çax Erdoganî de do pêvînayîşêk bikerdêne. La çend saetî verî nêzdîyê dewa Peyanîsî ya Colemêrgî de mînîbusêke de teqayîş qewimîya. Netîceya nê teqayîşî de 9 sivîlî ameyî qetilkerdene.

Heman roje rejîmê Anqara bi heyetêkî şibi Îmrali ke Rayberê Şarê Kurdî de pêvînayîş bikero. La wextê winasênî de qirkerdişê Peyanîsî balkêş bi. Ocalanî bi rayîrê avûkatanê xo vat: ''Bi nê teqayîşî nê pêvînayîşî ameyî teqnayene.''