Erdê Avaşînî de, serê her girî de şerêko bêeman ame kerdene. Werxelê ra heta bi Adilbegî, Mamreşo ra heta Qertalî her ca de rêçê nê şerî, hîkaye, dej û serkewtiş estê.

Avaşîn de roja 7. ya  hêrişî de ke 1ê gulana 2021î de dest pêkerd, komêka gerîlayan reyde ma zî şîbî serê Girê Qertalî. Gerîlayanê kome qala ci kerde le çira nameyê nê  cayî Girê Qertalî yo. Goreyê vatişê înan serranê 90an ra nata şerêko giran qewimîyeno û prosesê amadekerdişê tunelanê şerî dest pêkerd. Hema 10 rojî ser ra derbaz nêbîyî Adilo ke semedê na çalakîye şi Mamreşo şehîd bi. Adilî wina vatbi ''Armancê nê dişmenî Girê Qertalî yo. Coka ganî ma xo bi xurtî amade bikerê.'' Gerîla Mervan zî ma rê qala tarîxê Girê Qertalî kerde.

Girê Qertalî verî ke hetê gerîlayan ra ame azadkerdene girêk bi ke artêşa tirke sey merkezê koordîne şuxilnayêne. Nê garî de ke hetê cografîkî ra maneno baskanê qertalî merkezê ci de zî kerrayê ke manenê sereyê qertalî estê. Tunelê şerî yê ke gerîlayî nika vera artêşa tirke ya îşxalkere xo ver danê, mîyanê nê kerrayan de yê. Yanî zerrîya Qertalî de yê.

Nêmeyê destpêkê serranê 90an de nê girî de şerêko giran qewimîya. Fîşekê doçkayan, çeperê şerî yê verênî, parçeyê hesteyî, parçeyê helîkoptero ke gerîlayanê ARGKyî dabi piro. Artêşa tirke dima ke bi seyan leşkerê ci kişîyayî, helîkopterê Skorskyî ame pirodayene binkewtişê xo qebul kerd û leşkerê xo yê bînî girî ra apey girewtî. Helîkoptero ke ame pirodayene nika binê tunelanê şerî de yo. A roje ra nata Girê Qertalî binê pawitişê gerîlayan de yo.

Wexto ke artêşa tirke 23ê nîsane de dest pê hêrişanê îşxalî kerd Girê Qertalî pê rolêkê pîlî têgêra. Qertalo ke cepheyo tewr aver ê pawitişê Mamreşoyî yo, vera îşxalkeran tede çalakîyî ameyî kerdene. Girê Sorî û Gire Silêmanî de zî şer de paştdayîşp tewr pîl Girê Qertalî de bi. Gerîlayanê Girê Qertalî amadekarîyê xo temam kerdî û paştî daye xoverdayoxanê giranê bînan.

Eşkera yo ke semedê artêşa tirke hem hetê tarîxî ra hem zî hetê rojane ra no gir girîng o ke 21ê teşrîna verêne de bi hawayêkê giranî hêrişê ci, hêrişê tunelanê ci kerd. Semedo ke artêşa tirke qesasê xo bigêra pê pêro îmkananê xo û pê gazê jehrînî, çeka kîmyewîye hêrişê Girê Qertalî kerd. Leşkeranê tirkan dima ke xo resna serê tunelanê şerî yê Girê Qertalî dest pê çeka kîmyewîye kerd. Roja diyîne ya şerî de 17 reyî gazê kîmyewî û jehrînî vera gerîlayanê Girê Qertalî şuxilîyayî.